się ten artykuł?
Hipogonadyzm to niewydolność hormonalna, która może pojawić się w różnym wieku. Związana jest ona ze zbyt małą ilością hormonów w organizmie – zazwyczaj dotyczy to estrogenu lub progesteronu, a także testosteronu. Oto, co musisz wiedzieć na temat tej dysfunkcji.
Co to jest hipogonadyzm?
Hipogonadyzm to dysfunkcja układu rozrodczego. Związana jest z nieodpowiednim rozwojem gonad, a więc jąder oraz jajników, w związku z czym nie są one w stanie produkować gamet oraz hormonów. W wyniku nieprawidłowych ilości hormonów płciowych, u osób z tą przypadłością nie pojawiają się cechy charakterystyczne dla danej płci. Hipogonadyzm może być albo wrodzony, albo pojawić się w okresie rozrodczym. Jeśli jest wrodzony i spowodowany mutacjami genetycznymi, doprowadza to do zaburzeń dojrzewania płciowego.
Rodzaje hipogonadyzmu
Istnieją dwa podstawowe rodzaje hipogonadyzmu:
- hipogonadyzm hipogonadotropowy (wtórny) – wywołany jest problemami związanymi z wydzielaniem hormonów przysadkowych: hormonu folikulotropowego oraz lutropiny, które stymulują gonady do produkcji hormonów płciowych,
- hipogonadyzm hipergonadotropowy (pierwotny) – w tym przypadku dochodzi do problemów z produkcją hormonów przez gonady. Przysadka nie otrzymuje wówczas zwrotnego sygnału o zaprzestaniu wydzielania hormonów FSH i LH, w wyniku czego są stale produkowane.
Objawy hipogonadyzmu
Objawy hipogonadyzmu związane są bezpośrednio z płcią.
Jeśli chodzi o hipogonadyzm męski, można zaobserwować:
- zmniejszenie wielkości członka,
- brak wzrostu owłosienia typu męskiego,
- brak męskiej budowy ciała i wysoki głos,
- brak zarostu na twarzy,
- wysoki wzrost (z długimi kończynami, wąskimi ramionami i biodrami, czasem z powiększonymi gruczołami piersiowymi),
- zmniejszenie jakości nasienia oraz problemy z produkcją plemników,
- obniżenie libido.
W przypadku hipogonadyzmu kobiecego mówi się o takich objawach jak:
- brak lub zaburzenia miesiączki,
- nieodpowiedni rozwój wewnętrznych i zewnętrznych narządów płciowych,
- brak owłosienia typu żeńskiego,
- męskie, wąskie biodra,
- zanik endometrium,
- osteoporoza,
- obniżony popęd seksualny,
- wydzielanie mleka z piersi,
- zmniejszona ilość estrogenów.
Przyczyny hipogonadyzmu
W przypadku hipogonadyzmu wtórnego mówi się m.in. o następujących przyczynach:
- nowotwory (przysadki, podwzgórza),
- przepuklina mózgowa,
- przerzutowe zaburzenia naczyniowe (np. tętniak tętnicy szyjnej wewnętrznej),
- udar przysadki,
- zespół Kallmanna (mutacja genu KAL1),
- zespół z upośledzeniem umysłowym (Laurence’a-Moona-Biedla, Pradera-Williego),
- niedoczynność przysadki i niedoczynność tarczycy,
- niewyrównana cukrzyca.
Zdarza się, że doprowadzają do niego sterydy anaboliczne i antydepresanty. Co więcej, może być on efektem niedożywienia. Również stany zapalne i naciekowe w obrębie mózgu, a także jego urazy czy infekcje mogą być odpowiedzialne za zaburzenia związane z produkcją hormonów płciowych zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn.
Jeśli chodzi o hipogonadyzm pierwotny, jego przyczyn upatruje się m.in. w:
- anorchizmie (zespole zanikających jąder),
- aplazji komórek Leydiga,
- dysgenezji gonad,
- dystrofii miotonicznej,
- nabytym zaniku jąder,
- świnkowym zapaleniu jąder,
- wnętrostwie,
- zaburzeniach chromosomów płciowych,
- zespole Del Castillo (zespole samych komórek Sertolego),
- zespole Noonan,
- radioterapii lub chemioterapii.
Leczenie hipogonadyzmu
W ramach leczenia dysfunkcji układu rozrodczego podaje się pacjentom hormony płciowe, zwłaszcza gonadotropinę kosmówkową lub testosteron. W przypadku mężczyzn celem jest nie tylko przywrócenie właściwego funkcjonowania, ale także przywrócenie płodności. W obu przypadkach poprawa następuje po stosunkowo krótkim czasie. Nastrój staje się lepszy, usprawnione zostają funkcje seksualne, zwiększa się także libido.
Warto jednak zaznaczyć, że hipogonadyzm nie jest zwykle w pełni wyleczalny – ważne, aby mieć nad nim kontrolę. Co więcej, istotne jest również to, aby znaleźć właściwą przyczynę problemu. Przykładowo, jeśli wynika on z zespołu Klinefeltera, wykorzystuje się terapię hormonalną, jednak jest to choroba, której nie da się w pełni wyleczyć. Podobnie wygląda to w przypadku chorób autoimmunologicznych.
Jeśli do stanu obniżonego wydzielania hormonów płciowych doprowadziły schorzenia podwzgórza lub przysadki mózgowej, leczy się w pierwszej kolejności daną chorobę (np. operacyjnie). W wielu przypadkach pacjent powinien być pod opieką lekarza – zwłaszcza jeśli mówimy o chorobach niewyleczalnych.
Bibliografia:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK532933 [dostęp 10.09.23].
- Kumar P., Kumar N., Thakur D. S., Patidar A., Male hypogonadism: Symptoms and treatment, Journal of Advanced Pharmaceutical Technology & Research, 2010, 1(3), s. 297-301.
- Yeo S., Holl K., Peñaherrera N., Wissinger U., Anstee K., Wyn R., Burden of Male Hypogonadism and Major Comorbidities, and the Clinical, Economic, and Humanistic Benefits of Testosterone Therapy: A Narrative Review, ClinicoEconomics and Outcomes Research, 2021, 13, s. 31-38.
