Objawy zaburzeń lękowych niełatwo przypisać konkretnej chorobie

Objawy zaburzeń lękowych występują z różnym nasileniem. U niektórych pacjentów mają charakter epizodyczny, a u innych przewlekły, uniemożliwiając codzienne funkcjonowanie. Niektóre z nich dotyczą czysto psyche, inne z kolei mogą się manifestować jako dolegliwości somatyczne, dlatego łatwo je przypisać innym schorzeniom. Jakie są przykładowe symptomy zaburzeń lękowych?

Objawy somatyczne i psychiczne zaburzeń lękowych

Jak wspomniano, zaburzenia lękowe objawiają się zarówno w postaci dolegliwości natury psychicznej, jak i fizycznej (objawy somatyczne). To sprawia, że niekiedy diagnoza jest trudna, a także długotrwała, bowiem zanim trafisz do specjalisty, lekarz POZ zleci pełen komplet badań, który pomoże wykluczyć inne przyczyny twojego stanu zdrowia. W poniższej tabeli wymieniono przykładowe symptomy z obu grup.

Atak paniki jako jeden z najpoważniejszych objawów zaburzeń lękowych

Najgroźniejszym i jednocześnie najbardziej charakterystycznym objawem zaburzeń lękowych są tzw. napady paniki (in. atak nerwicy lękowej, zespół lęku napadowego). Najczęściej pojawiają się niespodziewanie oraz w sytuacjach, z których ciężko się wydostać, np. w zatłoczonej galerii handlowej, czy podczas stania w długiej kolejce w sklepie. U niektórych taki napad trwa kilka minut, ale u innych może się przeciągnąć nawet do kilkunastu godzin. To, jak się go doświadcza, jest bardzo indywidualną kwestią.

Podczas ataku paniki odczuwa się najczęściej przyspieszone bicie serca, duszności, uderzenia gorąca lub zimna, ból w klatce piersiowej, czasami zawroty i ból głowy. Twoje ciało może się zacząć pocić i drżeć. Najczęściej chory czuje przymus ucieczki z miejsca, w którym aktualnie się znajduje, pomimo faktu, iż nic mu nie zagraża. Co ciekawe, zespół lęku napadowego może występować też jako oddzielne schorzenie, a nie objaw.

Nerwica wegetatywna jako forma zaburzeń lękowych

Szczególnym rodzajem zaburzeń lękowych jest nerwica wegetatywna, charakteryzująca się występowaniem objawów somatycznych u zdrowego człowieka. Oto przykładowe typy patologii wyróżniane w medycynie:

• nerwica serca,
• nerwica żołądka,
• nerwica skóry,
• nerwica przełyku.

Aby można było potwierdzić nerwicę wegetatywną, konieczne jest wykonanie kompletu badań w celu wykluczenia fizycznej przyczyny odczuwanych przez pacjenta dolegliwości.

Objawy zaburzeń lękowych u dzieci i nastolatków

Zaburzenia lękowe u dzieci i młodzieży to bardzo ciężki temat, ponieważ wymaga od rodziców lub opiekunów wnikliwego obserwowania zachowania, dzięki czemu uda się oddzielić patologię od naturalnego strachu – a to wcale nie jest łatwe, szczególnie w sytuacji, gdy ma się do czynienia z wrażliwą jednostką. Szacuje się natomiast, że aż 20% nieletnich cierpi na omawiany problem. Na co zwracać uwagę? Oto kilka wskazówek:

• lęk powinien być adekwatny do okoliczności – jeżeli np. dziecko odczuwa paraliżujący strach, kiedy ma poznać kogoś nowego, nie jest to normalne,
• lęk nie powinien być odczuwany w naturalnych sytuacjach, takich jak mycie włosów, wyjście do szkoły czy na zakupy albo jedzenie posiłku w restauracji,
• lęk powinien minąć po zniknięciu bodźca – jeżeli dziecko wystraszy się trąbiącego nagle samochodu, to gdy pojazd odjedzie, ono także powinno się uspokoić,
• wraz ze strachem pojawiają się objawy somatyczne, takie jak wymienione wyżej drżenie, przyspieszone bicie serca, zaburzenia trawienia czy pocenie się,
• lęk nie może zaburzać codziennego życia – jeżeli dziecko wpada w panikę, gdy musi np. iść pod prysznic, zjeść posiłek czy wsiąść do samochodu, warto przyjrzeć się problemowi bliżej.

Jeżeli chodzi o same objawy zaburzeń lękowych, u dzieci oraz młodzieży wyglądają one tak samo, jak u dorosłych i w dużej mierze zależą od indywidualnej wrażliwości oraz rodzaju zaburzenia, jakie rozwinęło się u nieletniego pacjenta.

Bibliografia:

1. Alwahhabi F., Anxiety Symptoms and Generalized Anxiety Disorder in the Elderly: A Review, Harvard Review of Psychiatry 2003, 11(4): 180-193.
2. DeMartini J., Patel G., Fancher T. L., Generalized Anxiety Disorder, Annals of Internal Medicine 2019, 170(7).
3. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/anxiety-disorders [dostęp 09.08.2024].
4. Terlizzi E. P., Villarroel M. A., Symptoms of Generalized Anxiety Disorder Among Adults: United States, 2019, National Center for Health Statistics, 2020.
5. Wright K. D., Adams Lebell M. A. N., Carleton R. N., Intolerance of uncertainty anxiety sensitivity, health anxiety, and anxiety disorder symptoms in youth, Journal of Anxiety Disorders 2016, 41, 35-42.