Depresja a bóle głowy. Czy występuje tu korelacja?
Jak wynika z badań EZOP II z lat 2017-2021, z depresją zmagało się kiedykolwiek w życiu aż 3,85 proc. Polaków. Nie jest to, jak wciąż wielu sądzi, zwykłe przygnębienie. Ta choroba rzutuje na funkcjonowanie organizmu. Zdarza się i tak, że przybiera postać maskowaną. Wówczas to objawy fizyczne świadczą o tym poważnym zaburzeniu. Jednym z nich są migreny, opisywane jako depresyjne bóle głowy.
Czy istnieje zależność między migreną a depresją?
Wielu pacjentów, u których zdiagnozowano depresję, leczy się nie tylko psychologicznie lub psychiatrycznie, ale też z powodu dolegliwości fizycznych. Najczęściej są to depresyjne bóle głowy o charakterze migrenowym. Jak wynika z analiz, depresja występuje u aż 28 proc. osób cierpiących na migreny.
Z drugiej strony, osoby zmagające się z migrenami aż 2-4 razy częściej chorują także na depresję. Zależność ta jest szczególnie wyraźna w przypadku kobiet i wówczas, gdy migrena przebiega z tak zwaną aurą, czyli z objawami neurologicznymi zwiastującym nadejście napadowego bólu głowy. Najczęściej ma ona postać mroczków, błysków światła czy zygzaków pojawiających się w polu widzenia.
Nie jest to świeże odkrycie. Korelację zaobserwowano już w latach 90. XX w. Osoby, które zmagały się z depresją, były bardziej narażone na migreny i odwrotnie – ci, którzy zmagali się z migrenami, częściej doświadczali depresji. Mało tego! U chorych napadowe bóle głowy miały cięższy przebieg niż u osób zdrowych.
Migrena jest przyczyną pojawiania się różnych zaburzeń przede wszystkim ze strony naszego psyche. Chorzy najczęściej popadają w bardzo głęboką depresję, mają zaburzenia lękowe, odczuwają niepokój o kolejny napad. Boją się, co wtedy zrobią, jak np. wrócą do domu itd. Mają problemy z zasypianiem, wybudzają się w nocy, czyli występuje u nich przewlekła bezsenność, która w następstwie jest źródłem nadciśnienia, zaburzeń rytmu serca, wrzodów stresowych czy zaburzeń odżywiania.
Na czym polega zależność między migreną a depresyjnymi bólami głowy?
Powstało wiele teorii na temat wspólnego mechanizmu powodującego współwystępowanie migren i depresji. Są to przede wszystkim:
- zaburzenia morfologiczne i czynnościowe OUN (ośrodkowego układu nerwowego),
- układy neurotransmiterów i ich receptorów,
- stany zapalne,
- regulacja hormonalna,
- czynniki psychologiczne,
- uwarunkowania genetyczne.
Zaburzenia morfologiczne i czynnościowe OUN
U pacjentów z depresyjnymi bólami głowy o charakterze napadowym zaobserwowano zmiany morfologiczne i czynnościowe w ośrodkowym układzie nerwowym. Dotyczą one tych części, które odpowiadają zarówno za modulację bólu, jak i regulację emocji:
- ciało migdałowate,
- przednia część kory zakrętu obręczy,
- istota szara okołowodociągowa.
Układy neurotransmiterów i ich receptorów
Zarówno u osób z depresją, jak i migrenowymi bólami głowy, występują nieprawidłowości w układzie serotoninergicznym. Obniżone uwalnianie serotoniny zwiększa wrażliwość ścieżek bólowych. Te ostatnie są wyzwalane przez rozszerzającą się depresję korową, polegającą na ograniczaniu aktywności bioelektrycznej mózgu.
