Czym jest hepatologia i kiedy zgłosić się do specjalisty?

Hepatologia to dziedzina medycyny skupiająca się na funkcjonowaniu, diagnostyce, a także leczeniu patologii wątroby, trzustki i pęcherzyka żółciowego. Rolą hepatologa jest przede wszystkim monitorowanie pracy tych narządów oraz kompleksowa opieka nad pacjentami ze stwierdzonymi schorzeniami wątroby. Dowiedz się, jakie choroby leczy hepatolog i poznaj wskazania do konsultacji hepatologicznej.

Kim jest hepatolog?

Hepatolog specjalizuje się w diagnozowaniu, leczeniu oraz profilaktyce chorób wątroby, trzustki i dróg żółciowych. Współpracuje także z innymi specjalistami, jak chirurdzy, neurolodzy lub onkolodzy.  

Hepatologia w Polsce nie jest odrębną specjalizacją lekarską. Traktowana jest jako tzw. podspecjalność gastroenterologii. Program kształcenia z hepatologii mogą rozpocząć lekarze posiadający tytuł specjalisty lub specjalizację II stopnia we wszystkich specjalnościach lekarskich. W naszym kraju prężnie działa także Polskie Towarzystwo Hepatologiczne.

Kiedy zgłosić się do hepatologa?

Do wizyty u lekarza specjalizującego się w zakresie hepatologii powinna skłonić nas przede wszystkim obecność objawów, które mogą wskazywać na zaburzenia funkcjonowania wątroby lub innych organów układu pokarmowego. Do najczęstszych symptomów w tym zakresie należą: 

• zażółcenie skóry i białek oczu,

• ból w okolicy prawego podżebrza,

• przewlekłe zaparcia,

• uczucie pełności,

• “puste odbijanie”,

• ciemniejszy kolor moczu lub stolca,

• utrata masy ciała bez uchwytnej przyczyny,

• nietolerancje pokarmowe (trudności z trawieniem tłuszczów).

Wskazaniem do konsultacji hepatologicznej są także nieprawidłowe wyniki badań laboratoryjnych lub obrazowych np. wysokie wskaźniki prób wątrobowych. W trakcie wizyty pierwszym punktem jest zebranie dokładnego wywiadu dotyczącego stanu zdrowia i występujących objawów. Warto zabrać ze sobą dokumentację medyczną m.in. opisy poprzednich hospitalizacji oraz aktualne wyniki badań laboratoryjnych. Lekarz na podstawie zgromadzonych informacji może zalecić wykonanie dodatkowych badań, takich jak:

• rozszerzona morfologia krwi,

• oznaczenie przeciwciał anty-HAV, anty-HCV, HBsAG,

• oznaczenie aktywności GGTP,

• tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny,

• biopsja wątroby,

• badania genetyczne.

Jakie choroby leczy hepatolog?

Wśród chorób, których leczeniem zajmuje się specjalista z zakresu hepatologii, wymieniamy: 

• wirusowe zapalenie wątroby typu B i C,

• marskość wątroby,

• ostre zapalenie wątroby,

• stłuszczenie wątroby (alkoholowe i niealkoholowe),

• kamica dróg żółciowych,

• naczyniaki i torbiele wątroby,

• nowotwory wątroby i dróg żółciowych,

• zakrzepica żył wątrobowych,

• encefalopatia wątrobowa,

• choroba Wilsona, zespół Gilberta,

• schorzenia neurologiczne spowodowane zaburzeniem czynności wątroby,

• cholestaza ciążowa występująca u ciężarnych kobiet,

• ostre i przewlekłe choroby wątroby u dzieci (np. cholestaza wieku niemowlęcego lub dziecięcego).

Leczenie chorób wątroby, trzustki oraz dróg żółciowych obejmuje przede wszystkim terapię farmakologiczną, której celem jest łagodzenie stanu zapalnego oraz hamowanie progresji choroby. Istotną rolę odgrywa także profilaktyka. Działania te realizowane są m.in. poprzez szczepienia ochronne przeciw WZW B. U pacjentów z zaawansowaną marskością wątroby lub rakiem wątroby, konieczne może być zastosowanie inwazyjnych procedur, jak przeszczep wątroby lub leczenie onkologiczne. 

Dzięki wiedzy i doświadczeniu hepatologów pacjenci dotknięci przewlekłymi chorobami wątroby są pod kompleksową opieką, co znacząco przekłada się na poprawę ich stanu zdrowia oraz jakość życia.

Bibliografia: 

1. Marek B., Kajdaniuk D., Kukla M., i in., Wybrane zaburzenia wydzielania wewnętrznego u chorych z nieprawidłową czynnością wątroby – krótki przegląd, Hepatologia 2017 s. 59-63.  
2. Szczeklik A., Gajewski P., Interna Szczeklika – Podręcznik chorób wewnętrznych, Medycyna Praktyczna, Kraków 2012 s. 976-978. 
3. Habior A., Choroby wątroby zagrożeniem Europy XXI wieku, Borgis-Postępy nauk medycznych 2/2009, s. 77-83. 

Hepatologia – profilaktyka chorób wątroby

Nauka, jaką jest hepatologia, nie tylko opisuje funkcjonowanie, choroby i leczenie wątroby. Zajmuje się również profilaktyką, a więc szerzeniem wiedzy, jak unikać zachorowań i dbać o wątrobę. Jest to niezwykle ważny narząd o wielu istotnych dla organizmu funkcjach:

• odtruwa organizm – neutralizuje toksyny, takie jak amoniak i alkohol,
• zajmuje się metabolizmem leków,
• wspiera system odpornościowy – pochłania wszelkie pozostałości po bakteriach, stanach zapalnych i fragmenty martwych komórek,
• przemienia hem w bilirubinę,
• wytwarza aż 85% wszystkich białek w organizmie,
• magazynuje witaminy i żelazo,
• wytwarza, magazynuje i uwalnia glukozę,
• przekształca białka i cukry w tłuszcze,
• pełni funkcje termoregulacyjne.

Dbanie o wątrobę jest kluczem do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Pierwszy krok to umiarkowane spożywanie alkoholu, który najsilniej obciąża wątrobę. Nadużywanie alkoholu prowadzi do marskości wątroby. Drugim krokiem jest unikanie tłustych, smażonych pokarmów. Trzeci krok to odpowiedzialne zażywanie leków – tylko i wyłącznie z przepisu lekarza, we właściwych dawkach, unikanie brania dużych ilości leków przeciwbólowych lub różnego rodzaju suplementów.