Jak wygląda leczenie wścieklizny u ludzi? Szczepienie i profilaktyka zakażenia

Wścieklizna jest groźną chorobą zakaźną, która może doprowadzić do śmierci człowieka. Do zakażenia dochodzi poprzez kontakt z chorym zwierzęciem. Wirus wścieklizny atakuje przede wszystkim układ nerwowy. Nie ma skutecznego leku na wściekliznę. W celach profilaktycznych stosuje się szczepienia.

Wścieklizna u ludzi może wystąpić po bezpośrednim kontakcie ze zwierzęciem, które jest nosicielem wirusa. Zagrożenie stwarzają zwierzęta dzikie (lisy, jenoty, nietoperze, gryzonie), a także domowe psy i koty, u których nie wykonuje się szczepień. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia rocznie z powodu wścieklizny umiera około 60 tysięcy osób. Wirus wścieklizny występuje na całym świecie, choć najwięcej przypadków wścieklizny u człowieka odnotowuje się w Indiach i w krajach Ameryki Południowej, Afryki oraz Azji.

Jak można zarazić się wścieklizną?

Zarażenie wścieklizną następuje w momencie kontaktu uszkodzonej skóry człowieka ze śliną chorego zwierzęcia. Jest to choroba wywoływana przez wirusa Rabies virus, który posiada kilka biotypów, z czego wszystkie są niebezpieczne dla człowieka. Z rany po ukąszeniu przenosi się on do mięśni szkieletowych, gdzie intensywnie się namnaża. Następnie przedostaje się przez włókna nerwowe do rdzenia kręgowego i mózgu. Okres inkubacji wirusa wścieklizny u człowieka wynosi od 1 do 3 miesięcy, niekiedy dłużej. Pierwsze objawy wścieklizny u człowieka to pieczenie i mrowienie w miejscu ugryzienia, gorączka, drażliwość, senność, bóle z tyłu głowy, nadmierne pobudzenie lub porażenie, mimowolne skurcze mięśni, ślinotok, światłowstręt, wodowstręt, zaburzenia świadomości, a niekiedy także omamy. Po około 10 dniach od wystąpienia objawów wścieklizny osoba chora zapada w śpiączkę i umiera. Rozpoznanie wścieklizny u człowieka opiera się na stwierdzeniu prawdopodobieństwa zakażenia na podstawie wywiadu epidemiologicznego. Obserwuje się także złapane zwierzę lub przeprowadza jego pośmiertne badanie mózgu w celu stwierdzenia obecności wirusa wścieklizny. Badanie na wściekliznę u człowieka również wykonuje się tylko pośmiertnie za pomocą próby biologicznej i testów serologicznych.

Leczenie wścieklizny u ludzi

Po wystąpieniu możliwości zakażenia wirusem wścieklizny należy dokładnie umyć wodą z mydłem powstałą ranę lub skórę w miejscu, gdzie doszło do oślinienia lub zadrapania. Następnie trzeba zdezynfekować ją środkiem ze spirytusem i udać się do lekarza, który zadecyduje o dalszym postępowaniu. Leczenie wścieklizny u ludzi, u których nie wystąpiły objawy choroby, polega na podjęciu próby uodpornienia bierno-czynnego. W tym celu stosuje się serię (5 dawek) szczepionki oraz surowicę (antytoksynę), która posiada w swoim składzie przeciwciała. Dzięki temu osoba chora jest chroniona do czasu uzyskania odporności czynnej. Leczenie wścieklizny u pacjentów z objawami polega jedynie na ich łagodzeniu. Choroba ta jest praktycznie w 100% śmiertelna, ponieważ nie jest znany żaden skuteczny lek na wściekliznę. Odnotowano tylko kilka przypadków całkowitego wyzdrowienia człowieka. Przełomem miała być eksperymentalna terapia, którą zastosowano w 2004 roku w Stanach Zjednoczonych u nastolatki ugryzionej przez nietoperza. Wprowadzono ją w stan śpiączki farmakologicznej i podawano leki przeciwwirusowe. Leczenie wścieklizny powiodło się, a zastosowany schemat nazwano „protokołem Milwaukee”. Próby terapii kolejnych osób za pomocą tej metody, poza jednym przypadkiem, okazały się nieskuteczne, dlatego ten sposób leczenia nie jest już wykorzystywany.

Szczepionka na wściekliznę

Skuteczną metodą zapobiegania zakażeniu jest szczepionka na wściekliznę. Jest ona zalecana przede wszystkim osobom, które są szczególnie narażone na kontakt z chorymi zwierzętami lub ich padliną (wirus wścieklizny jest odporny na procesy gnilne) oraz osobom, które wyjeżdżają do Indii oraz do krajów Ameryki Południowej i Afryki. Szczepionka na wściekliznę dla ludzi posiada w składzie zabitego wirusa wścieklizny. Zalecane jest przyjęcie 3 dawek w schemacie 0–7–21 (28). Po roku podaje się dawkę uzupełniającą, a raz na 5 lat dawkę przypominającą. Po kontakcie z chorym zwierzęciem osoby wcześniej szczepione otrzymują dwie dawki szczepionki w ciągu 3 dni od możliwego zakażenia.

Powikłania po szczepieniu na wściekliznę

Po przyjęciu szczepionki na wściekliznę u niektórych osób mogą pojawić się lekkie dolegliwości, do których należą: obrzęk, zaczerwienienie, tkliwość i świąd w miejscu wkłucia. Rzadziej występują objawy ogólne: gorączka, ból głowy, problemy ze snem, ból brzucha i przyspieszenie akcji serca.