Salmonelloza (salmonella) – zagrożenia, objawy, leczenie

Salmonelloza, wywoływana bakteryjnie przez pałeczki salmonelli, jest chorobą zakaźną. W większości przypadków powoduje dolegliwości żołądkowo-jelitowe, o charakterze zbliżonym do zatrucia pokarmowego. Na zakażenie narażeni jesteśmy szczególnie w ciepłych miesiącach, jedząc surowe potrawy lub nie przykładając należytej uwagi do higieny i obróbki żywności pochodzenia zwierzęcego. Salmonelloza może być groźna, a nawet śmiertelna, więc warto wiedzieć, jak uchronić się przed potencjalnym kontaktem z bakterią.

Jak można zarazić się salmonellozą?

Jako że salmonelloza jest chorobą pochodzenia odzwierzęcego, zarażenie następuje zwykle podczas kontaktu z żywnością pochodzącą od zwierzęcia-nosiciela. Wniknięcie bakterii do organizmu następuje zazwyczaj po spożyciu potraw opartych na składnikach surowych, szczególnie jajkach i mięsie: lodach, kremach do ciast, majonezach, sosach, tatarach lub przy kontakcie z zarażonym mięsem lub jajkami.

Zarażać mogą także ludzie – bakterie salmonelli przeżywają w organizmie nawet kilka miesięcy po ustąpieniu objawów. Ich nośnikiem są w tym wypadku odchody, a każdy kontakt z nimi może skutkować salmonellozą. Zdarzają się przypadki zarażenia się w np. w restauracji, od pracownika niedbającego o higienę rąk, a będącego nosicielem.

Większe zagrożenie zarażenia salmonellozą stanowią odchody zwierzęce – nie tylko kurze, ale także trzody chlewnej, bydła, a nawet żółwi lub jaszczurek, będących częstymi zwierzątkami domowymi.

Jakie są objawy salmonellozy?

Zdrowy, silny organizm poradzi sobie z bakterią salmonelli sam, a przebieg salmonellozy będzie bardzo łagodny. W takich przypadkach zazwyczaj po kilkunastu godzinach pojawiają się krótkotrwałe nudności lub dyskomfort brzuszny, lekkie wymioty lub biegunka. Salmonelloza mylona jest więc ze zwykłym zatruciem pokarmowym, nie wymaga hospitalizacji, a choroba trwa średnio od 3 do 7 dni.

Poważniejszy przebieg i duże prawdopodobieństwo wystąpienia poważnych powikłań występuje  u kobiet w ciąży, osób starszych, chorych, dzieci oraz osób z obniżoną odpornością lub nieprawidłową florą jelitową (np. po antybiotykoterapii). Najczęstszymi objawami salmonellozy są:

• ból głowy
• wysoka gorączka
• silne wymioty
• ostra biegunka (czasami ze śluzem, ropą lub krwią)
• ogólne osłabienie
• kurczowy ból brzucha

U niektórych osób może pojawić się także bolesne oddawanie moczu oraz ból stawów utrzymujący się przez kilka miesięcy.

Salmonelloza – leczenie i powikłania

Podstawą leczenia w przypadku standardowego przebiegu salmonellozy jest nawadnianie doustne lub dożylne, wzbogacone o elektrolity. Dieta chorego musi być pozbawiona cukru oraz ciężkostrawnych substancji, które mogą wzmagać biegunkę. W poważniejszych przypadkach stosowany jest antybiotyk (ampicylina, trimetoprim-sulfametoksazol lub cyprofloksacyna) i zalecana jest hospitalizacja.

Najczęstszym powikłaniem nieleczonej salmonellozy jest odwodnienie oraz utrata cennych minerałów, szczególne groźne u dzieci oraz osób starszych, u których może wystąpić niewydolność krążenia prowadząca do śmierci. Dodatkowo, u chorych szczególnie wrażliwych może rozwinąć się:

• zakażenie organów wewnętrznych (wątroby, jelita, pęcherzyka żółciowego)
• ogólnoustrojowy stan zapalny – sepsa
• ropnie kości i stawów
• zapalenie płuc
• zapalenie dróg żółciowych, szpiku kostnego i stawów.

Kobiety w ciąży zagrożone są natomiast poronieniem, sepsą, zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych oraz wcześniejszym porodem.

Jak zapobiegać zarażeniu salmonellozą?

Uniknięcie salmonellozy, szczególnie jej poważniejszej formy, opiera się na dwóch filarach: higienie własnej oraz unikaniu kontaktu ze źródłem bakterii. Szczególną uwagę powinniśmy zwrócić na:

• prawidłowe przechowywanie drobiu, jajek, ryb i surowego mięsa – unikajmy przechowywania ich obok produktów gotowych (np. wędliny lub sera)
• unikanie potraw z surowego mięsa i jajek, szczególnie latem
• przechowywanie żywności w niskiej temperaturze
• zaparzenie jajek wrzątkiem przed ich kontaktem z inną żywnością
• unikanie rozmrażania i powtórnego zamrażania mięsa
• dokładnym myciu dłoni przed i po kontakcie z żywnością i zwierzętami, a także po wizycie w toalecie

Pamiętajmy też, żeby w przypadku podejrzenia salmonellozy zawsze udać się do lekarza, w celu wykonania badań bakteriologicznych. Każdy przypadek zarażenia musi zostać zgłoszony do Sanepidu oraz przeanalizowany, by uniknąć dalszych zakażeń – jest to szczególnie ważne w przypadku lokali gastronomicznych oraz firm cateringowych obsługujących imprezy masowe.