Biegunka u dorosłych – przyczyny i leczenie. Co jeść przy biegunce?

Biegunka jest nieprzyjemną dolegliwością, która potrafi bardzo osłabić organizm. Może pojawić się z wielu przyczyn i najczęściej nie świadczy o poważnej chorobie. Jednak za każdym razem wymaga odpowiedniego postępowania, ponieważ ostra biegunka może doprowadzić do niebezpiecznego odwodnienia.

Rozwolnienie to potrzeba oddawanie większej ilości stolca niż zwykle. Powstaje w wyniku mechanizmów obronnych układu pokarmowego na substancje drażniące. Leczenie biegunki polega na intensywnym nawadnianiu i stosowaniu specjalnej diety.

Co to jest biegunka?

Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), biegunka to zwiększenie ilości wypróżnień: minimum 3 razy na dobę, która przebiega wraz ze zmianą zabarwienia oraz konsystencji kału na półpłynną lub wodnistą. Podczas rozwolnienia w stolcu mogą być widoczne niestrawione resztki pokarmu, śluz lub krew.

Biegunka powstaje w wyniku odpowiedzi obronnej układu pokarmowego na substancję toksyczną, którą może być pokarm lub patogen. Podrażnione jelita kurczą się i przyspieszają perystaltykę, co skutkuje szybszym przesuwaniem się pokarmu i zwiększoną ilością wypróżnień.

Ile może trwać biegunka?

To ile trwa biegunka zależy od:

• przyczyny, która za nie odpowiada,
• odporności i mechanizmów obronnych organizmu,
• stosowanego leczenia i przestrzegania diety,
• rodzaju biegunki.

Wyróżnia się dwa typy biegunki: biegunkę ostrą oraz biegunkę przewlekłą. Pierwsza trwa maksymalnie 14 dni, jednak najczęściej dolegliwości zmniejszają się i ustępują przed upływem tygodnia. Druga postać trwa powyżej 4 tygodni. W niektórych przypadkach rozwolnienie ma skłonności do częstego nawracania.

Biegunka – przyczyny

Biegunka ostra powstaje najczęściej w wyniku zakażenia układu pokarmowego przez wirusa (rotawirusa). Jest wtedy wysoce zakaźna przez cały czas trwania. Szacuje się, że każdy chociaż raz w życiu przeszedł ten rodzaj rozwolnienia. Innymi przyczynami są:

• zakażenie bakteryjne układu pokarmowego (bakteria E.coli, Salmonella, gronkowce),
• przejedzenie, zatrucie, spożycie nieświeżego pokarmu (niezakaźna biegunka po jedzeniu),
• nietolerancje lub alergie pokarmowe;
• nerwy i stres;
• nieprzestrzeganie zasad higieny (rzadkie mycie rąk, spożywanie niemytych warzyw i owoców, picie brudnej wody);
• niektóre leki (przeciwzapalne, cytostatyczne, przeciwarytmiczne, zobojętniające kwas solny, hormony tarczycy);
• infekcje górnych dróg oddechowych lub układu moczowego, w których może wystąpić biegunka po antybiotyku.

Przewlekła biegunka ma poważniejsze przyczyny, które wymagają głębszej diagnostyki i wdrożenia specjalistycznego leczenia. Należą do nich:

• zakażenia pasożytami (tasiemiec, czerwonka, lamblie);
• uszkodzenie jelit w wyniku błędów dietetycznych w celiakii, nietolerancjach i alergiach pokarmowych (biegunka osmotyczna);
• zapalenia jelit: choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego;
• zapalenie trzustki;
• wzrost wydzielania w jelicie cienkim, spowodowany częstym przyjmowaniem leków przeczyszczających, przeciwzapalnych, cytostatycznych (biegunka sekrecyjna).

Objawy biegunki

Głównym objawem biegunki jest ból brzucha i częste oddawanie stolców, nawet kilkanaście razy na dobę. Zazwyczaj towarzyszą jej także: osłabienie, złe samopoczucie, wymioty, nudności, wzdęcia, brak apetytu i gorączka. Często rozwolnienie jest jednym z symptomów infekcji innego układu, dlatego jeżeli występuje wraz z innymi dolegliwościami należy udać się do lekarza.

Biegunka z krwią i śluzem

Biegunka ze śluzem nie powinna wzbudzać niepokoju, ponieważ jest on fizjologiczną wydzieliną błony śluzowej układu pokarmowego. Jego funkcją ułatwienie przesuwania się pokarmu. Podczas rozwolnienia jego produkcja jest wzmożona, dlatego może być widoczny w kale.

Biegunka z krwią również nie musi oznaczać groźnej choroby. Widoczne czerwone nitki w stolcu lub na papierze mogą być spowodowane podrażnieniem odbytu przez częste podcieranie i toksyczne działanie kału. Jeżeli krwi jest znaczna ilość, należy pobrać próbkę do badania laboratoryjnego i skonsultować się z lekarzem.

Biegunka podróżnych

Biegunka podróżnych jest specyficzną reakcją organizmu na zmianę sposobu przyrządzania jedzenia, wody, a niekiedy także na panujące warunki higieniczne i sanitarne. Dotyczy ona prawie połowy podróżujących, szczególnie do krajów azjatyckich, afrykańskich, środkowowschodnich i Ameryki Łacińskiej. Rozwolnienie pojawia się w pierwszych dniach pobytu.

Biegunka – leczenie i domowe sposoby

Leczenie biegunki polega na stosowaniu i restrykcyjnym przestrzeganiu diety oraz intensywnym nawadnianiu i uzupełnianiu elektrolitów, aby nie dopuścić do groźnego dla życia i zdrowia odwodnienia. Szczególnie niebezpieczne są wymioty i biegunka. Osoba dorosła powinna spożywać minimum 2 litry płynów dziennie oraz dodatkowo około 250 ml wody po każdym wypróżnieniu. Leki, które stosuje się w rozwolnieniu to probiotyki i elektrolity.

Drugą ważną kwestią jest to, co jeść przy biegunce. Powinny być to posiłki lekkostrawne, oparte na gotowanym ryżu, marchewce i pieczonym jabłku. Może to być zupa ryżowa, kleik na wodzie, ryż pieczony z jabłkiem. Następnie należy stopniowo rozszerzać dietę o gotowane warzywa i chude mięso.

Biegunka podczas karmienia piersią nie jest przeciwwskazaniem do zaprzestania karmienia. Kobieta powinna jednak pić więcej wody.