
Hormony
Hormony należą do substancji chemicznych o różnej budowie, które wytwarzane są przez gruczoły dokrewne. Hormony krążą we krwi i regulują wiele procesów zachodzący w organizmnie człowieka.
Prawidłowa gospodarka hormonalna jest warunkiem sprawnego funkcjonowania organizmu. Za produkcję hormonów odpowiedzialne są gruczoły dokrewne, do których zaliczamy: przysadkę, szyszynkę, tarczycę, przytarczyce, grasicę, trzustkę, nadnercza oraz jajniki i jądra – w zależności od płci. Organy te wydzielają hormony bezpośrednio do krwi, a następnie wraz z nią są transportowane po całym organizmie. Jednakże działają jedynie na konkretne komórki w konkretnych narządach. Komórki takie muszą posiadać odpowiednie receptory błonowe mające zdolność do przyłączania cząsteczek danego hormonu. Zaburzenia hormonalne w znacznym stopniu rozregulowują działanie wielu procesów zachodzących w organizmie i są przyczyną różnych chorób hormonalnych i zespołów zaburzeń hormonalnych.
Jak działa regulacja układu hormonalnego?
Cały układ hormonalny i wszystkie gruczoły dokrewne funkcjonują na zasadzie samoregulacji odbywającej się w oparciu o sprzężenia zwrotne dodatnie i ujemne. Najważniejszą i nadrzędną strukturą kontrolującą gospodarkę hormonalną jest podwzgórze. Jest to jedna ze struktur mózgowia, która produkuje oksytocynę i wazopresynę oraz hormony wpływające i regulujące pracę przysadki. Przysadka także stanowi część mózgowia, jej gruczołowa część wydziela hormon wzrostu – somatotropinę. Jej nadmiar powoduje gigantyzm, niedobór – karłowatość. Rolą przysadki jest uwalnianie także innych hormonów, tzw. tropowych, które regulują funkcjonowanie innych gruczołów dokrewnych. Do hormonów tych zaliczamy np. gonadotropiny. Szyszynka położona w międzymózgowiu odpowiada za wydzielanie melanotropiny – hormonu, który reguluje procesy snu i czuwania, a także opóźnia dojrzewanie biologiczne. Tarczyca zlokalizowana jest na szyi, w okolicy przedtchawiczej. Głównym hormonem przez nią produkowanym jest tyroksyna. Odpowiada ona za wzrost zużycia tlenu i zwiększenie tempa procesów metabolicznych. Przy jej nadmiarze rozwija się nadczynność tarczycy, przy niedoborach – niedoczynność tarczycy. W okolicy górnych biegunów tarczycy zlokalizowane są małe gruczoły zwane przytarczycami. Odpowiadają one za produkcję parathormonu regulującego poziom wapnia we krwi i w kościach. Trzustka położona jest w jamie brzusznej w pobliżu dwunastnicy. W jej skład wchodzą tzw. wyspy Langerhansa odpowiedzialne za regulowanie poziomu glukozy we krwi. Trzustka produkuje glukagon (podwyższa poziom cukru) i insulinę (obniża poziom cukru). Nadnercza przylegające do nerek zbudowane są z warstwy wewnętrznej i zewnętrznej. Wewnętrzna warstwa odpowiada za produkcję adrenaliny i noradrenaliny. Zewnętrzna odpowiedzialna jest za produkcję kortyzolu, który reguluje metabolizm białek, lipidów i węglowodanów. Hormony płciowe produkowane są przez jądra i jajniki. Jądra u mężczyzn wydzielają testosteron odpowiedzialny za rozwój cech męskich, produkcję plemników i popęd płciowy. Hormony żeńskie produkują jajniki. Hormony kobiece odpowiadają za regulację cyklu menstruacyjnego oraz rozwój żeńskich cech płciowych. Jajniki odpowiadają też za produkcję progesteronu – hormonu koniecznego do podtrzymywania ciąży.
Badania hormonalne – jak wyglądają?
W związku z tym, że hormony regulują wiele procesów, warto wiedzieć, jaki jest poziom hormonów i jak zbadać hormony. Badania na hormony wykonywane są na podstawie analizy krwi, która pobierana jest w gabinecie zabiegowym. Przy zaburzeniach hormonalnych objawy są bardzo różne, dlatego ostatecznie to lekarz powinien decydować poziom jakich hormonów należy określić, aby zdiagnozować chorobę. Zmiany hormonalne najczęściej diagnozowane dotyczą tarczycy i hormonów żeńskich. Badanie hormonów tarczycy obejmuje TSH, fT3 i fT4. TSH to hormon tropowy produkowany przez przysadkę, pozostałe dwa to hormony produkowane przez tarczycę. Ich prawidłowy poziom warunkuje tzw. eutyreozę, czyli równowagę hormonalną tarczycy. Badanie hormonów płciowych zleca najczęściej ginekolog, w przypadku występowania zaburzeń cyklu menstruacyjnego. Badanie hormonów kobiecych obejmuje estrogeny, progesteron i prolaktynę. Badania hormonalne mogą być wykonywane w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia i wówczas są bezpłatne. Można je również wykonać odpłatnie. Przy badaniach hormonalnych cena zależy od ilości wykonywanych badań i tego, które hormony chcemy zbadać. Ceny wahają się więc od kilkunastu do kilkuset złotych.
Najnowsze


