Sód – rola, skutki niedoboru i nadmiaru, źródła sodu

Sód to jeden z pierwiastków niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Odpowiada przede wszystkim za gospodarkę wodno – elektrolitową, ale pełni też inne funkcje. Niedobór lub nadmiar sodu mogą zaburzać przewodnictwo nerwowo – mięśniowe. 

Co to jest sód?

Sód (Na) to pierwiastek zaliczany do metali alkalicznych. Sód w przyrodzie nie występuje w stanie wolnym, a jedynie w postaci związków. Znaleźć można go w górnych warstwach skorupy ziemskiej, a także w wodzie morskiej pod postacią jonów sodowych. Sód wykorzystywany jest m. in. w procesach produkcji mydła, a także soli kuchennej.

Rola sodu w organizmie

Sód to pierwiastek zaliczany do elektrolitów. Najważniejsza rola sodu w organizmie to regulacja ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych, w tym krwi. Ponadto sód uczestniczy w prawidłowych procesach przepuszczalności błon komórkowych, przewodnictwa nerwowego, kurczliwości mięśni, gospodarki kwasowo-zasadowej. Sód to aktywator enzymów oraz składnik soku żołądkowego.

Dzienne zapotrzebowanie na sód

Dobowe zapotrzebowanie na sód dla osoby dorosłej wynosi 1500 mg. Odpowiada to około 5 g soli dziennie. Z kolei zapotrzebowanie na sód dla dzieci przedstawia się następująco:

• 1 – 3 r. ż. – 750 mg
• 4 – 6 r. ż. – 1000 mg
• 7 – 9 r. ż. – 1200 mg
• 10 – 12 r. ż. – 1300 mg
• 13 – 18 r. ż. – 1500 mg.

Zwiększone zapotrzebowanie na sód

O wyższą podaż sodu powinny zadbać osoby narażone na nasiloną utratę sodu z organizmu. Może do tego dojść podczas  intensywnego pocenia się, przyjmowania leków moczopędnych, a także zatrucia pokarmowego przebiegającego z wymiotami, biegunką.

Źródła sodu w diecie

Podstawowym źródłem sodu jest sól i dodatki wzmacniające smak, a także:

• przyprawy typu kostka bulionowa
• sos maggi
• sos sojowy
• oliwki
• kiszonki, np. ogórki i kapusta
• sery
• wędliny
• przetwory rybne
• pieczywo
• słone przekąski
• fast food.

Niedobór sodu w organizmie

Zbyt niski poziom sodu w organizmie jest konsekwencją jego nadmiernej utraty z moczem, potem, wymiotami. Skutki niedoboru sodu to przede wszystkim:

• odwodnienie
• osłabienie
• nudności
• skurcze mięśni
• bóle głowy.

Nadmiar sodu w organizmie

Zbyt wysoki poziom sodu w organizmie występuje dość często, bo sprzyja temu współczesna dieta oparta na produktach wysokoprzetworzonych, bogatych w sól i związki sodu. Nadmiar sodu prowadzi do zwiększonego zatrzymywania wody w organizmie, powoduje obrzęki i podwyższenie ciśnienia krwi; ciężkie przedawkowanie sodu powoduje osłabienie, uszkodzenie nerek i mózgu, śpiączkę. W celu zapobiegania przedawkowaniu sodu w żywności należy stosować dietę niskosodową, czyli o małej zawartości soli.

Jak obniżyć poziom sodu w organizmie? Należy zrezygnować ze spożywania soli i produktów zawierających sól lub glutaminian sodu, warto także zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu.

Bibliografia:

Farquhar W. i in., Dietary sodium and health: more than just blood pressure; J Am Coll Cardiol., Mar 2015