Przejdź do treści

Złota czwórka wśród hormonów. Czym różnią się dopamina, serotonina, endorfina i oksytocyna, i jak poprawiają nam nastrój?

Hormony a praca organizmu / pexels Sam Lion
Podoba Ci
się ten artykuł?
Udostępnij bliskim

Choć wydzielane są w niewielkich ilościach, potrafią dać spektakularny efekt. Neuroprzekaźniki, dzięki którym czujemy przypływ energii, szczęścia, mamy ochotę na kontakt fizyczny, lepiej znosimy ból, mamy lepszy nastrój, dobrze śpimy, nie są wytwarzane tylko w mózgu, ale też w różnych częściach ciała. Pełnią szereg bardzo ważnych funkcji w organizmie, a niedobór któregoś od razu odbija się na naszym zdrowiu i samopoczuciu. Co warto o nich wiedzieć?

Dopamina, czyli kop do działania

Reguluje emocje, dodaje motywacji w osiąganiu celów, pobudza kreatywność i abstrakcyjne myślenie. Dzięki niej odczuwamy radość. Odpowiada też za pracę mięśni i koordynację ruchową. Poziom dopaminy jest różny u poszczególnych osób, dlatego m.in. niektórzy są w stanie skupić się na pozytywnych aspektach sytuacji i mimo trudności czy przeciwności wytrwale dążyć do celu, a inni są mniej niestrudzeni w swoich działaniach. Ten neuroprzekaźnik odgrywa ważną rolę w procesie zapamiętywania i uczenia się, dzięki niemu potrafimy się skoncentrować.

Ma też przełożenie bezpośrednio na zdrowie – ogranicza stany zapalne w organizmie i poprawia odporność. Naukowcy często nazywają dopaminę naturalnym dopalaczem. Ta substancja lubi stan silnego zakochania i nieprzewidywalne sytuacje. Wtedy właśnie możemy poczuć jej działanie (co u niektórych kończy się stanem euforii). Podejmowanie nowych wyzwań, gonienie za emocjami powoduje, że jej stężenie zaczyna rosnąć.

Produkowana i uwalniana jest w mózgu i rdzeniu kręgowym. Dopamina jest mocno związana z innym neuroprzekaźnikiem – serotoniną. Obie współdziałają ze sobą. Ważne, żeby zachowana była równowaga, bo niedobór serotoniny potrafi prowadzić do nadprodukcji dopaminy, co może zwiększyć ryzyko wystąpienia różnych schorzeń, w tym stanów depresyjnych.

O właściwy poziom dopaminy można dbać odpowiednią dietą – bogatą w warzywa i owoce (najlepiej jedzone w formie surowej). Szczególnie dobre są dojrzałe banany, gdyż zawierają chininę dopaminową, czyli naturalną formę dopaminy. Unikać należy tłustych, smażonych mięs i produktów o dużej zawartości cukru. Alkohol może na chwilę podnieść poziom dopaminy, ale na dłuższą metę wpływa negatywnie na jej wytwarzanie. Podobnie jest z kawą.

W przestrzeni zakupowej HelloZdrowie znajdziesz produkty polecane przez naszą redakcję:

Odporność, Energia, Beauty
Naturell Witamina B Complex Vegan, 180 tabletek
79,99 zł
Odporność, Good Aging
Naturell Witamina D 1000mg, 365 tabletek
70,00 zł
Odporność
Estabiom Junior, Suplement diety, 20 kapsułek
28,39 zł
Odporność
Naturell Immuno Hot, 10 saszetek
16,48 zł
NOWOŚĆ
Odporność, Trawienie
Nasiona trybuły ogrodowej do samodzielnego wysiania, 1 g
2,00 zł

Serotonina, czyli dobrostan psychiczny

Często nazywana hormonem szczęścia, ale czy faktycznie to szczęście daje? Tak, poprawia nastrój, chroni przed depresją, ale poza tym odpowiada za wiele innych ważnych funkcji w organizmie.

