Rak płuc – objawy, wykrywanie raka płuc we wczesnym stadium

Obecnie na świecie rak płuc jest jednym z częściej występujących nowotworów. W większości przypadków wywołany jest przez substancje znajdujące się w dymie tytoniowym. Objawy raka płuc mogą dotykać różnych części ciała człowieka, w zależności od obecności przerzutów oraz zaawansowania zmian.

Najczęstsze objawy raka płuc są widoczne już w zaawansowanym stadium i wynikają z uciskania guza na okoliczne struktury. Wczesne objawy raka płuc obejmują zmiany w badaniach obrazowych, takich jak rentgen czy niskodawkowa tomografia klatki piersiowej bez kontrastu.

Rak płuc – objawy wczesne

Rak płuca jest nowotworem, którego charakterystyczne objawy zauważalne są dopiero w stadium często uniemożliwiającym skuteczne leczenie. Ważne jest więc wykrycie zmian w jak najwcześniejszym stadium ze względu na rokowanie związane z wyleczeniem. We wczesnym stadium objawy raka płuc mogą być niezauważalne dla pacjenta, w około 65% przypadków przebieg jest bezobjawowy. Niekiedy nowotwór odkrywa się całkiem przypadkowo podczas kontrolnych badań obrazowych zlecanych z innych przyczyn. Obecnie nie wykonuje się rutynowo przesiewowych badań mających na celu wykrycie ewentualnego raka płuc.

Czynnikiem ryzyka zachorowania na nowotwór płuc jest palenie papierosów – to substancje zawarte w dymie tytoniowym odgrywają największą rolę w genezie raka płuc. Należy być czujnym, gdy obserwuje się u siebie nietypowe objawy raka płuc i podlegać regularnym kontrolom u lekarza, by wychwycić zmiany w jak najwcześniejszym stadium oraz niezwłocznie rzucić palenie papierosów.

Rak płuc najwcześniej widoczny jest w badaniach obrazowych. Do objawów raka płuc zauważalnych w rentgenie klatki piersiowej, gdy pacjent nie zgłasza dolegliwości, zaliczamy m.in. zaobserwowanie patologicznej zmiany, powiększenie węzłów chłonnych, obecność płynu w jamie opłucnej. Należy jednak pamiętać, że prawidłowy rentgen nie wyklucza nowotworu płuca. Bardziej czułym badaniem jest tomografia komputerowa klatki piersiowej, a dokładniej – niskodawkowa tomografia komputerowa bez kontrastu, które pozwala dokładniej ocenić zaawansowanie miejscowe płuca.

Podstawowe objawy raka płuc

Do najczęstszych objawów raka płuc należą objawy ze strony układu oddechowego. Nie są one charakterystyczne tylko dla raka płuc, mogą występować w schorzeniach innych niż nowotwory. Jakie są objawy raka płuc występujące typowo?

• uporczywy kaszel – u ¾ chorych utrzymujący się przez wiele tygodni,
• duszność i ograniczenie wydolności oddechowej spowodowane upośledzeniem drożności oskrzeli lub zaleganiem płynu w jamie opłucnej, uczucie braku oddechu – u około ⅔ pacjentów,
• odkrztuszanie wydzieliny z krwią podczas kaszlu, które dotyka ⅓ chorych,
• częste zapalenia płuc wynikające z zalegania wydzieliny z powodu upośledzonej drożności oskrzeli,
• ból w klatce piersiowej.

Objawy raka płuc zależą od lokalizacji guza w płucach. Nowotwory zlokalizowane u szczytów płuc (guzy Pancosta) mogą wywoływać dolegliwości bólowe barku poprzez ucisk elementów splotu barkowego, ból może promieniować do palców. Zespół Hornera (opadanie powieki, zapadnięcie gałki ocznej, zwężenie źrenicy) może także wystąpić w wyniku tego nowotworu. Charakterystycznym objawem raka płuc zlokalizowanych po lewej stronie jest chrypka, która utrzymuje się przez kilka tygodni. Powstaje ona na skutek ucisku nerwu krtaniowego wstecznego. Guzy zlokalizowane centralnie mogą powodować zespół żyły głównej górnej, który charakteryzuje się obrzękiem głowy, szyi, kończyny górnej i widocznymi na klatce piersiowej poszerzonymi naczyniami. Ubytek masy ciała, wzrost temperatury oraz ogólne osłabienie jako objawy ogólne raka płuc występują w przebiegu choroby nowotworowej bardzo późno.

Rak płuc – objawy dodatkowe

Ze względu na to, że rak płuc charakteryzuje się często dynamicznym wzrostem, zdarza się, że pierwszymi objawami raka płuc są symptomy spowodowane przerzutami nowotworowymi. Do najczęstszych objawów raka płuc związanego z przerzutami są:

• powiększenie węzłów chłonnych nadobojczykowych,
• objawy neurologiczne, gdy przerzuty zlokalizowane są w mózgowiu,
• bóle kostne i złamania kości spowodowane przerzutami w kościach,
• bóle brzucha, wodobrzusze, żółtaczka, gdy lokalizacją przerzutów jest jama brzuszna.

Do objawów raka płuc należą także zespoły paranowotworowe wynikające z innych mechanizmów niż wzrost masy guza. Ze względu na czynność hormonalną niektórych guzów obserwuje się efekty wydzielanych przez guz hormonów – nieprawidłowy poziom sodu i potasu we krwi, powiększenie gruczołów piersiowych u mężczyzn, zespół Cushinga. Ze strony układu nerwowego mogą być to neuropatie obwodowe, czyli zaburzenia czucia czy objawy neurologiczne. Zmiany skórne mogą obejmować toczeń rumieniowaty układowy, zapalenie skórno-mięśniowe. W badaniach krwi zaobserwować można niedokrwistość oraz zaburzenia krzepnięcia.