Zespół Reye’a – objawy i leczenie choroby. Co jest przyczyną schorzenia?

Zespół Reye’a należy do bardzo rzadkich, potencjalnie śmiertelnych chorób w encefalopatii wątroby. Występuje najczęściej u dzieci między 4 a 12 rokiem życia. Choroba Reye’a jest wynikiem długotrwałego przyjmowania leków zawierających kwas acetylosalicylowy.

Zespół Reye’a obserwuje się głównie u dzieci w okresie jesienno-zimowym, gdy wzrasta liczba przeziębień i infekcji wirusowych. Jego dokładnie podłoże nie zostało jeszcze poznane. Jednakże chorobę Reye’a częściej diagnozuje się u dzieci, które w trakcie leczenia przeziębienia czy innych infekcji wirusowych poddawane były leczeniu środkami zawierającymi kwas acetylosalicylowy. Mowa tutaj o powszechnie stosowanych lekach, takich jak polopiryna i aspiryna. Ryzyko rozwinięcia się zespołu Reye’a zwiększa się wraz z przebyciem przez dziecko kilku chorób, w tym różyczki, ospy oraz świnki. Nie bez znaczenia są infekcje wywołane przez takie patogeny, jak adenowirusy, reowirusy oraz rynowirusy. Objawy zespołu Reye’a mogą pojawić się również w odpowiedzi na działanie niektórych toksyn, w tym rozpuszczalników do farb, środków owadobójczych oraz herbicydów.

Objawy zespołu Reye’a

Pierwsze symptomy zespołu Reye’a pojawiają się na ogół kilka dni po przebytej infekcji wirusowej. W wyniku tego schorzenia dochodzi do rozległych uszkodzeń centralnego układu nerwowego oraz encefalopatii wątrobowej. Dziecko miewa bardzo obfite i gwałtowne wymioty oraz biegunki, co może prowadzić do poważnego odwodnienia organizmu. Jest senne i zmęczone, występują u niego zaburzenia mowy, a także problemy ze słuchem i wzrokiem. Wszystko to sprawia, że jest płaczliwe i drażliwe. Często dochodzi do drgawek oraz problemów z oddychaniem. W skrajnych przypadkach może wystąpić utrata przytomności. Zespół Reye’a przebiega w dwóch fazach. W pierwszej fazie choroby objawy dotykają głównie górnych dróg oddechowych. Ma to miejsce najczęściej w przypadku dzieci starszych. U mniejszych dzieci, w tym niemowląt, zaburzeniu w pierwszej kolejności ulegają procesy żołądkowo-jelitowo. W drugiej fazie zespołu Reye’a następują konsekwencje uszkodzenia układu nerwowego, w tym: majaczenie, podniecenie, drgawki, a nawet śpiączka. Rodzice mogą zaobserwować łukowate wygięcie pleców, a także sztywność karku. Niekiedy dochodzi do tachykardii (częstoskurczu serca) i zaburzeń oddychania. Na skutek stale podnoszącego się ciśnienia wewnątrzczaszkowego może dojść do obrzęku mózgu, a co za tym idzie upośledzenia funkcji neurologicznych. Zespół Reye’a trwa około 10 dni. Jeśli został zdiagnozowany na wczesnych stadiach, istnieje duża szansa na pełne wyleczenie choroby. W przeciwnym wypadku może dojść do utrwalenia się defektów neurologicznych, a w 50% nawet do śmierci.

Rozpoznanie i leczenie zespołu Reye’a

Aby poprawnie zdiagnozować zespół Reye’a, przeprowadza się szczegółowe badania krwi w celu oceny aktywności enzymów wątrobowych, poziomu cukru, ilości leukocytów oraz amoniaku. Na obecność choroby mogą wskazywać:

• wzrost aktywności enzymów wątrobowych
• zmniejszenie wskaźnika protrombiny
• wzrost stężenia amoniaku
• niski poziom glukozy
• wysoki poziom leukocytów
• niezapalny charakter płynu mózgowo-rdzeniowego

Lekarz może zlecić dodatkowo przeprowadzenie badań histopatologicznych wycinka wątroby oraz płynu mózgowo-rdzeniowego. Wyniki mogą wskazać m.in. na stłuszczenie wątroby. Ważne, aby wykluczyć inne choroby mające podobne objawy do zespołu Reye’a, w tym: choroby metaboliczne, zapalenie wątroby czy ostre zatrucie toksynami lub lekami. Leczenie wymaga hospitalizacji i jest typowo objawowe. Ma na celu polepszenie jakości życia dziecka poprzez zminimalizowanie objawów. Kluczowe jest nawadnianie i podawanie elektrolitów, ponieważ maluch narażony jest na dużą utratę płynów podczas biegunki i wymiotów.

Dzieci a aspiryna

Warto pamiętać, że podawanie dzieciom i nastolatkom preparatów z kwasem acetylosalicylowym wiąże się z dużym ryzykiem. Lepiej zatem nie podawać im aspiryny ani innego rodzaju salicylanów w leczeniu infekcji wirusowych. Jest to tym bardziej istotne, gdyż często są to leki pierwszego wyboru ze względu na dostępność i brak konieczności okazania recepty. Przed podaniem leku dziecku najlepiej skonsultować się z lekarzem. Aby zmniejszyć ryzyko pojawienia się zespołu Reye’a, zaleca się stosowanie paracetamolu, który jest znacznie bezpieczniejszy niż aspiryna, a również ma działanie przeciwbólowe i zmniejsza gorączkę.