Tyreoliberyna (TRH) – jaka jest jej rola? Jak zmierzyć poziom hormonu? 

Tyreoliberyna (TRH) jest hormonem syntezowanym w podwzgórzu. Warunkuje uwalnianie TSH przez przysadkę mózgową, a przez to również i prawidłowy poziom hormonów tarczycowych T3 i T4. Jakie są inne zadania TRH? Jak wykonać test z tyreoliberyną?

Czym jest tyreoliberyna?

Tyreoliberyna (TRH) jest hormonem wydzielanym przez podwzgórze, głównie w jądrze przykomorowym. Swoją nazwę zawdzięcza zdolności do pobudzania uwalniania hormonu tyreotropowego przez przedni płat przysadki mózgowej. Przede wszystkim uczestniczy w procesie sterowania syntezy hormonów tarczycy. Gdy ich poziom jest niski, podwzgórze zaczyna uwalniać TRH, które oddziałuje na przysadkę mózgową. Ta z kolei produkuje TSH (hormon tyreotropowy), w efekcie czego tarczyca zostaje pobudzona, aby zacząć syntezować trójjodotyroninę (T3) i tyroksynę (T4).  

Kiedy poziom hormonów tarczycowych osiągnie optymalny poziom, zwrotnie wysyłany jest do podwzgórza sygnał, by podwzgórze zaprzestało wydzielać tyreoliberynę. Jednak wbrew pozorom, rola omawianego związku nie ogranicza się wyłącznie do tego procesu. Uczestniczy również w wytwarzaniu: 

• prolaktyny, 
• hormonu wzrostu, 
• wazopresyny, 
• insuliny, 
• noradrenaliny, 
• adrenaliny. 

Po spełnieniu swojej funkcji, TRH ulega szybkiemu rozkładowi we krwi i tkankach (w tym w mózgu, wątrobie i nerkach). Odpowiadają za to cztery enzymy: 

• aminopeptydaza pyroglutamylowa I, 
• aminopeptydaza pyroglutamylowa II, 
• tyroliberynaza, 
• endopeptydaza prolinowa.

Za co odpowiada tyreoliberyna? 

Rola TRH w pobudzaniu syntezy wielu hormonów sprawia, że ma ona ogromne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, w tym między innymi: 

• działa przeciwdepresyjnie (udokumentowały to już liczne badania z lat 90. XX w.), 
• reguluje metabolizm, 
• wpływa na funkcje poznawcze, 
• kontroluje wytwarzanie ciepła, 
• zarządza energią. 

Z tego względu podawanie TRH może mieć medyczne uzasadnienie w przypadku: 

• depresji, 
• chronicznego zmęczenia, 
• narkolepsji, 
• choroby dwubiegunowej, 
• zaburzeń lękowych, 
• padaczki, 
• sedacji (np. po chemioterapii), 
• ADHD, 
• choroby Alzheimera, 
• demencji. 

Jak zbadać poziom tyreoliberyny? 

TRH ma bardzo krótki okres półtrwania, dlatego mierzenie poziomu nie ma tutaj większego uzasadnienia. Co więc zrobić? W początkowym stadium chorób gruczołu tarczowego niewielkie zmiany stężenia T3 i T4 są kompensowane przez zmianę wydzielania TSH. Dlatego, jeśli wynik TSH będzie odbiegać od normy, lekarz może zalecić wykonanie testu z tyreoliberyną. Polega on na podaniu tyreoliberyny i obserwowaniu wzrostu stężenia TSH. Pomiar wykonuje się zarówno przed podaniem związku (doustnie, donosowo lub dożylnie), jak i po upływie pół godziny. 

U osoby zdrowej po 30 minutach poziom TSH powinien wynosić 3-30 mIU/l. Niski przyrost TSH, czyli poniżej 3 mIU/l, oznacza zwykle nadczynność tarczycy. Natomiast nadmierny poziom TSH, czyli powyżej 30 mIU/l, przeważnie wynika z niedoczynności tarczycy. Obie choroby wymagają diagnostyki endokrynologicznej i wdrożenia leczenia.

Ile kosztuje test TRH? 

Test tyreoliberynowy (test z TRH) wykonuje się rzadko i wyłącznie z zalecenia endokrynologa. Nie przeprowadza się go w laboratoriach na życzenie pacjenta, tylko w szpitalu, aby ocenić, czy podłoże nadczynności bądź niedoczynności tarczycy wynika z zaburzeń samego gruczołu, czy może z nieprawidłowości w obrębie przysadki mózgowej bądź podwzgórza. 

Bibliografia: 

1. Ciosek J., Tyreoliberyna (TRH) : biosynteza, występowanie, receptory, metabolizm, Endokrynologia Polska 2004, vol. 55, nr 5, s. 608-615. 
2. Jantas D., Tyreoliberyna (TRH) – neuropeptyd regulujący homeostazę w ośrodkowym układzie nerwowym, Postępy Biologii Komórki 2009, tom 36, nr 3, 483-496. 
3. Karwacka I., Wiśniewski P., Sworczak K., Stany nagłe w tyreologii — część I, Forum Medycyny Rodzinnej 2011, vol 5, nr 5, s. 375-389. 
4. Liskowska M. Leczenie chorób tarczycy, Uniwersytet Medyczny w Łodzi Wydział Farmaceutyczny, Łódź 2018.