Moczówka prosta – przyczyny, objawy i leczenie choroby

Moczówka prosta to rzadko występująca choroba, której głównymi objawami są zwiększona ilość moczu i wzmożone pragnienie. Przyczyną zaburzeń jest niedobór hormonu kontrolującego gospodarkę wodną w organizmie – wazopresyny. Wyróżnia się dwa rodzaje moczówki prostej: nerkową i ośrodkową.

Wazopresyna, inaczej określana jako hormon antydiuretyczny, to substancja wydzielana przez podwzgórze, a uwalniana przez tylny płat przysadki mózgowej. Jej główną rolą jest regulacja gospodarki wodno-elektrolitowej poprzez resorpcję wody w kanalikach nerkowych i zagęszczenie moczu. Nadmiar i niedobór hormonu są przyczyną zaburzeń. Jednym z nich jest moczówka prosta, czyli wzmożone wydalanie wody z organizmu wraz z moczem. Schorzenie jest rozpoznawane rzadko. Szacuje się, że dotyczy 1 na 25 tysięcy osób.

Przyczyny moczówki prostej

Przyczyny moczówki prostej są związane z ilością lub działaniem wazopresyny. Z tego powodu wyróżnia się dwa rodzaje choroby:

• moczówka prosta nerkowa – jej przyczyną są zaburzenia pracy nerek, które polegają na niewrażliwości kanalików nerkowych na obecność wazopresyny (produkowanej w prawidłowych ilościach); choroba powstaje na skutek wad wrodzonych, przewlekłej niewydolności nerek, przyjmowania niektórych leków lub przewlekłej hipokaliemii (obniżone stężenie potasu we krwi) i hiperkalcemii (podwyższone stężenie wapnia we krwi),
• moczówka prosta centralna – jej przyczyną są uszkodzenia przysadki mózgowej lub podwzgórza, co prowadzi do zaburzeń związanych z produkcją i wydzielaniem wazopresyny; nieprawidłowości mogą pojawić się po zabiegach chirurgicznych, chorobach zapalnych mózgu, urazach głowy lub u osób z guzem przysadki.

Choroba należy do rzadko rozpoznawanych. Dotyczy ona 1 na 25 tysięcy osób w całej populacji. Najczęstszą przyczyną moczówki prostej są uszkodzenia struktur mózgu odpowiedzialnych za jej wydzielanie. 25% przypadków schorzenia rozpoznaje się u osób z guzem, a 20% u pacjentów po zabiegu neurochirurgicznym.

Objawy moczówki prostej

Objawy moczówki prostej to wzmożone pragnienie oraz zwiększenie ilości wydalanego moczu na dobę (wielomocz, poliuria). Mocz jest rozcieńczony, a jego ilość przekracza 4 litry na dobę, chociaż zdarzają się przypadki, kiedy osoba chora wydala go nawet 20 litrów. Konieczność oddawania moczu zachodzi także w nocy, przez co pacjent wybudza się ze snu nawet kilkakrotnie. Dlatego mogą pojawić się także: zmęczenie, brak energii, problemy z koncentracją i rozdrażnienie.

U chorych, którzy uzupełniają płyny i elektrolity, nie pojawiają się inne dolegliwości. Natomiast w przypadku osób, które nie piją odpowiedniej ilości wody, może dojść do odwodnienia i zaburzeń elektrolitowych (zwiększenie stężenia sodu i spadek poziomu potasu). Poza objawami moczówki prostej pojawiają się wtedy następujące dolegliwości:

• ogólne osłabienie,
• suchość w jamie ustnej,
• przesuszenie skóry,
• ból głowy,
• utrata masy ciała,
• niekontrolowane skurcze mięśni,
• przyspieszenie akcji serca,
• spadek ciśnienia tętniczego krwi,
• zaburzenia świadomości.

Diagnostyka moczówki prostej

Diagnostyka moczówki prostej opiera się na zebraniu dokładnego wywiadu od pacjenta oraz na wykonaniu testów laboratoryjnych: oznaczenia stężenia glukozy, sodu i potasu we krwi oraz badania ogólnego moczu. Rozpoznanie moczówki prostej wymaga różnicowania przede wszystkim z cukrzycą, w której też występuje wielomocz i wzmożone pragnienie. Przeprowadza się także test odwodnieniowy i wazopresynowy. Konieczne jest także wykonanie rezonansu magnetycznego głowy w celu stwierdzenia bądź wykluczenia guza przysadki mózgowej.

Leczenie moczówki prostej

Leczenie moczówki prostej zależy od jej rodzaju. W przypadku moczówki prostej centralnej terapia polega na podawaniu syntetycznej wazopresyny (desmopresyny). Osoba chora przyjmuje lek doustnie, donosowo lub w formie iniekcji. Podczas leczenia konieczna jest codzienna kontrola masy ciała oraz ilości wydalanego moczu na dobę.

Leczenie moczówki prostej nerkowej polega na terapii choroby podstawowej, która jest przyczyną zaburzeń. Pacjenci powinni stosować także dietę ograniczającą sól oraz dbać o odpowiednie nawodnienie. Jeżeli choroba jest spowodowana przyjmowaniem leków, konieczne jest ich odstawienie.

Moczówka prosta u dzieci

Moczówka prosta u dzieci, jeśli ma charakter wrodzony, może ujawnić się w wieku niemowlęcym. Poza zwiększonym oddawaniem moczu (zwłaszcza w nocy) i wzmożonym pragnieniem, pojawiają się wymioty i zaparcia. Z powodu odwodnienia popularne bywa także rozdrażnienie, utrata masy ciała, zahamowanie wzrostu, podwyższona temperatura ciała.