Czy rak przełyku jest groźny? Jakie są jego objawy i u kogo występuje?

Rak przełyku to nowotwór złośliwy, który stosunkowo rzadko występuje w populacji polskiej. Niestety zwykle wykrywa się go dopiero w zaawansowanym stadium, a rokowania dla chorych są złe. Jakie czynniki zwiększają ryzyko zachorowania na raka przełyku i jak objawia się to schorzenie? Czy wyleczenie jest możliwe? 

Czym jest rak przełyku i u kogo pojawia się najczęściej?

Rak przełyku (ICD-10: C15) to siódmy najczęściej wykrywany nowotwór na świecie. W Polsce choruje na niego ok. 2% osób w różnym wieku. Wyróżnia się dwa główne typy raka przełyku: 

• rak płaskonabłonkowy przełyku (ang. esophageal squamous cell carcinoma, ESCC) – stanowi do 90% wszystkich nowotworów złośliwych przełyku; powstaje z komórek nabłonka płaskiego i zwykle zlokalizowany jest w górnej i środkowej części przełyku, 
• rak gruczołowy przełyku (ang. esophageal adenocarcinoma, EAC) – rozwija się z komórek metaplastycznych nabłonka gruczołowego; najczęściej pojawia się w dolnej części przełyku. 

Rzadziej występujące rodzaje raka przełyku to chłoniaki, czerniaki i mięsaki. U mężczyzn obserwuje się aż 3-4-krotnie więcej zachorowań w porównaniu do kobiet. Nowotwór rozwija się przede wszystkim u osób po 40. roku życia. Najważniejsze czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na ESCC to:  

• spożywanie nadmiernej ilości alkoholu, 
• palenie tytoniu,  
• dodatni wywiad rodzinny.  

Gruczolakorak powstaje częściej u osób z refluksem żołądkowo-przełykowym (GERD), chorych z przełykiem Barreta oraz ludzi otyłych. Wpływ na rozwój raka przełyku może mieć również dieta uboga w warzywa i owoce, a bogata w czerwone mięso. Zauważono też negatywne oddziaływanie częstego spożywania bardzo gorących napojów. 

Jakie objawy wskazują na raka przełyku?

Wczesne objawy raka przełyku zazwyczaj nie występują. Pierwszym symptomem choroby jest dysfagia, czyli trudności w połykaniu pokarmów spowodowana zwężeniem przełyku oraz odynofagia – ból podczas przełykania. Konsekwencją utrudnionego spożywania posiłków jest postępująca utrata masy ciała.  

Niekiedy chorzy odczuwają ból za mostkiem lub pieczenie, skarżą się też na kaszel i chrypkę. Jeśli dojdzie do krwawienia z przewodu pokarmowego, pojawiają się wymioty z niewielką domieszką jasnoczerwonej krwi oraz smoliste stolce. Te objawy raka przełyku występują już w bardziej zaawansowanym stadium choroby. 

Jak szybko rozwija się rak przełyku? Bezobjawowo choroba może trwać nawet latami, przez co zostaje wykryta dopiero podczas badań wykonywanych z innych przyczyn lub gdy guz jest już duży i naciska na przełyk, wywołując pierwsze symptomy. 

Jakie badania pozwalają na rozpoznanie raka przełyku?

Przy podejrzeniu nowotworu konieczne jest wykonanie podstawowych badań laboratoryjnych oraz badań obrazowych. U osób z rakiem przełyku obserwuje się podwyższony poziom CRP (białko C-reaktywne), jednakże wysokie stężenie tej substancji nie jest jednoznaczne z postawieniem diagnozy. 

Pierwszym ze zlecanych badań diagnostycznych może być RTG przełyku z kontrastem, którego celem jest zobrazowanie zwężenia przełyku. U osób z podejrzeniem nowotworu wskazana jest ultrasonografia endoskopowa – to najbardziej czuły test. Badanie umożliwia wykrycie guza, za jego pomocą można też pobrać fragment tkanki i określić stopień zaawansowania przerzutów do węzłów chłonnych. Przy użyciu pozytonowej tomografii komputerowej (PET) wykrywa się przerzuty do jamy brzusznej i klatki piersiowej. Jeśli istnieje podejrzenie naciekania nowotworu na tchawicę lub oskrzela, pacjentom zleca się bronchoskopię. 

Leczenie raka przełyku

Po wykryciu nowotworu, rozpoznaniu jego typu i obszaru rozprzestrzenienia lekarz decyduje o odpowiedniej metodzie leczenia. Podstawą jest operacyjne usunięcie guza wraz z naciekającymi tkankami w okolicy pobliskich węzłów chłonnych. W zależności od stopnia zaawansowania raka, resekcja przełyku może być częściowa lub całkowita. 

Drugim elementem leczenia jest chemioterapia, której zastosowanie zmniejsza ryzyko nawrotu nowotworu. Wraz z nią pacjent może zostać poddany radioterapii. Metody te mogą być stosowane osobno lub w ramach terapii skojarzonej. W ostatnim czasie pojawił się lek na raka przełyku – niwolumab – stosowany w połączeniu z chemioterapią jako leczenie pierwszego rzutu dla pacjentów z zaawansowaną, nieoperacyjną postacią gruczolakoraka przełyku. 

Rokowania przy raku przełyku

Rokowania przy raku przełyku nie są dobre, ponieważ tylko 10% chorych, którzy usłyszeli tę diagnozę, przeżywa najbliższych 5 lat. Większe szanse mają osoby z wcześnie wykrytym i leczonym rakiem przełyku. Chorzy z przełykiem Barreta obciążeni ryzykiem pojawienia się zmian rakowych powinni pamiętać o badaniach kontrolnych, które pomogą w wykryciu nowotworu na wczesnym etapie rozwoju. 

Aby ograniczyć szanse zachorowania na raka przełyku, należy rzucić palenie papierosów i zaniechać spożywania alkoholu. Wskazana jest też modyfikacja stylu życia – zadbanie o prawidłową masę ciała oraz wzbogacenie diety o dodatkowe porcje warzyw czy owoców. 

Bibliografia: 

1. Kowalczyk M., Piątek M., Imielska-Zdunek D., Boratyn-Nowicka A., Oesophageal cancer — case report and literature review, Oncology in Clinical Practise 2017, 13: 30-33. 
2. Rak przełyku. Poradnik dla pacjentów, European Society for Medical oncology, Anticancer Fund 2012. 
3. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna 2005.