Cholecystokinina – funkcje, badanie, norma i interpretacja

Choroby nadnerczy – rodzaje, objawy, przyczyny i leczenie

10 pytań o chorą tarczycę. Sprawdź, czy wszystko o niej wiesz

Polip szyjki macicy – przyczyny, objawy, leczenie i usuwanie

Hepcydyna – co to jest, rola w organizmie, nadmiar i niedobór

Tabletka dzień po – jak działa, ile kosztuje, gdzie kupić?

USG grasicy – co wykrywa, wskazania, przygotowanie do badania

Wnętrostwo u dzieci i dorosłych – przyczyny i leczenie

Choroba popromienna – przyczyny, objawy, leczenie

Dlaczego kobiety łagodniej przechodzą COVID-19? Istotną rolę odgrywają hormony

Eva Galant: Wciąż mało jest wyrozumiałości wobec chorych na tarczycę. To jak depresja – nie „widać” jej po tobie, więc trudno uwierzyć, że coś ci dolega

Rak prostaty – przyczyny, objawy, leczenie, rokowania

Andropauza – przyczyny, objawy i leki na męskie przekwitanie

Trądzik torbielowaty – przyczyny, objawy, leczenie

Jadłowstręt psychiczny – przyczyny, objawy i leczenie

Trądzik bliznowcowy – przyczyny, objawy, metody leczenia

Erytropoetyna – co to, badanie, wynik, lek. EPO a doping

Glukagon – badanie, lek. Działanie insuliny i glukagonu

Aldosteron – badanie, norma. Nadmiar i niedobór aldosteronu

Wazopresyna – funkcje, badanie. Nadmiar i niedobór wazopresyny

FT3 – norma, badanie, wyniki powyżej normy i FT3 za niskie

Parathormon (PTH) – norma, podwyższony, niski poziom

Hormon wzrostu (somatotropina) – efekty, badanie i cena

FT4 – badanie, norma, co oznacza niskie i wysokie fT4

Tyroksyna (T4) – co to, podwyższony i niski poziom, lek

Sekretyna – co to jest, funkcje, badanie. Sekretyna a autyzm

Kalcytonina – norma, badanie i działanie w organizmie

Noradrenalina – działanie, objawy niedoboru i nadmiaru, lek

Dlaczego wypadają ci włosy i jak temu zaradzić? Wyjaśnia trycholożka Marta Klowan

Prolaktyna – normy, wysoka prolaktyna, kiedy badać

Dopamina – co to jest? Lek, niedobór, nadmiar, działanie

8 sposobów na podniesienie libido

Hormony żeńskie i ich rola

Nocne poty – dlaczego pocimy się w nocy? Przyczyny

„Po sesji muzyki wibracyjnej czujesz się zdecydowanie zrelaksowany i wypoczęty”. O tym, co w ich duszach gra, opowiadają Asia Orłowska i Alek Sabuda

Zastrzyk antykoncepcyjny – cena, skuteczność u kobiet i mężczyzn

Skutki uboczne stresu, o których warto wiedzieć. Jak reaguje twoje ciało?

Twoje włosy zaczęły wypadać? Zobacz, co może być przyczyną

Ciepło, zimno… Skąd te zaburzenia termoregulacji?

Menopauza – objawy, wiek kobiety, leki na menopauzę

Hormonalne przyczyny nadwagi i otyłości

Test ciążowy – wiarygodność i co ma wpływ na wynik testu

Co to są fitoestrogeny? Czy mogą być pomocne przy menopauzie?

Leptyna, czyli hormon sytości. Co powinnaś o nim wiedzieć? Tłumaczy dietetyczka kliniczna

Jak układ hormonalny zmienia się z wiekiem? Wyjaśnia endokrynolog Joanna Ciołek

Badanie TSH – co to jest i kiedy należy je robić
