Co to są spondyloartropatie? Główne objawy oraz leczenie tych chorób

Spondyloartropatie to szeroka grupa schorzeń tkanki łącznej, w przebiegu których występują zapalenia stawów obwodowych (kończyn) oraz kręgosłupa. Do najczęstszych chorób należą: zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa oraz łuszczycowe zapalenie stawów.

Spondyloartropatie objawiają się głównie bólem, obrzękiem i ograniczeniem ruchomości zajętych okolic. Po wielu latach prowadzić mogą do niepełnosprawności. Podstawowym leczeniem spondyloartropatii są leki przeciwzapalne oraz tzw. leki modyfikujące przebieg choroby.

Co to są spondyloartropatie?

Spondyloartropatie należą do chorób reumatologicznych, czyli dotyczących tkanki łącznej – przede wszystkim stawów i tkanek okołostawowych. Wspólną cechą tych schorzeń jest współwystępowanie zapaleń stawów kręgosłupa oraz obwodowych (stawów kończyn). Zapalenia te po wielu latach powodują nieodwracalne uszkodzenia, zniekształcenia i ograniczenia narządu ruchu. W przebiegu spondyloartropatii pojawiają się także zmiany zapalne w wielu innych narządach.

Do najważniejszych spondyloartropatii należą:

• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa – chorują najczęściej młodzi mężczyźni, często występuje także zapalenie naczyniówki oka;
• reaktywne zapalenie stawów – rozwija się jako odpowiedź układu odpornościowego na wcześniejsze bakteryjne zakażenie przewodu pokarmowego lub narządów moczowo-płciowych;
• łuszczycowe zapalenie stawów – u chorych współwystępuje przewlekła choroba skóry – łuszczyca;
• zapalenie stawów w przebiegu nieswoistych zapaleń jelit – pojawia się u chorych cierpiących na chorobę Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego;
• spondyloartropatie niezróżnicowane – wspólna nazwa dla pozostałych zapaleń stawów.

W większości tych chorób wyróżnić można dwie główne postaci – osiową, w której dominują objawy zapalenia kręgosłupa i tkanek przykręgosłupowych oraz obwodową, objawiającą się zapaleniami dużych stawów kończyn dolnych, krzyżowo-biodrowych czy palców. Kolejną wspólną cechą spondyloartropatii jest nieobecność w surowicy chorych tzw. czynnika reumatoidalnego (RF, charakterystycznego dla reumatoidalnego zapalenia stawów), dlatego określane są one jako seronegatywne zapalenia stawów. Przyczyna rozwoju spondyloartropatii nie została jak dotąd poznana, najprawdopodobniej jest ona wyrazem nieprawidłowej regulacji układu odpornościowego, co prowadzi do samoistnego rozwoju zapaleń stawów. Przydatne w rozpoznawaniu spondyloartropatii są RTG stawów, badania płynu stawowego, a we krwi – nieobecność czynnika reumatoidalnego, obecny antygen HLA B27, podwyższone OB i CRP.

Jakie są objawy spondyloartropatii?

Spondyloartropatie, poza zmianami w stawach, zwykle powodują także objawy ogólne, takie jak przewlekłe stany podgorączkowe, uczucie zmęczenia i utratę masy ciała.

Cechami charakterystycznymi zajętych stawów, sugerującymi ich zapalenie, są ból, obrzęk, ocieplenie, zaczerwienienie oraz sztywność.

W zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa dominują ból i ograniczenie ruchomości w okolicy lędźwiowo-krzyżowej, a także w stawach skokowych i kolanowych. Objawy pojawiają się najczęściej w nocy, a zmniejszają po ćwiczeniach fizycznych. Choroba ta prowadzi do przykurczów kończyn, usztywnienia i utraty prawidłowych krzywizn kręgosłupa. Często pojawia się także zapalenie błony naczyniowej oka, co powoduje ból, zaczerwienienie, upośledzenie widzenia i światłowstręt.

W łuszczycowym zapaleniu stawów zajęte są przede wszystkim stawy kręgosłupa oraz międzypaliczkowe dalsze palców rąk i stóp – prowadzi to w najcięższych przypadkach do deformacji i skróceń (osteolizy) palców. Towarzyszą temu zmiany łuszczycowe w płytce paznokci – zagłębienia i rogowacenia, a także charakterystyczne wykwity skórne.

Reaktywne zapalenie stawów poprzedzone jest objawami zakażenia bakteryjnego cewki moczowej, pęcherza lub przewodu pokarmowego. Zapalenia dotyczą głównie dużych stawów kończyn dolnych. W przebiegu choroby często pojawiają się także: na narządach moczowo-płciowych pęcherzyki, nadżerki; na dłoniach i stopach rogowaciejące zmiany skórne; na paznokciach przebarwienia i zgrubienia oraz afty na błonach śluzowych jamy ustnej.

Zapalenie stawów w przebiegu nieswoistych zapaleń jelit towarzyszy zaostrzeniom tych przewlekłych chorób, dotyczy najczęściej stawów kolanowych i skokowych.

Na czym polega leczenie spondyloartropatii?

W spondyloartropatiach głównym celem terapii jest optymalizacja jakości życia chorego, gdyż są to choroby przewlekłe, przebiegające z zaostrzeniami i remisjami, prowadzące stopniowo do niepełnosprawności, utraty zdolności do pracy i konieczności przejścia na rentę. Leczenie polega głównie na stosowaniu środków farmakologicznych – leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych (NLPZ), sterydowych zastrzyków dostawowych oraz tzw. leków modyfikujących przebieg choroby (działających hamująco na układ odpornościowy). Bardzo duże znaczenie ma także rehabilitacja – kinezyterapia zapobiegająca usztywnieniom i deformacjom tkanek.