Odpowiada za zasypianie (w nocy rozkładana jest do melatoniny, czyli hormonu snu), kontroluje nastrój, wiąże się z dobrym samopoczuciem, ma wpływ na potrzeby seksualne, a także apetyt. Dzięki niej potrafimy się skupić i być skoncentrowani, czujemy się spokojni i rzadko odczuwamy niepokój czy lęk.

Jest mocno powiązana z tryptofanem – aminokwasem występującym w pożywieniu. Powstaje w wyniku  jego przemian enzymatycznych. Serotonina występuje w mózgu, jelitach (nawet 90 procent tego hormonu pochodzi z układu pokarmowego), płytkach krwi. Niedobór tryptofanu odbija się negatywnie na poziomie serotoniny, a to sprzyja zaburzeniom nastroju.

Jeśli ostatnio bez wyraźnego powodu zaczęłaś gorzej sypiać, masz chętki na słodycze i węglowodany proste, brakuje ci energii i ogarnia cię niechęć do wszystkiego, to możesz cierpieć na niedobór serotoniny. Chcesz naturalnie podnieść poziom tego neuroprzekaźnika? Korzystaj ze słonecznych dni i spaceruj, zmęcz się porządnie i zadbaj o dietę. Pozwól sobie na kawałek lub dwa gorzkiej czekolady, jedz jajka, awokado i banany, które mają wysoką zawartość wspomnianego tryptofanu.

Nie zapominaj o rybach i orzechach (zwłaszcza włoskich i laskowych). Również przytulanie się, całowanie i seks mogą spektakularnie podnieść poziom serotoniny. Co ciekawe – my, kobiety, mamy większe stężenie tego hormonu niż mężczyźni nawet o 30 procent.

Dla bardzo małej ilości Polek seks jest przyjemnością i sposobem na wyrażenie siebie

Oksytocyna, czyli bliskie relacje

Nie bez powodu nazywa się ją hormonem przywiązania – jest wytwarzana w mózgu (a dokładnie w podwzgórzu) pod wpływem kontaktu fizycznego z drugą osobą. Bez oksytocyny trudno byłoby stworzyć związek oparty na zaufaniu. Jest też potrzebna, żeby obudzić pożądanie, mężczyznom umożliwia utrzymanie erekcji.

Jej wytwarzanie jest pobudzane podczas orgazmu. Silnie łączy ludzi i pogłębia więź w parze. To przez oksytocynę tuż po seksie jesteśmy bardziej skłonne do wyznawania uczuć partnerowi. Ale to dotyczy kobiet, u mężczyzn (choć oksytocyna uwalnia się również w trakcie orgazmu), w połączeniu z testosteronem wywołuje senność. Dlatego po stosunku my chcemy się przytulić i wyznać miłość, a oni smacznie zasnąć. Chociaż ten oksytocynowy wyrzut trwa dosłownie kilka minut, efekt działania hormonu może utrzymywać się nawet kilka godzin.

Nie można nie wspomnieć o podstawowym działaniu oksytocyny związanym z akcją porodową – rozszerzająca się szyjka macicy jest wyzwalaczem dla tego hormonu, który następnie pobudza mięśnie do skurczy. Z kolei później, podczas karmienia piersią, jest uwalniana przez drażnienie brodawek sutkowych. Ułatwia rozwinąć kobiecie instynkt macierzyński i nawiązać bliską więź z dzieckiem.

W odniesieniu do wcześniej omówionych dwóch neuroprzekaźników – serotoniny i dopaminy, oksytocyna uzupełnia je. Serotonina uspokoi nas i obniży stres, dopamina sprawi, że poczujemy przypływ radości i energii, a oksytocyna pozwoli zakochać się i zbudować bliską relację.

Endorfina, czyli porcja aktywności

Raczej mówimy o tym hormonie w liczbie mnogiej – naukowcy odkryli ponad 20 endorfin, produkowanych przez różne komórki nerwowe i przez przysadkę mózgową. Człowiek pod silnym wpływem endorfin, na przykład wydzielonych podczas uprawiania ulubionego sportu, może doświadczyć czegoś przypominającego stan euforyczny. Ale endorfiny to nie tylko szczęście!

