Przejdź do treści

Śródmózgowie – budowa, funkcje i uszkodzenia

Śródmózgowie – budowa, funkcje i uszkodzenia Pexels.com
Podoba Ci
się ten artykuł?

Śródmózgowie jest najmniejszą z trzech części tworzących mózgowie. Wchodzi w skład pnia mózgu. Struktury tworzące śródmózgowie pełnią funkcje związane ze zmysłem wzroku i słuchu, kontrolą ruchów i regulacją rytmu dobowego. Do uszkodzenia śródmózgowia może dojść m.in. w przebiegu choroby Parkinsona, stwardnienia rozsianego oraz na skutek udaru mózgu.

Co to jest śródmózgowie?

Śródmózgowie jest częścią mózgu łączącą przodomózgowie z tyłomózgowiem. Razem z mostem i rdzeniem przedłużonym tworzy pień mózgu. Śródmózgowie leży we wcięciu namiotu. Od strony tylnej przykryte jest półkulami mózgowymi i móżdżkiem.

Budowa śródmózgowia

Śródmózgowie jest najmniejszą z głównych części pnia mózgu – ma długość zaledwie dwóch cm. W przekroju poprzecznym możemy wyróżnić trzy poziomy śródmózgowia utworzone przez:

  • konary mózgu,
  • nakrywkę śródmózgowia,
  • pokrywę śródmózgowia.

Konary mózgu umiejscowione są po stronie brzusznej. Leżą powyżej mostu i tworzą jego przedłużenie ku górze. Parzyste odnogi mózgu stanowiące część konarów uwypuklają się ku przodowi. Pomiędzy nimi znajduje się dół międzykonarowy. W tym zagłębieniu z pnia mózgu wychodzą korzenie nerwu okoruchowego (III nerwu czaszkowego).

W środkowej części śródmózgowia znajduje się nakrywka, w której przebiega wodociąg mózgu otoczony przez istotę szarą okołowodociągowa. W przedniej części nakrywki leżą struktury, takie jak: jądra nerwu okoruchowego, jądro czerwienne oraz istota czarna.

Pokrywa śródmózgowia znajduje się po stronie grzbietowej. Przykrywają ją móżdżek i półkule mózgu. W tej części śródmózgowia wyróżnia się dwie pary wzgórków – górne (odpowiadające za funkcje wzrokowe) i dolne (związane z drogami słuchowymi). W miejscu powyżej wzgórków biegnie nerw bloczkowy (IV nerw czaszkowy).

Funkcje śródmózgowia

Struktury tworzące śródmózgowie warunkują prawidłowy przebieg wielu istotnych czynności codziennego życia. Pełnią funkcje związane z:

  • kontrolą i wykonywaniem ruchów,
  • wzrokiem – uczestniczą m.in. w kontrolowaniu ruchów oczu i zwężaniu/rozszerzaniu źrenic,
  • słuchem,
  • hamowaniem odczuwania bólu,
  • regulacją rytmu okołodobowego,
  • układem nagrody – wpływającym znacząco na odczuwanie przyjemności, motywację, kontrolę zachowania.

Uszkodzenia śródmózgowia

Uszkodzenia śródmózgowia mają wiele możliwych przyczyn i dają bardzo różnorodne objawy. Udary mózgu i inne zaburzenia naczyniowe, procesy neurodegeneracyjne, zmiany demielinizacyjne, guzy mózgu, infekcje – wszystkie te nieprawidłowości mogą obejmować struktury śródmózgowia i manifestować się problemami wynikającymi z występowania zaburzeń funkcji tej części mózgu.

pizza

Choroba Parkinsona

W przebiegu choroby Parkinsona dochodzi do obumierania produkujących dopaminę komórek nerwowych, które znajdują się w istocie czarnej śródmózgowia. To schorzenie neurodegeneracyjne o charakterze progresywnym – początkowo objawy są często niezauważalne, w ciągu kolejnych miesięcy i lat dochodzi jednak do stopniowego pogarszania się stanu pacjenta. Choroba Parkinsona najczęściej dotyka osób po 60 r.ż., jednak wyróżnia się także postaci schorzenia, które występują u osób w bardzo młodym wieku (około 20-30 lat).

Do objawów choroby Parkinsona zalicza się m.in.:

  • zaburzenia ruchowe – sztywność, drżenie, spowolnienie ruchów,
  • zaburzenia poznawcze,
  • trudności w połykaniu,
  • zaburzenia mowy,
  • chudnięcie.

Stwardnienie rozsiane

Przyczyną stwardnienia rozsianego jest uszkadzanie mieliny – osłonki włókien nerwowych mózgu, rdzenia kręgowego i/lub oczu. Proces zachodzi przy udziale własnego układu immunologicznego pacjenta, który rozpoznaje mielinę jako substancję obcą i ją niszczy.

W przypadku, gdy u osoby chorej na stwardnienie rozsiane dochodzi do demielinizacji w obrębie pnia mózgu (w którego skład wchodzi śródmózgowie) mogą wystąpić objawy, takie jak:

  • zaburzenia widzenia (często widzenie podwójne),
  • trudności w mówieniu,
  • zaburzenia koordynacji ruchowej,
  • problemy z połykaniem,
  • ból głowy.

Choroba ta częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn. Zapadają na nią przede wszystkim osoby w wieku 20-40 lat.

Porażenie nerwu okoruchowego

Do porażenia nerwu okoruchowego może dojść na skutek zmian w naczyniach krwionośnych w obszarze śródmózgowia w przebiegu chorób, takich jak cukrzyca i nadciśnienie. Innymi przyczynami tej nieprawidłowości są udar mózgu oraz ucisk nerwu wywołany obecnością guza albo tętniaka mózgu.

Porażenie nerwu okoruchowego objawia się:

  • rozszerzeniem źrenicy, brakiem reakcji źrenicy na światło,
  • upośledzeniem ruchów gałki ocznej,
  • ustawieniem gałki ocznej na zewnątrz i w dół,
  • opadaniem powieki,
  • podwójnym widzeniem.

Porażenie nerwu bloczkowego

Zaburzenia w obrębie śródmózgowia mogą być związane także z porażeniem nerwu bloczkowego. Do objawów tej nieprawidłowości zalicza się:

  • odchylenie gałki ocznej do góry,
  • niewyraźne widzenie,
  • podwójne widzenie,
  • przechylanie głowy na stronę przeciwną do porażenia.

Porażenie nerwu bloczkowego – szczególnie izolowane, niezwiązane z uszkodzeniami innych nerwów czaszkowych – w wielu przypadkach jest problemem wrodzonym. W przypadku pacjentów, u których nieprawidłowość ma charakter nabyty, przyczynami są najczęściej choroby naczyń krwionośnych lub urazy.

 

Bibliografia:

  1. Sokołowska-Pituchowa J. (red.; 2011) Anatomia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.
  2. Jaracz K., Kozubski W. (red.; 2012) Pielęgniarstwo neurologiczne, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.
  3. Federico P. (2017) The clinical variability of midbrain lesions, Journal of Neurosciences in Rural Practice, 8: 5-6.
  4. Caminero F., Cascella M. (2020) Neuroanatomy, Mesencephalon Midbrain, StatPearls.

Podoba Ci się ten artykuł?

Powiązane tematy:

i
Treści zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.
Podoba Ci
się ten artykuł?