Test pochyleniowy – wskazania, przygotowanie, przebieg

Test pochyleniowy (próba pionizacyjna, test Tilt) to procedura wykonywana w celu określenia przyczyny omdleń. Gdy nie jest znana przyczyna utraty przytomności, test pochyleniowy pozwala na rozpoznanie omdleń wazowagalnych. Takie omdlenie pojawia się w efekcie pionizacji – ma wówczas miejsce zwolnienie rytmu serca lub spadek ciśnienia tętniczego krwi, co może prowadzić do omdleń.

Omdlenie – co to jest?

Omdlenie to krótkotrwała utrata przytomności, której przyczyną jest docieranie do mózgu niewystarczających ilości tlenu. Omdlenie zazwyczaj nie trwa dłużej niż kilka minut i może mu towarzyszyć bladość skóry, zasinienie warg czy zimny pot na czole. Przyczyny omdleń są bardzo zróżnicowane i mogą obejmować:

• odwodnienie,
• spadek poziomu glukozy we krwi (hipoglikemia),
• silne emocje czy stres,
• silny ból,
• długotrwałe przebywanie w pozycji stojącej,
• zbyt szybkie podniesienie z pozycji leżącej,
• spadek ciśnienia tętniczego krwi,
• padaczka,
• guz mózgu,
• migrena,
• arytmia,
• stosowanie niektórych leków lub sięganie po alkohol.

Jednorazowy epizod omdlenia, któremu nie towarzyszą żadne inne niepokojące objawy, nie wymaga interwencji lekarza. Jednak powtarzające się omdlenia wymagają określenia ich przyczyny.

Po co wykonuje się test pochyleniowy?

Test pochyleniowy pozwala na rozpoznanie tzw. omdleń wazowagalnych, czyli pojawiających się w konsekwencji nagłego spadku ciśnienia krwi. Hipotensja, czyli za niskie ciśnienie tętnicze może pojawić się podczas spowolnienia akcji serca (bradykardii), a także nagłego rozszerzenia światła naczyń krwionośnych. Do omdleń tego typu dochodzi najczęściej podczas długotrwałego przebywania w pozycji stojącej. Inne czynniki mogące wyzwalać omdlenia to wysiłek fizyczny, aktywacja nerwu błędnego podczas kaszlu czy oddawania stolca, silne emocje czy alkohol.

Wskazania do testu pochyleniowego

Wskazaniem do wykonania testu pochyleniowego jest podejrzenie omdleń wazowagalnych. Wówczas test może potwierdzić rozpoznanie takiej przyczyny omdleń. Test pochyleniowy wykonywany jest zarówno u osób, które doświadczyły samych omdleń, jak i symptomów mogących wskazywać przejściowe ograniczenie dostępu tlenu do mózgu – zimne poty, zawroty głowy, zamroczenie. Badanie wykonywane jest także w celu różnicowania przypadków omdlenia o nieznanej przyczynie.

Test pochyleniowy – jak się przygotować?

Przed wykonaniem testu pionizacyjnego pacjent powinien zostać poinstruowany, w jaki sposób należy przygotować się do badania. Przede wszystkim pacjent powinien się pojawić na czczo, gdyż spożycie posiłku przed badaniem zwiększa ryzyko zachłyśnięcia treścią żołądkową podczas omdlenia. Kolejny istotny punkt przygotowań dotyczy powstrzymania się od zażycia beta blokerów – przerwa powinna wynosić około cztery okresy półtrwania leku. Pozostałe zalecenia dotyczą zadbania o wygodne, niekrępujące ruchów ubranie, a także zapewnienia towarzystwa osoby, która odprowadzi pacjenta do domu po zakończonej próbie pionizacyjnej.

Przeciwwskazania do wykonania testu pochyleniowego

Istnieje kilka sytuacji, które wykluczają możliwość wykonania testu pochyleniowego. Przede wszystkim – testu Tilt nie wykonuje się u kobiet w ciąży. Badanie niewskazane jest u osób z niestabilnością odcinka szyjnego kręgosłupa. Inne przeciwwskazania to:

• nadciśnienie tętnicze powyżej 180/100 mmHg,
• niedawno przebyty udar mózgu,
• zwężenie tętnicy szyjnej,
• niedawno przebyty zawał serca,
• niewydolność krążenia,
• niestabilna dusznica bolesna.

Przebieg testu pochyleniowego – jak wygląda badanie i ile trwa?

Test pochyleniowy trwa około 90-120 minut i rozpoczyna się od podłączenia pacjenta do aparatury monitorującej funkcjonowanie układu krążenia – monitora EKG oraz ciśnieniomierza. Pierwszym etapem badania jest faza wstępna, która ma na celu ustabilizowanie układu krążenia. Ten etap trwa około 20-30 minut i polega na przebywaniu pacjenta w pozycji leżącej na łóżku. Kolejny etap testu pochyleniowego to pionizacja pacjenta przypiętego do łóżka. Łóżko podnoszone jest do kąta 60-70 stopni, a czas trwania tego etapu to około 20-45 minut. Gdy faza takiego podnoszenia biernego nie doprowadzi do omdlenia pacjenta, test przechodzi w kolejną fazę – mowa o pionizacji czynnej. Ta faza testu polega na zastosowaniu prowokacji farmakologicznej w postaci zaaplikowanej podjęzykowo nitrogliceryny. Ta faza pionizacji trwa 15 minut i prowadzona jest do wystąpienia omdlenia lub do zakończenia testu. Następnie pacjent jest ponownie układany w pozycji leżącej i odpoczywa przez około 15 minut. Cena testu pochyleniowego to około 300-350 zł.

Interpretacja wyniku testu pochyleniowego

Jeżeli podczas wykonywania pionizacji w teście pochyleniowym dojdzie do omdlenia – wskazuje to na wazowagalny charakter omdlenia. Wówczas najważniejsze zalecenia dla pacjenta to unikanie długotrwałego przebywania w pozycji stojącej, a także przyjmowanie w ciągu dnia co najmniej dwóch litrów wody. Ponadto należy unikać takich czynników sprzyjających odwodnieniu organizmu jak stosowanie leków moczopędnych czy przeczyszczających, spożywanie alkoholu, picie mocnej kawy czy herbaty.

Bibliografia:

1. Gielerak G., Metodyka testu pochyleniowego; Folia Cardiol, 1999, tom 6, Supl. II