Redukują ból, niwelują skutki stresu, zmniejszają napięcie. Podobnie do oksytocyny, serotoniny i dopaminy uwalniane są też w trakcie seksu. Wpływ na ich stężenie ma także śmiech oraz czynności, które nas relaksują – bujanie się w hamaku, słuchanie muzyki, medytacja. Niedobory w endorfinach odbijają się od razu na naszym samopoczuciu i humorze. Nagle możemy odkryć, że boli nas częściej niż zwykle głowa, a świat wcale nie jest taki kolorowy, jak nam się do tej pory wydawało. Jeśli chodzi o dietę, to podobnie jak przy serotoninie i dopaminie, na pewno sprawdzi się sięgnięcie po gorzką czekoladę, ale też włączanie do posiłków węglowodanów złożonych. Dobrze na jej poziom działa jedzenie pikantnych produktów i przyprawianie na ostro.

A co z alkoholem? Na łamach „Journal of Neuroscience” ukazało się badanie irlandzkich naukowców, którzy twierdzą, że lampka wina dziennie też może pobudzić wydzielanie endorfin i poprawić nastrój. Kluczowe jest jednak nie przesadzanie z ilością alkoholu, bo osiągniemy odwrotny skutek.

Zobacz także

i
Treści zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.

Podoba Ci się ten artykuł?

Tak
Nie

Powiązane tematy:

Zainteresują cię również:

Czy dietą można wyleczyć chorobę Hashimoto?

Czy dietą można wyleczyć chorobę Hashimoto?

Dlaczego nie mam orgazmu? 9 możliwych przyczyn

kobieta obejmująca się ramionami na tle miasta

Problemy hormonalne. Ginekolog mówi, jakie są oznaki tego, że twoje hormony szaleją

Budzisz się w środku nocy i nie możesz zasnąć? Lekarka wyjaśnia, z czego to może wynikać

Budzisz się w środku nocy i nie możesz zasnąć? Lekarka wyjaśnia, z czego to może wynikać

romantyczna kolacja nad morzem

7 naturalnych sposobów na podniesienie poziomu testosteronu u mężczyzny. Skorzystacie na tym oboje!

Kobieta patrzy w obiektyw

Kortyzol – norma i badanie. Jak obniżyć poziom kortyzolu?

Joga hormonalna – sposób na równowagę

Psychoterapeutka Aneta Rutkowska: „Nikt nie przychodzi, mówiąc: 'Jestem uzależniony od adrenaliny’. A w trakcie okazuje się często, że nie są oni w stanie znosić codzienności życia”

Okres się spóźnia?

Czekasz na okres, a on cały czas nie nadchodzi? Możliwych powodów jest znaczenie więcej niż ciąża

Kamila Bogucka i Lidia Wójcik, "Ogarnij Hashimoto”/ Archiwum prywatne

„Hashimoto pojawia się po coś. To sygnał ciała, że nie jesteśmy dla siebie numerem jeden” – uważają Lidia Wójcik i Kamila Bogucka z „Ogarnij Hashimoto”

17 hydroksyprogesteron – funkcje, badanie, normy i cena. Jakie są objawy podwyższonego i obniżonego poziomu?

Dwie osoby siedzą na kanapie i rozmawiają

Zidentyfikowano hormon, który może poprawić funkcje poznawcze u osób z zespołem Downa

Chcesz wesprzeć pracę swoich hormonów? Seed cycling jest dla ciebie / istock

Chcesz wesprzeć pracę swoich hormonów? Seed cycling jest dla ciebie

para zakochanych, romantyczny wieczór

Nie masz ochoty na seks? Poznaj 8 sposobów na podniesienie libido

"To on jest przyczyną wszystkich twoich problemów. To przez niego organizm nie może wyjść z opresji, szaleje gospodarka hormonalna, ubożeje mikrobiota" - podkreśla lek. Dorota Helim-Sobkowiak

