
Hormony
Hormony należą do substancji chemicznych o różnej budowie, które wytwarzane są przez gruczoły dokrewne. Hormony krążą we krwi i regulują wiele procesów zachodzący w organizmnie człowieka.
Prawidłowa gospodarka hormonalna jest warunkiem sprawnego funkcjonowania organizmu. Za produkcję hormonów odpowiedzialne są gruczoły dokrewne, do których zaliczamy: przysadkę, szyszynkę, tarczycę, przytarczyce, grasicę, trzustkę, nadnercza oraz jajniki i jądra – w zależności od płci. Organy te wydzielają hormony bezpośrednio do krwi, a następnie wraz z nią są transportowane po całym organizmie. Jednakże działają jedynie na konkretne komórki w konkretnych narządach. Komórki takie muszą posiadać odpowiednie receptory błonowe mające zdolność do przyłączania cząsteczek danego hormonu. Zaburzenia hormonalne w znacznym stopniu rozregulowują działanie wielu procesów zachodzących w organizmie i są przyczyną różnych chorób hormonalnych i zespołów zaburzeń hormonalnych.
Jak działa regulacja układu hormonalnego?
Cały układ hormonalny i wszystkie gruczoły dokrewne funkcjonują na zasadzie samoregulacji odbywającej się w oparciu o sprzężenia zwrotne dodatnie i ujemne. Najważniejszą i nadrzędną strukturą kontrolującą gospodarkę hormonalną jest podwzgórze. Jest to jedna ze struktur mózgowia, która produkuje oksytocynę i wazopresynę oraz hormony wpływające i regulujące pracę przysadki. Przysadka także stanowi część mózgowia, jej gruczołowa część wydziela hormon wzrostu – somatotropinę. Jej nadmiar powoduje gigantyzm, niedobór – karłowatość. Rolą przysadki jest uwalnianie także innych hormonów, tzw. tropowych, które regulują funkcjonowanie innych gruczołów dokrewnych. Do hormonów tych zaliczamy np. gonadotropiny. Szyszynka położona w międzymózgowiu odpowiada za wydzielanie melanotropiny – hormonu, który reguluje procesy snu i czuwania, a także opóźnia dojrzewanie biologiczne. Tarczyca zlokalizowana jest na szyi, w okolicy przedtchawiczej. Głównym hormonem przez nią produkowanym jest tyroksyna. Odpowiada ona za wzrost zużycia tlenu i zwiększenie tempa procesów metabolicznych. Przy jej nadmiarze rozwija się nadczynność tarczycy, przy niedoborach – niedoczynność tarczycy. W okolicy górnych biegunów tarczycy zlokalizowane są małe gruczoły zwane przytarczycami. Odpowiadają one za produkcję parathormonu regulującego poziom wapnia we krwi i w kościach. Trzustka położona jest w jamie brzusznej w pobliżu dwunastnicy. W jej skład wchodzą tzw. wyspy Langerhansa odpowiedzialne za regulowanie poziomu glukozy we krwi. Trzustka produkuje glukagon (podwyższa poziom cukru) i insulinę (obniża poziom cukru). Nadnercza przylegające do nerek zbudowane są z warstwy wewnętrznej i zewnętrznej. Wewnętrzna warstwa odpowiada za produkcję adrenaliny i noradrenaliny. Zewnętrzna odpowiedzialna jest za produkcję kortyzolu, który reguluje metabolizm białek, lipidów i węglowodanów. Hormony płciowe produkowane są przez jądra i jajniki. Jądra u mężczyzn wydzielają testosteron odpowiedzialny za rozwój cech męskich, produkcję plemników i popęd płciowy. Hormony żeńskie produkują jajniki. Hormony kobiece odpowiadają za regulację cyklu menstruacyjnego oraz rozwój żeńskich cech płciowych. Jajniki odpowiadają też za produkcję progesteronu – hormonu koniecznego do podtrzymywania ciąży.
Badania hormonalne – jak wyglądają?
W związku z tym, że hormony regulują wiele procesów, warto wiedzieć, jaki jest poziom hormonów i jak zbadać hormony. Badania na hormony wykonywane są na podstawie analizy krwi, która pobierana jest w gabinecie zabiegowym. Przy zaburzeniach hormonalnych objawy są bardzo różne, dlatego ostatecznie to lekarz powinien decydować poziom jakich hormonów należy określić, aby zdiagnozować chorobę. Zmiany hormonalne najczęściej diagnozowane dotyczą tarczycy i hormonów żeńskich. Badanie hormonów tarczycy obejmuje TSH, fT3 i fT4. TSH to hormon tropowy produkowany przez przysadkę, pozostałe dwa to hormony produkowane przez tarczycę. Ich prawidłowy poziom warunkuje tzw. eutyreozę, czyli równowagę hormonalną tarczycy. Badanie hormonów płciowych zleca najczęściej ginekolog, w przypadku występowania zaburzeń cyklu menstruacyjnego. Badanie hormonów kobiecych obejmuje estrogeny, progesteron i prolaktynę. Badania hormonalne mogą być wykonywane w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia i wówczas są bezpłatne. Można je również wykonać odpłatnie. Przy badaniach hormonalnych cena zależy od ilości wykonywanych badań i tego, które hormony chcemy zbadać. Ceny wahają się więc od kilkunastu do kilkuset złotych.
Najnowsze


„Metoda all in to najprościej mówiąc – idź na całość. Zalecana jest osobom, które nie chcą stosować hormonów czy innych terapii w celu poprawy cyklu miesiączkowego” – mówi Katarzyna Pietuch

Hormon AMH – parametr, który pozwala zachować nadzieję na potomstwo

Jakie są konsekwencje zaburzenia wydzielania hormonów nadnerczy?

