Hormony płciowe mają ogromny wpływ na ludzki organizm. Bardzo istotna jest ich równowaga, którą określa się mianem „homeostazy”. Zdarza się jednak, że zostaje ona zachwiana, co z kolei sprawia, że pojawiają się różnego rodzaju zaburzenia hormonalne. Co warto wiedzieć na ten temat?
Hormony płciowe – czym są?
Hormony płciowe to typ hormonów, które występują zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Zdecydowana większość pojawia się u obu płci, jednak różnią się one u nich swoją rolą oraz stężeniem. Hormony wpływają na prawidłowy rozwój cech płciowych, a także odpowiednie funkcjonowanie w zakresie zdrowia reprodukcyjnego. U reprezentantek płci żeńskiej regulują również przebieg cyklu miesiączkowego.
Żeńskie hormony płciowe
U kobiet występują następujące hormony płciowe:
- estrogeny,
- progesteron,
- prolaktyna,
- androgeny,
- FSH (folikulotropina),
- LH (lutropina).
Męskie hormony płciowe
W przypadku mężczyzn do hormonów płciowych zalicza się:
- testosteron,
- inne hormony androgenowe,
- prolaktynę,
- progesteron,
- estrogeny,
- FSH (folikulotropinę),
- LH (lutropinę).
FSH – normy, badania
FSH to hormon folikulotropowy, produkowany przez przysadkę mózgową. W przypadku kobiet, wraz z hormonem luteinizującym (LH), stymuluje on jajniki do syntezy estrogenów oraz wytwarzania dojrzewających pęcherzyków jajnikowych. FSH odpowiada także za zgodne z poszczególnymi fazami cyklu zmiany, które zachodzą w obrębie endometrium. Natomiast u mężczyzn odpowiedzialny ów hormon jest za odpowiednie funkcjonowanie jąder oraz produkcję plemników.
Badania FSH zleca się w przypadku podejrzeń niepłodności u kobiet i mężczyzn. Co więcej, wykonuje się je również wtedy, gdy dojrzewanie u dzieci jest wyraźnie opóźnione.
Jaka jest norma FSH u mężczyzn i kobiet? U przedstawicieli płci męskiej, którzy przeszli przez okres dojrzewania, powinna kształtować się na poziomie od ok. 4 do 25 mIU/ml. Nieco inaczej wygląda to w przypadku kobiet, gdzie normy zależą od fazy cyklu i wynoszą:
- w fazie folikularnej – poniżej 12 mIU/ml,
- w fazie owulacyjnej – 20 – 90 mIU/ml,
- w fazie lutealnej – poniżej 10 mIU/ml.
U kobiet w ciąży stężenie FSH jest śladowe lub nieoznaczalne. Jaki wynik FSH świadczy o menopauzie? Cóż, wówczas wynosi on od ok. 40 do 250 mIU/ml.
Progesteron – normy, badania
Progesteron to hormon posiadający budowę steroidową. To jeden z najważniejszych hormonów żeńskich, choć występuje także u mężczyzn. Produkowany jest przez nadnercza, łożysko podczas ciąży oraz ciałko żółte w fazie owulacji. Stężenie tego hormonu zaczyna wzrastać na dzień przed owulacją, dzięki czemu można określić jej początek.
Badanie progesteronu pozwala monitorować czynność ciałka żółtego, a także ocenić funkcje wydzielnicze łożyska podczas ciąży. Co więcej, umożliwia wykrywanie niektórych guzów oraz torbieli jajnika. Ponadto, w połączeniu z badaniem na obecność beta-hCG we krwi, umożliwia wykrywanie ciąży pozamacicznej.
Kiedy badać progesteron? Najczęściej oznacza się jego poziom podczas leczenia niepłodności, problemów z zajściem w ciążę. Niektóre kobiety codziennie sprawdzają poziom progesteronu, aby być na bieżąco ze swoim cyklem menstruacyjnym – wiedza na ten temat pomaga w staraniach o dziecko. Zbadać progesteron należy także wtedy, gdy istnieje ryzyko poronienia i wspomnianej już ciąży pozamacicznej.
Normy progesteronu u kobiet zależą o fazy cyklu miesiączkowego i wyglądają tak:
- faza folikularna − 0,28–0,72 ng/ml,
- faza okołoowulacyjna – 0,64–1,63 ng/ml,
- faza lutealna 4,71–18,0 ng/ml.
Jeśli chodzi o progesteron w ciąży, powinien on kształtować się na następującym poziomie:
- I trymestr − 11,0–44,3 ng/ml,
- II trymestr − 25,4–83,3 ng/ml
- III trymestr − 58,7–214 ng/ml.
U reprezentantów płci męskiej normy wynoszą 02-1,38 ng/ml.