Stany zapalne
W przypadku migren i depresji dochodzi do neurozapaleń (stanów zapalnych tkanki nerwowej). Wraz z nadejściem napadu bólowego, nerwy trójdzielne uwalniają neurotransmitery (CGRP, substancję P, serotoninę). W efekcie naczynia krwionośne się rozszerzają i zwiększają przepuszczalność, co ułatwia komórkom zapalnym przenikanie przez nie. I to właśnie zapalenie tkanki nerwowej ma stanowić kolejny czynnik powodujący rozwój depresji.
Regulacja hormonalna
Ze względu na opisany wyżej wpływ neurotransmiterów na powstawanie stanów zapalnych i częstsze zmaganie się kobiet z depresją i migrenami, możliwe, że depresyjne bóle głowy stanowią efekt oddziaływania estrogenów. Mają one m.in. wpływ na syntezę enkefalin i uwalnianie GABA, a tym samym na kontrolę przekaźnictwa bólu.
Czynniki psychologiczne
Pewne cechy osobowości w większym stopniu niż inne przyczyniają się do rozwoju depresyjnych bólów głowy. Problem dotyczy osób, które cechują się:
- niską zdolnością do radzenia sobie ze stresem,
- łatwym popadaniem w stany lękowe,
- nadmierną czujnością,
- biernością wobec tego, co się dzieje.
Uwarunkowania genetyczne
Wyniki epidemiologiczne wskazują, że istnieje dwukierunkowy związek między depresją a migreną. Jak wykazały analizy z 2016 r. prowadzone przez Yang, Ligthart, Terwindt, Boomsma, Rodrigez-Acevedo i Nyholt, mają one wspólne podłoże genetyczne. Badania bliźniąt pokazały, że ryzyko zachorowania na depresję jest wyższe u par jednojajowych niż dwujajowych. Jak dotąd nie wskazano z całą pewnością genów odpowiedzialnych za tę zależność, ale mogą być to:
- geny z układu serotoninergicznego,
- geny z układu dopaminergicznego
- geny z ukłądu GABA-ergicznego
- warianty genów MTHFR i BDNF.
O ekspertce:
Magdalena Boczarska-Jedynak – specjalista neurolog zaangażowana badawczo w kompleksowe i nowoczesne leczenie choroby Parkinsona, diagnostykę i leczenie chorych z drżeniem, zaburzeniami chodu oraz zaburzeniami pamięci (ch.Alzheimera i inne zespoły otępienne). Zajmuje się także leczeniem przewlekłych zespołów bólowych o różnej etiologii. Link do rozmowy: https://www.hellozdrowie.pl/l4-jest-dla-chorych-ostatecznoscia/
Bibliografia:
- Stępień A., Domitrz I., Kozubski W., Rejdak K., Rożniecki J., Słowik A., Woroń J., Wachowska K., Gałecki P., Zalecenia ekspertów i konsultantów krajowych dotyczące postępowania u pacjentów leczonych z powodu migreny ze współwystępującą depresją. Epidemiologia. Patomechanizm. Współchorobowość. Część 1, Psychiatria Polska 2022, nr 56(4), s.697-710.
- Wachowska K., Bliźniewska-Kowalska K., Sławek J., Adamczyk-Sowa M., Szulc A., Maes M., Kuan-Pin S., Gałecki P., Wspólny patomechanizm migreny i depresji, Psychiatria Polska 2023, nr 57(2), s. 405-419.
- Wciórka J., Leciak J., Rawska-Kabacińska A., Suchecka E., Świtaj P., Stefanowski B., Stokwiszewski J., EZOP II: rozpowszechnienie zaburzeń (kiedykolwiek w życiu, ostatnie 12 miesięcy, ostatni miesiąc), Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2021.
- Yang Y., Ligthart L., Terwindt G. M., Boomsma D. I., Rodrigez-Acevedo A. J., Nyholt D. R., Genetic epidemiology of migraine and depression, Cephalgia 2016, nr 36(7), s. 679-691.
Podoba Ci się ten artykuł?
Powiązane tematy:
się ten artykuł?