Hashimoto a dieta. Poznaj najważniejsze zasady diety przeciwzapalnej

Jak rozpoznać hiperprolaktynemię u kobiet i mężczyzn?

Zaburzenia hormonalne – drobna zmiana, poważne konsekwencje

Endorfiny, czyli hormony szczęścia. Co warto o nich wiedzieć?

Czy dorosły może nagle zacząć rosnąć? Tak, gdy zachoruje na akromegalię

Gastryna – od czego zależy poziom hormonu i jak go zbadać?

Hipogonadyzm, czyli o tym, co się dzieje, kiedy hormony zawodzą

„Otyłość nie jest ani wyborem, ani winą chorego. Nikt celowo nie dąży do tego, by zachorować” – mówi Agnieszka Liszkowska-Hała

„Najczęściej słyszę, że hormony są przyczyną nowotworów piersi. Sprostujmy – terapia hormonalna nie generuje nowotworów” – mówi dr n. med. Katarzyna Skórzewska

Skutki uboczne sterydów – jakich objawów możesz się spodziewać?

Ginekomastia – defekt kosmetyczny czy objaw chorobowy?

Estrogeny – za co odpowiadają w organizmie kobiety i mężczyzny?

Męskie i żeńskie hormony płciowe – rodzaje i funkcje

Migrena – przyczyny, postępowanie. Jak poradzić sobie z atakiem?

Serotonina – za co odpowiada hormon szczęścia? Od czego zależy jej poziom?

Biohacking, czyli jak zhakować ciało i umysł

„Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa jest podstępna i dość tajemnicza” – mówi chirurg lek. Sylwia Barańska

„Osoby, które są bardzo elastyczne, muszą zrobić więcej, by poczuć swoje ciało” – mówi nauczycielka jogi kundalini, Agnieszka Bera

Po co kobiecie testosteron?

Dlaczego nie mam orgazmu? 9 możliwych przyczyn

Budzisz się w środku nocy i nie możesz zasnąć? Lekarka wyjaśnia, z czego to może wynikać

7 naturalnych sposobów na podniesienie poziomu testosteronu u mężczyzny. Skorzystacie na tym oboje!

Joga hormonalna – sposób na równowagę

Psychoterapeutka Aneta Rutkowska: „Nikt nie przychodzi, mówiąc: 'Jestem uzależniony od adrenaliny’. A w trakcie okazuje się często, że nie są oni w stanie znosić codzienności życia”

Fitoestrogeny – gwarancja zdrowia i dobrego samopoczucia, zwłaszcza w czasie menopauzy

Czekasz na okres, a on cały czas nie nadchodzi? Możliwych powodów jest znaczenie więcej niż ciąża

17 hydroksyprogesteron – funkcje, badanie, normy i cena. Jakie są objawy podwyższonego i obniżonego poziomu?

Chcesz wesprzeć pracę swoich hormonów? Seed cycling jest dla ciebie

Nie masz ochoty na seks? Poznaj 8 sposobów na podniesienie libido

„To on jest przyczyną wszystkich twoich problemów. To przez niego szaleje gospodarka hormonalna, ubożeje mikrobiota” – pisze o… stresie lek. Dorota Helim-Sobkowiak

„Nie jesteśmy w stanie odróżnić klinicznie depresji poporodowej od fazy niedoczynności poporodowego zapalenia tarczycy” – mówi dr Dorota Wakuła

26-latka chora na hirsutyzm po kilkunastu latach przestała się golić i zapuściła brodę. „Trudno to wytłumaczyć, ale czuję się wolna”

Układ dokrewny – funkcje i budowa. Jakie hormony są najważniejsze?

„To, co dzieje się wewnątrz nas, wyznacza jakość naszej pracy. Hormony sterują całym naszym organizmem” – mówi Milena Nosek, dietetyczka

Dr Dominika Trojnarska o tajnikach hormonu miłości, wierności i szczęścia: „Są kraje, w których oksytocynę podaje się pacjentkom w sprayu”

Hormony, które rządzą twoim życiem seksualnym

Androstendion – rola w organizmie, normy i interpretacja. Kiedy badać poziom hormonu?

„Lekarka na roślinach” o nietypowym sposobie na wzmocnienie odporności: Przytulajmy się na zdrowie!

Nieleczona skraca życie nawet o 10 lat. „Nie mówiłam o wszystkich objawach, bo bałam się oskarżeń o udawanie”. O życiu z akromegalią opowiada Katarzyna Marcinkowska

Rola selenu w chorobie Hashimoto

Niedoczynność kory nadnerczy – objawy, badania, rodzaje, leczenie

Gonadotropina kosmówkowa – co to, funkcje, badanie beta hCG, normy

Hiperkortyzolemia – co to jest, przyczyny, objawy, leczenie