„To on jest przyczyną wszystkich twoich problemów. To przez niego szaleje gospodarka hormonalna, ubożeje mikrobiota” – pisze o… stresie lek. Dorota Helim-Sobkowiak

Dr Dorota Wakuła / fot. Infemini Med Home

„Nie jesteśmy w stanie odróżnić klinicznie depresji poporodowej od fazy niedoczynności poporodowego zapalenia tarczycy” – mówi dr Dorota Wakuła

26-latka chora na hirsutyzm po kilkunastu latach przestała się golić i zapuściła brodę. "Trudno to wytłumaczyć, ale czuję się wolna"

26-latka chora na hirsutyzm po kilkunastu latach przestała się golić i zapuściła brodę. „Trudno to wytłumaczyć, ale czuję się wolna”

Układ dokrewny – funkcje i budowa. Jakie hormony są najważniejsze?

Milena Nosek / archiwum prywatne

„To, co dzieje się wewnątrz nas, wyznacza jakość naszej pracy. Hormony sterują całym naszym organizmem” – mówi Milena Nosek, dietetyczka

Dr Dominika Trojnarska o tajnikach hormonu miłości, wierności i szczęścia: „Są kraje, w których oksytocynę podaje się pacjentkom w sprayu”

Hormony, które rządzą twoim życiem seksualnym /fot. Pexels

Hormony, które rządzą twoim życiem seksualnym

Androstendion – rola w organizmie, normy i interpretacja. Kiedy badać poziom hormonu?

ACTH – czym jest? Badanie i wskazania do niego, normy

„Lekarka na roślinach” o nietypowym sposobie na wzmocnienie odporności: Przytulajmy się na zdrowie!

Najpopularniejsze

Grypa typu B - objawy, charakterystyka

Grypa typu B – przyczyny, objawy i leczenie

Para na kanapie

Seks analny – co to jest i jakie są najlepsze pozycje analne?

Ropiejące oczy kobiety

Ropiejące oczy u dzieci i dorosłych – przyczyny i metody leczenia

Masturbacja może być jeszcze przyjemniejsza. Poznaj sposoby masturbacji

Co oznacza drętwienie rąk w nocy i podczas snu?

Co oznacza drętwienie rąk w nocy i podczas snu?

„Każdy orgazm jest czymś pięknym, jednak ten rodzaj orgazmu jest wyjątkowy”. Seksuolożka o kobiecym wytrysku

Jak odetkać ucho zatkane woskowiną, katarem i wodą? Domowe sposoby

Orgazm - jak go osiągnąć? 10 sposobów na lepszy orgazm

Orgazm – jak go osiągnąć? 10 sposobów na lepszy orgazm

ilustracja mózgu w 3D

Torbiel pajęczynówki – objawy i leczenie. Czy torbiel jest groźna i musi być operowana?

Wysoki cholesterol - jakie są przyczyny i objawy? Sposoby na wysoki cholesterol

Wysoki cholesterol – jakie są przyczyny i objawy? Jak go obniżyć?

Kobieta i mężczyzna

Jak uprawiać seks analny, żeby nie bolało? Mamy kilka porad

Kobieta przed monitorem

Dziwne uczucie w głowie – przyczyny. Co to oznacza?

Kobieta

O czym świadczy ból pod łopatką? Charakter bólu, objawy i możliwe sposoby leczenia

Grypa typu A/iStock

Grypa typu A – leczenie, objawy i charakterystyka wirusa

Kiedy występuje niskie ciśnienie i wysoki puls?

Niskie ciśnienie i wysoki puls – kiedy występują? Co to oznacza?

Co oznacza obniżona temperatura ciała i jakie są jej przyczyny? Kiedy spadek temperatury może być niebezpieczny?

Co oznacza obniżona temperatura ciała i jakie są jej przyczyny? Kiedy spadek temperatury może być niebezpieczny?

×