Uraz głowy – rodzaje i udzielanie pierwszej pomocy

Urazy głowy zawsze powinny być traktowane jako potencjalnie niebezpieczne. Dlatego tak ważne jest, aby wiedzieć, jak je opatrzyć, a także jak rozpoznać pęknięcie czaszki czy udzielić pierwszej pomocy przy wstrząśnieniu mózgu. Ważne jest także postępowanie przy urazach głowy prowadzących do utraty przytomności. Jak udzielać pomocy osobom z urazem głowy i kiedy konieczne jest wezwanie pogotowia?

Rozcięcie głowy – jak udzielić pierwszej pomocy?

Skóra głowy jest bardzo ukrwiona, zatem nawet niewielkiemu urazowi głowy (ICD 10 – S 00) towarzyszyć może dość obfite krwawienie. Uraz powierzchniowy może mieć charakter otarcia naskórka, rozcięcia skóry, czemu może towarzyszyć powstanie siniaka czy obrzęku w miejscu urazu. Rozcięcie głowy to przerwanie ciągłości skóry, któremu może, ale nie musi towarzyszyć uszkodzenie czaszki czy uraz mózgu. Gdy dojdzie do urazu głowy – jak udzielić pierwszej pomocy? Rozcięta głowa zazwyczaj dość obficie krwawi, dlatego konieczne jest nałożenie opatrunku. W tym celu doskonale sprawdza się jałowa gaza. Opatrunek należy przyłożyć w miejscu krwawienia i lekko uciskać. Na własną rękę można opatrzyć jedynie otarcia naskórka i powierzchniowe rany. Jeśli doszło do przerwania ciągłości skóry i widać dwa odgraniczone brzegi rany – konieczne będzie założenie szwów. Dlatego w takiej sytuacji należy udać się do szpitala.

Pęknięcie czaszki – jak udzielić pierwszej pomocy?

Mocne uderzenie w głowę może doprowadzić do pęknięcia czaszki. To niebezpieczny uraz, w którego przebiegu może dojść do uszkodzenia naczyń krwionośnych, opon mózgowych czy mózgu. Takie urazy czaszki można podejrzewać, gdy pojawią się następujące objawy:

• bardzo duże krwawienie rany głowy,
• uraz penetrujący głowy,
• silny ból w miejscu urazu,
• wyciek jasnego lub podbarwionego krwią płynu z nosa lub uszu (może to sugerować uszkodzenie opon mózgowych i wyciek płynu mózgowo – rdzeniowego),
• zmiany w wielkości źrenic (nie reagują na światło, są rozszerzone).

Przy podejrzeniu pęknięcia czaszki należy zastosować opatrunek w miejscu krwawienia, a także ustabilizować głowę i szyję. Osobę poszkodowaną należy jak najszybciej przetransportować do szpitala. Gdy dojdzie do utraty przytomności u osoby poszkodowanej, należy wezwać pogotowie ratunkowe. Jednocześnie – należy monitorować oddech osoby poszkodowanej. W celu udrożnienia dróg oddechowych osoby nieprzytomnej należy przytrzymać głowę osoby poszkodowanej między swoimi kolanami i delikatnie wysunąć żuchwę do przodu. W razie konieczności należy podjąć resuscytację oddechowo – krążeniową.

Nigdy nie wolno usuwać tkwiących w ranie przedmiotów, niewskazane jest także przemywanie rany. Gdy obecny jest wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego, nie wolno go blokować, gdyż może to skutkować wzrostem ciśnienia śródczaszkowego.

Urazy głowy – pierwsza pomoc przy wstrząśnieniu mózgu

Urazy głowy mogą prowadzić do wystąpienia wstrząśnienia mózgu. Wówczas mogą pojawić się symptomy takie jak utrata przytomności, zaburzenia pamięci, problem z mową i widzeniem, zawroty głowy po uderzeniu, ból głowy czy problemy z utrzymaniem równowagi. Pierwsza pomoc w takiej sytuacji sprowadza się do unieruchomienia głowy i szyi, monitorowania stanu osoby poszkodowanej i wezwania pomocy. W razie utraty przytomności należy kontrolować oddech poszkodowanego i udrożnić drogi oddechowe.

Po każdym urazie głowy należy zachować czujność i obserwować organizm. Istnieje ryzyko, że pojawią się takie powikłania po urazie głowy jak obrzęk mózgu i krwiak po uderzeniu w głowę. Objawy krwiaka mózgu to przede wszystkim:

• bóle głowy,
• utrata świadomości,
• senność,
• napady padaczkowe,
• niedowład kończyn,
• dezorientacja.

Wystąpienie takich objawów w przeciągu kilkunastu lub kilkudziesięciu godzin od wystąpienia urazu głowy wymaga natychmiastowego kontaktu z lekarzem.

Uraz głowy u dziecka

Rozcięcie głowy u dziecka to dość częsty uraz, spowodowany upadkiem bądź uderzeniem. Gdy w efekcie urazu pojawia się rozcięta głowa u dziecka – co robić? Niewielkie zranienia skóry głowy można zaopatrzyć samodzielnie jałowym opatrunkiem, głębsze rozcięcia skóry wymagają szycia. Urazy głowy u dzieci mogą mieć charakter wstrząśnienia mózgu czy pęknięcia czaszki. Gdy rodzic zaobserwuje u dziecka silny ból głowy, zaburzenia pamięci, nadmierne pobudzenie lub apatię, a także występuje silne krwawienie – należy udać się z dzieckiem do szpitala. Pogotowie wzywamy wówczas, gdy dziecko jest nieprzytomne, ma problemy z mową lub wzrokiem, występują drgawki, dziecko ma problemy z utrzymaniem równowagi i koordynacji ruchowej lub pojawia się wyciek przejrzystego płynu z nosa czy uszu. Do momentu przybycia fachowej pomocy należy monitorować stan malucha i unieruchomić główkę i szyję, a w przypadku zatrzymania oddechu – wykonać resuscytację krążeniowo-oddechową.

Bibliografia:

1. Hilger T., Bagłaj M., Zagierski J. i wsp., Lekki uraz głowy u dzieci propozycja algorytmu postępowania klinicznego. Medycyna Wieku Rozwojowego, 2010
2. Goniewicz M., Pierwsza pomoc. Podręcznik dla studentów. PZWL, 2016