się ten artykuł?
Nebulizacja pozwala dostarczyć substancje aktywne w postaci delikatnej mgiełki prosto do zatok czy oskrzeli. To metoda szeroko wykorzystywana w leczeniu schorzeń dróg oddechowych, zarówno tych ostrych, jak i przewlekłych. W aptekach znajdziesz całą gamę preparatów do nebulizacji o różnym kierunku działania. Sprawdź, jak wykonać nebulizację, a także które substancje sprawdzą się najlepiej w poszczególnych objawach.
Czym i jak wykonać nebulizację?
Do nebulizacji służą specjalne inhalatory. Wlewa się do nich płyn, który jest przekształcany w aerozol, czyli mikroskopijne kropelki zawieszone w powietrzu w postaci mgiełki. Im mniejsza średnica tych cząstek, tym dalej są w stanie dotrzeć w głąb dróg oddechowych. Na rynku istnieje kilka rodzajów inhalatorów, które tworzą aerozol na różne sposoby. Należą do nich:
- inhalator pneumatyczny (tłokowy) – kompresor wytwarza strumień sprężonego powietrza, który przepływa przez płyn w nebulizatorze, w wyniku czego powstaje aerozol,
- inhalator ultradźwiękowy – płyn rozbijany jest na cząstki przez ultradźwięki,
- siateczkowy (membranowy) – drgania wymuszają przepływ roztworu przez siatkę o bardzo drobnych oczkach (membranę), co zmienia jego postać w aerozol.
Najpopularniejszy jest inhalator pneumatyczny, ponieważ można w nim zastosować większość dostępnych na rynku leków do nebulizacji. W pozostałych urządzeniach nie można używać roztworów o większych cząstkach, np. kwasu hialuronowego.
Nebulizacja a inhalacja – czym się od siebie różnią?
Inhalacja to szerokie pojęcie, które obejmuje wdychanie substancji aktywnych w różnych postaciach, np. proszku czy pary wodnej. Z kolei nebulizacja jest jedną z odmian inhalacji, podczas której wdychany jest aerozol. W kontekście nebulizacji pojęć tych można używać zamiennie.
Jak wykonać nebulizację krok po kroku?
- Przygotuj zestaw do nebulizacji (maskę, nebulizator, rurki i kompresor) zgodnie z instrukcją obsługi urządzenia.
- Do nebulizatora wlej zalecaną porcję płynu.
- Załóż końcówkę donosową, ustnik lub maskę do nebulizacji. Zwróć uwagę na szczelność, żeby w czasie nebulizacji mgiełka nie uciekała szczelinami.
- Uruchom inhalator. Podczas nebulizacji oddychaj spokojnie i miarowo.
- Zakończ zabieg, kiedy usłyszysz charakterystyczne bulgotanie resztek roztworu w nebulizatorze, a mgiełka przestanie się produkować.
- Umyj gumowe elementy pod ciepłą wodą i pozostaw je do wyschnięcia.
Być może zastanawiasz się, jak wdychać aerozol podczas nebulizacji – nosem czy ustami? Sposób oddychania powinien zależeć od tego, w którym miejscu zabieg ma przynieść efekt. Jeśli w zatokach, to lepiej wdychać mgiełkę nosem, a jeśli w oskrzelach, to ustami.
Ile powinna trwać nebulizacja?
Czas trwania nebulizacji zależy od ilości użytego płynu. Im więcej wlejesz go do nebulizatora, tym dłużej potrwa cały zabieg. Zazwyczaj ampułki zawierają ok. 2,5-5 ml roztworu i wymagają ok. 10-15 minut nebulizacji. Ile razy dziennie można ją powtarzać? Leki zalecone przez lekarza stosuj zgodnie z jego zaleceniami. Preparaty bez recepty zwykle można nebulizować 2-4 razy dziennie.
Zgodnie z aktualnymi rekomendacjami stężone roztwory NaCl (≥ 3%) zarezerwowane są dla pacjentów leczonych w warunkach szpitalnych, gdzie można w sposób ciągły monitorować stan chorego. Istotną zmianą w aktualnych wskazaniach jest możliwość zastosowania roztworów NaCl o stężeniach w przedziale 1,5–2,2% u chorych leczonych ambulatoryjnie, które specyficznie przeznaczone są do nebulizacji w warunkach domowych. Te wyroby są powszechnie uważane za bezpieczne w aplikacji ambulatoryjnej i mają zastosowanie w wielu wskazaniach. Ta nieskomplikowana procedura może być bezpiecznie, szybko i efektywnie wykonywana w warunkach domowych zarówno przez dorosłych, jak i przez dzieci.