Estrogen – normy, działania
Co to jest estrogen? To hormon steroidowy, który występuje w organizmie w większej ilości, dlatego mówimy raczej o „estrogenach” niż „estrogenie”. Do grupy tej zaliczamy estriol, estradiol, jak również i estron. Odpowiadają one u kobiet za rozwój cech płciowych oraz libido, wpływają też na rozwój gruczołów płciowych oraz macicy. Wraz z progesteronem regulują one cykl miesiączkowy. Ich rola u mężczyzn jest nieco inna, ponieważ wpływają u nich na metabolizm kostny oraz wzrost organizmu, ale także popęd płciowy i dojrzewanie plemników.
Badanie estrogenów zleca się, gdy widoczne są objawy zaburzeń hormonalnych, a więc brak okresu (przez dłuższy czas) lub nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych. Wskazane jest ono również przy zaburzeniach funkcji jajników, osteoporozie, zbyt wczesnym dojrzewaniu płciowym, a także nagłych zmianach masy ciała i wyglądu skóry.
U kobiet, które nie są w ciąży, normy estrogenów prezentują się następująco:
- faza pęcherzykowa – 84 – 970 pg/ml,
- faza owulacji – ok. 13 – 330 pg/ml,
- faza lutealna – ok. 73 – 200 pg/ml.
Jeśli chodzi o kobiety po menopauzie, normy wynoszą 20–30 pg/ml.
Jeszcze inaczej wygląda prawidłowe stężenie estrogenów u kobiet w ciąży, w zależności od trymestru:
- I trymestr − 188 – 2497 pg/ml,
- II trymestr − 1278 – 7192 pg/ml,
- III trymestr − 1278 – 7192 pg/ml.
U mężczyzn normy estrogenu wynoszą z kolei 11,2 – 50,4 pg/ml.
Jakie są objawy nadmiaru estrogenów? Oto niektóre z nich:
- osłabione libido,
- nieregularne miesiączki,
- spuchnięte i wrażliwe piersi,
- huśtawki nastrojów,
- wzrost masy ciała,
- zimne dłonie i stopy,
- wypadanie włosów.
Objawy niedoboru estrogenu to z kolei m.in.:
- złe samopoczucie,
- problemy ze snem,
- nieustanne zmęczenie,
- kołatanie serca,
- problemy z koncentracją.
- suchość oczu, skóry, pochwy.
Testosteron – normy, badania
W przypadku męskich hormonów na pierwszy plan wysuwa się testosteron. Jest to hormon steroidowy, który w pewien sposób kształtuje męskość i uczestniczy we wzroście masy oraz budowie mięśni. Ma również związek z rozwojem narządów płciowych oraz układu rozrodczego. Powoduje on rozwój takich cech płciowych, jak owłosienie ciała czy niski tembr głosu. Wpływa również na libido, utrzymywanie prawidłowych funkcji seksualnych, odwagę oraz chęć rywalizacji. Do produkcji testosteronu dochodzi za sprawą komórek Leydiga (które zlokalizowane są w jądrach), pod wpływem stymulacji z przysadki mózgowej.
Czasem konieczne jest badanie testosteronu. Pozwala ono ocenić ewentualną dysfunkcję jąder, a także rozróżnić ich pierwotną lub wtórną niewydolność. Tego rodzaju dolegliwości związane są z zaburzeniami czynności wydzielniczych jąder, co z kolei powoduje obniżenie stężenia testosteronu w organizmie. Może to doprowadzić do niepłodności oraz rozwoju wielu różnych schorzeń. Zbyt wysoki poziom tego hormonu zwiększa z kolei ryzyko raka prostaty, udaru mózgu, zawału serca oraz miażdżycy tętnic.
Normy testosteronu zależą od wieku i płci. Powinny one wynosić:
- u mężczyzn – 9,0 – 34,7 nmol/l (260 – 1000 ng/dl),
- u kobiet – 0,52 – 2,43 nmol/l (15 – 70 ng/dl).
Należy też zaznaczyć, że u mężczyzn dopiero na poziomie poniżej 8 nmol/l zaleca się substytucję, czyli uzupełnienie tego hormonu środkami farmakologicznymi.
Źródła:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5120618/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5286723/
Podoba Ci się ten artykuł?
Powiązane tematy:
Polecamy
„Nie lubię narracji, że lęk trzeba przełamywać. Lęk to nasz przyjaciel, trochę dziwny, ale jednak” – mówi Joanna Chmura
„Chirurgia jednego dnia jest dla pacjentów korzystna, ale nie wszyscy są na nią mentalnie przygotowani” – mówi prof. Maciej Kielar
„To rodzaj ruchu, który się nie narzuca. Jakby ktoś pociągał nasze kończyny za nitki”. O gyrokinesis®, treningu dla leniwych, mówi Ula Wojtkowiak
