Oksytocyna – działanie, występowanie, zastosowanie

Hormon oksytocyna ze względu na swój wpływ na relacje – wywoływanie potrzeby bliskości i silnego przywiązania nazywany jest hormonem miłości. Oksytocyna produkowana jest przez podwzgórze. Kojarzona jest głównie jako hormon damski. U kobiet uwalniana jest do krwi za sprawą przysadki mózgowej, którą pobudzają do działania sygnały płynące z macicy, pochwy lub piersi. 

Oksytocyna działanie

Działanie oksytocyny związane jest przede wszystkim z akcją porodową oraz następującym później karmieniem dziecka piersią. Sygnałem pobudzającym wydzielanie oksytocyny podczas porodu jest rozszerzanie się szyjki macicy. Zadaniem oksytocyny jest pobudzanie komórek mięśniowych macicy do skurczy. Tuż po urodzeniu sprawia ona, że zarówno macica, jak i naczynia krwionośne obkurczają się. Dzięki temu ogranicza ona krwawienie związane z urodzeniem łożyska. Równie ważną rolę oksytocyna odgrywa podczas karmienia. Uwalniana jest za sprawą drażnienia brodawek sutkowych. Sama oksytocyna pobudza do działania komórki mięśniowe w przewodach wyprowadzających pokarm. Dzięki niej uwalniane jest kobiece mleko. Oksytocyna nie działa jednak wybiórczo – tylko na macicę lub tylko na piersi. W początkowym okresie karmienia może ona również powodować nieprzyjemne dla kobiet skurcze macicy.

Wśród innych działań oksytocyny wymienia się również jej właściwości antydiuretyczne (hamujące wydalanie moczu), tendencję do podnoszenia ciśnienia tętniczego krwi oraz wpływ na rozwój układu nerwowego u płodu.

Wywoływanie porodu oksytocyną

Kroplówka z oksytocyną na wywołanie porodu wiąże się zawsze z podjęciem decyzji przez lekarzy oraz oceną stanu zdrowia matki i dziecka. Zawsze brane są pod uwagę zarówno wskazania, jak i przeciwwskazania do sztucznego wywoływania porodu. Co o tym decyduje? W jaki sposób oksytocyna pobudza akcję porodową?

Oksytocyna wskazania

Oksytocyna oprócz naturalnego występowania w organizmie w formie hormonu, występuje również w formie leku. Oksytocynę lek podaje się pacjentkom w kilku różnych przypadkach. W celu przyspieszenia lub wywołania akcji porodowej (przeterminowana ciąża), w sytuacji osłabienia czynności skurczowej w trakcie porodu, przy zbyt wczesnym odpłynięciu płynu owodniowego, w celu kontroli krwawienia poporodowego, a także w przypadku atonii macicy. Wśród wskazań do podania oksytocyny ciężarnej jest również preeklampsja, czyli stan przedrzucawkowy. Objawia się on między innymi nadciśnieniem i białkomoczem. Wskazaniem jest też zahamowanie wewnątrzmacicznego wzrostu płodu i ryzyko wystąpienia konfliktu serologicznego. Konflikt ten oznacza niezgodność zachodzącą między czynnikami krwi matki i krwi dziecka. Istnieją także wskazania do podania oksytocyny, które nie są związane z samą ciążą, a raczej stanem zdrowia ciężarnej. Do takich wskazań należą: cukrzyca typu I u matki, nadciśnienie tętnicze, przewlekłe choroby nerek, zaburzenia czynności tarczycy.

Oksytocyna przeciwwskazania

Przyspieszanie lub wywoływanie akcji porodowej za pomocą oksytocyny nie zawsze jest wskazane. Farmakologiczne wywoływanie porodu nie powinno być stosowane w sytuacji niewspółmierności porodowej. Oznacza to, że miednica ciężarnej kobiety jest zbyt mała w stosunku do rozmiaru główki dziecka. Wyklucza to możliwość porodu naturalną drogą.  Przeciwwskazaniem są również przebyte wcześniej operacje macicy, niedojrzałość szyjki macicy lub rak szyjki macicy. Kolejnym przeciwwskazaniem do wywołania porodu jest także brak gotowości dziecka do przyjścia na świat (wcześniak).

Wielu lekarzy podziela pogląd, że podanie oksytocyny w czasie porodu ma pozytywny wpływ zarówno na dziecko, jak i na matkę (pomijając oczywiście sytuacje, gdy jej podanie nie jest wskazane). Wywołanie skurczy macicy poprzez podanie oksytocyny w wielu wypadkach przyspiesza poród. Dzięki temu kosztuje on mniej wysiłku zarówno kobietę, jak i dziecko. Podejrzewa się również, że oksytocyna działa “usypiająco” na neurony dziecka, dzięki temu chroni je przed chwilowym niedotlenieniem.

Wywoływanie porodu oksytocyną

Przy porodzie wywoływanym kobiecie podaje się dożylnie syntetyczną oksytocynę. Oksytocyna podawana jest za pomocą kroplówki, a dozowana jest przez pompę infuzyjną. Syntetyczna oksytocyna, tak jak ta naturalna prowadzi do skurczów macicy. Podawana dawka może być różna, zależy od wskazań medycznych przy konkretnym przypadku. Poród indukowany zazwyczaj jest szybszy niż ten rozpoczynający się naturalnie. Wywołane skurcze są silniejsze i szybciej doprowadzają do urodzenia dziecka. Niestety wiele kobiet uważa, że poród wywoływany jest też bardziej bolesny ze względu właśnie na siłę skurczy. Niewątpliwą korzyścią jest jednak przyspieszenie całej akcji porodowej praktycznie w większości przypadków.

Oksytocyna u mężczyzn

Choć oksytocyna kojarzona jest głównie z hormonem występującym u kobiet, to jednak odgrywa swoją rolę również w organizmie mężczyzn. Tak, jak u kobiet, u mężczyzn oksytocyna uwalniana jest do krwi podczas stosunku płciowego. Dokładniej, wpływa ona na osiąganie orgazmu oraz wystąpienie erekcji. Z mniejszą intensywnością niż u kobiet, ale jednak – oksytocyna powoduje u mężczyzn przypływ ciepłych emocji do partnerki i uczucia przywiązania. W połączeniu z testosteronem powoduje także pewnego rodzaju skutki uboczne. Mieszanka ta sprawia, że tuż po stosunku mężczyzn dopada nagła potrzeba snu!