Leki do nebulizacji bez recepty
Podstawowy lek do nebulizacji to sól fizjologiczna, czyli roztwór chlorku sodu w stężeniu 0,9%. Służy ona do nawilżania i oczyszczania dróg oddechowych. Do nebulizacji wykorzystuje się także roztwory chlorku sodu o stężeniu ok. 3%. Jest ono wyższe niż stężenie płynów w komórkach organizmu, a taka różnica wymusza ruch wody z mniej do bardziej stężonego roztworu. W praktyce oznacza to, że woda z komórek nabłonka dróg oddechowych przepływa do ich światła, co powoduje:
- zmniejszenie obrzęku śluzówki dróg oddechowych,
- rozrzedzenie zalegającej w zatokach lub oskrzelach wydzieliny.
Roztwory do nebulizacji są wzbogacane o dodatkowe składniki, które wzmacniają ich działanie. Należą do nich np.:
- ektoina – to substancja naturalnego pochodzenia, która działa przeciwzapalnie i stabilizuje błony komórkowe. Wiąże się też z cząsteczkami wody, tworząc barierę ochronną i długo utrzymując nawilżenie nabłonka dróg oddechowych,
- N-acetylocysteina – rozcina wiązania w gęstym śluzie, przez co upłynnia go i ułatwia oczyszczenie dróg oddechowych,
- kwas hialuronowy – silnie i długotrwale nawilża ze względu na dużą zdolność do wiązania cząsteczek wody.
Doświadczenia zgromadzone w pracy z dziećmi można ekstrapolować na osoby dorosłe, ale należy mieć na uwadze częste problemy tej grupy wiekowej, np. niewydolność serca, choroby nowotworowe, stanowiące przeciwwskazania do podawania leków w formie inhalacji. Większość pacjentów dobrze toleruje nebulizacje, są one bezpieczne i nie wymagają pełnej współpracy.
Nebulizacja na objawy infekcji dróg oddechowych
Nebulizacja stosowana jest w chorobach dotykających zarówno górne, jak i dolne drogi oddechowe. Wykorzystuje się ją do podania leków na receptę, np. sterydów o działaniu przeciwzapalnym, środków wykrztuśnych czy rozszerzających oskrzela. Z kolei leki do nebulizacji bez recepty pomagają w łagodzeniu objawów infekcji, takich jak zatkane zatoki, katar czy kaszel.
Nebulizacja na zatoki i katar
Przeziębienie często przebiega z zatkaniem zatok gęstym, lepkim śluzem. Hipertoniczna sól do nebulizacji upłynnia go i ułatwia jego mechaniczne usunięcie. Dodatkowo zmniejsza obrzęk śluzówki, przez co poprawia komfort oddychania. W nebulizacji na zatkany nos sprawdzi się także dodatek N-acetylocysteiny.
Jeśli wydzielina jest wodnista, jak np. przy alergii, ulgę może przynieść nebulizacja solą fizjologiczną. Na katar alergiczny skuteczne są także ampułki do inhalacji z dodatkiem ektoiny. Nebulizację na katar i zatoki warto przeprowadzić przez końcówkę donosową lub maskę.
Nebulizacja na kaszel
W łagodzeniu mokrego kaszlu wykorzystuje się ten sam mechanizm, co w przypadku nadmiaru wydzieliny w zatokach czy nosie. Hipertoniczna sól upłynnia wydzielinę w oskrzelach i umożliwia jej odkrztuszanie. Tu również efekt ten wzmocni dodatek N-acetylocysteiny.
Nebulizacja na kaszel suchy bazuje z kolei na soli fizjologicznej. Jeśli wynika on z podrażnienia i przesuszenia śluzówki gardła, taki zabieg pozwoli złagodzić prowokujące kaszel objawy. Sól fizjologiczna do nebulizacji wzbogacona o kwas hialuronowy lub ektoinę dodatkowo nawilży błonę śluzową.
Nebulizacja solą fizjologiczną nawilży i oczyści drogi oddechowe także u osób zdrowych. Sprawdzi się w sezonie grzewczym, kiedy powietrze w mieszkaniu jest suche, a także przy silnym zanieczyszczeniu powietrza. Wybierz dobry inhalator do nebulizacji i wykonuj ją regularnie, a dzięki temu poprawisz pracę dróg oddechowych.
Bibliografia:
- Elkins M. R., Bye P. T., Mechanisms and applications of hypertonic saline, Journal of the Royal Society of Medicine 2011, 104, 2-5.
- Kozikowska K., Sybilski A. J., Nebulizacja u pacjentów z chorobami układu oddechowego w okresie infekcyjnym, Alergoprofil 2023, 19(2), 8-12.
- Tran B. H., Dao V. A., Bilstein A., Unfried K., Shah-Hosseini K., Mösges R., Ectoine-containing inhalation solution versus saline inhalation solution in the treatment of acute bronchitis and acute respiratory infections: a prospective, controlled, observational study, BioMed research international 2019.
