Szczepionka na pneumokoki: powikłania i wskazania do szczepień.

Szczepionka na pneumokoki mimo możliwych powikłań stanowi najczęstszą przyczynę groźnych zakażeń bakteryjnych niemowląt i małych dzieci. Rodzice z obawy przed odczynami poszczepiennymi często wahają się, czy i kiedy szczepić dzieci. Warto podkreślić, że ciężkie powikłania po szczepionce na pneumokoki pojawiają się obecnie bardzo rzadko.

Powikłania po szczepionce na pneumokoki, ewentualne odczyny poszczepienne są przeważnie łagodne i mijają bardzo szybko. Są również stanowczo rzadsze niż powikłania pojawiające się w wyniku choroby czy bakterii, na którą zostało zaszczepione dziecko. Ponadto tylko szczepionka na pneumokoki zapewnia trwałą odporność pozwalającą na ochronę organizmu przed zakażeniami.

Pneumokoki – szczepić czy nie?

Wielu rodziców z obawy przed powikłaniami zastanawia się, czy szczepić czy nie dziecko. Pneumokoki to bakterie bytujące najczęściej w nosie lub gardle, które są przyczyną poważnych, a nawet niebezpiecznych dla życia, infekcji bakteryjnych u dzieci. Są odpowiedzialne za choroby górnych dróg oddechowych (zapalenie zatok przynosowych, zapalenie ucha środkowego) oraz ciężkie zakażenia inwazyjne (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, płuc, stawów, otrzewnej, posocznicę – sepsę).

Do zakażeń dochodzi najczęściej drogą kropelkową, a także przez bezpośredni kontakt z nosicielem bądź chorym. Prawdopodobieństwo zakażenia wzrasta, gdy dziecko przebywa w dużej grupie rówieśniczej (żłobek, przedszkole, dom dziecka). Największe ryzyko ciężkich infekcji wywołanych pneumokokami dotyczy dzieci przed ukończeniem 2. roku życia. Ich układ odpornościowy jest wówczas jeszcze nie w pełni rozwinięty i w związku z tym ciężkie zakażenia inwazyjne oraz ich powikłania stanowią szczególne niebezpieczeństwo.

Dodatkowo dzieci z grupy ryzyka, czyli wcześniaki, dzieci z wagą urodzeniową poniżej 2500 g oraz cierpiące na choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca czy astma, powinny być bezwzględnie poddawane szczepieniom na pneumokoki. Kalendarz szczepień jest ważną pomocą dla rodziców.

Rodzaje szczepionek na pneumokoki

Obecnie w Polsce można skorzystać z dwóch rodzajów szczepień.

• Szczepionek skoniugowanych, występujących w dwóch wariantach: 10-walentnej (bezpłatnej i obowiązkowej szczepionce wprowadzonej do kalendarza szczepień w 2017 r.) oraz 13-walentnej. Obie szczepionki są przystosowane do podawania niemowlętom już po ukończeniu 6. tygodnia życia. Stanowią barierę ochronną przed szczepami bakterii pneumokoków, które najczęściej wywołują choroby inwazyjne. Zadaniem szczepionek jest stymulacja niedojrzałego układu immunologicznego niemowląt i małych dzieci do wytworzenia trwałej odporności na infekcje.
• Szczepionek polisacharydowych, możliwych do podania dzieciom dopiero po ukończeniu 2. roku życia. Stanowią ochronę przed 23 najczęściej występującymi szczepami pneumokoków, wywołujących zakażenia inwazyjne.

Udowodniono kliniczną skuteczność podawanych szczepionek na pneumokoki, mimo możliwych powikłań.

Pneumokoki – szczepienie i skutki uboczne

Powikłania po szczepieniu na pneumokoki są dużo rzadsze i mniej groźne niż powikłania po zakażeniach pneumokokowych. Potwierdzono to w badaniach klinicznych i obserwacjach. Dodatkowo odnotowuje się zdecydowanie mniej powikłań poszczepiennych niż infekcyjnych. Choroby wywołane pneumokokami mogą mieć bardzo ciężki przebieg, który powoduje wiele skutków ubocznych.

Szczepionka przeciwko pneumokokom jest bezpieczna i stosunkowo rzadko wywołuje efekty uboczne. Reakcje po szczepieniu na pneumokoki mogą przybrać postać niepożądanych odczynów poszczepiennych, takich jak: zaczerwienienie, bolesność i obrzęk w miejscu wkłucia, utrata apetytu, senność lub bezsenność, wzmożona płaczliwość, wymioty, biegunka, wysypka o charakterze pokrzywki, gorączka po szczepieniu na pneumokoki (powyżej 39°C). Bardzo rzadko zdarzają się natomiast powikłania w postaci: drgawek gorączkowych, obrzęku naczynioruchowego (twarzy, warg, gardła – utrudniających oddychanie), powiększenia lokalnych węzłów chłonnych, zapaści sercowo-naczyniowej i wstrząsu anafilaktycznego.

W bardzo rzadkich przypadkach pojawiające się powikłania po szczepionce na pneumokoki mogą być przyczyną złego oczyszczenia, niewłaściwego przechowywania bądź przeterminowania szczepionki. Niepożądane odczyny poszczepienne mogą być również wynikiem szczepienia dziecka w czasie choroby, np. przeziębienia. Wszelkie niepokojące objawy powinny być konsultowane z lekarzem, który oceni ich przyczynę i włączy ewentualne środki zaradcze.