Zawał serca – rozpoznanie, czynniki ryzyka, objawy i leczenie

Zawał serca to zjawisko atakujące najczęściej mężczyzn w wieku 60 – 75 lat. Bardzo charakterystycznym objawem zawału serca jest przenikliwy ból w klatce piersiowej. Ważna jest pierwsza pomoc i szybka interwencja w przypadku ataku serca.

Zawał serca – czym jest?

Dokładna nazwa to zawał mięśnia sercowego. Zawał serca (infarctus myocardi), atak serca to efekt niedokrwienia mięśnia sercowego, w wyniku którego dochodzi do jego martwicy. Dochodzi do zamknięcia tętnicy wieńcowej odpowiedzialnej za doprowadzenie krwi do serca.

Jest to choroba niedokrwienna serca, która może spowodować śmierć człowieka. Na zawał serca każdego roku umiera dwa razy więcej osób niż z powodu chorób nowotworowych.

Zawał serca – czynniki ryzyka

Atak serca o wiele częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet. Do grupy wysokiego ryzyka należą:

• starszy wiek – u mężczyzn 32-50 lat, u kobiet 45-70
• palenie tytoniu
• nadciśnienie tętnicze
• kardiompatia, przerost po stosowaniu leków sterydowych
• zaburzone proporcje pomiędzy cholesterolem LDL i HDL
• wysoki poziom trójglicerydów
• obecność patologicznej apolipoproteiny
• wysoki poziom homocysteiny
• wysoki poziom kwasu moczowego
• wysoki poziom białka ostrej fazy
• niedobór kwasu foliowego
• cukrzyca
• marskość wątroby
• osobowość typu A
• otyłość brzuszna
• choroba Fabry’ego
• predyspozycje genetyczne.

Osoby, które już wcześniej miały zawał serca znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka.

Zawał serca – przyczyny

Do zawału serca dochodzi w momencie pęknięcia lub krwotoku do blaszki miażdżycowej. Również narastanie zakrzepu na blaszce może doprowadzić do zawału serca. W niedrożnej części tętnicy wieńcowej tworzą się złogi przekształcające się z czasem w zakrzep zwężające tętnice. Przez to przepustowość tętnicy wieńcowej jest zaburzona. Serce nie otrzymuje odpowiedniej ilości krwi, ulega niedokrwieniu, niedotlenieniu i obumiera.

Wielkość zawału mięśnia sercowego zależy od wielkości światła naczynia w miejscu powstania przeszkody dla dalszego przepływu krwi.

Przerwanie przepływu krwi może być efektem:

• stresów emocjonalnych spowodowanych silnym skurczem naczynia
• zatoru w wyniku naniesienia tzw. materiału zatorowego z prądem krwi
• miażdżycy przez którą tworzą się w danym miejscu skrzepy.

Zwężenie światła gałęzi okalającej lewej tętnicy wieńcowej powoduje:

• zawał ściany przedniej
• zawał ściany bocznej lewej komory.

Zwężenie światła gałęzi międzykomorowej przedniej powoduje:

• zawał w przedniej 2/3 części przegrody międzykomorowej
• zawał ściany przedniej lewej komory serca
• koniuszek lewej komory.

Zwężenie światła powyżej 2/3 średnicy prawej tętnicy wieńcowej powoduje:

• zawał ściany dolnej
• zawał tylnej lewej komory serca
• zawał tylnej 1/3 przegrody międzykomorowej.

Zawał mięśnia sercowego można podzielić na:

• zawał pełnościenny – charakterystyczny przy zwężeniu jednej z gałęzi tętnic wieńcowych
• zawał podsierdziowy – charakterystyczny dla zwężenia wszystkich trzech gałęzi tętnic wieńcowych.

Zawał pełnościenny niepowikłany przebiega w 4 okresach:

• zawał wczesny
• zawał w stanie rozmiękania
• zawał w stanie organizacji
• kształtowanie się blizny pozawałowej.

Zawał serca – objawy

Do najbardziej klasycznych objawów zawału należą:

• zimne i wilgotne powłoki skórne
• bladość
• uczucie niepokoju
• lęk
• dezorientacja
• przyspieszenie tętna
• omdlenie głowy
• sine zabarwienie rąk i stóp
• mdłości i wymioty
• pobudzenie ruchowe
• spadek ciśnienia tętniczego
• kołatanie serca
• temperatura do 38,5 °C.

Do objawów zawału serca należy zaliczyć również zgon, który jest pierwszym i ostatnim objawem choroby. 50% zejść śmiertelnych występuje w ciągu maksymalnie 2 godzin od wystąpienia objawów zawału.

Zawał serca – leczenie

Jeżeli rozpoznamy u siebie lub u swoich bliskich zawał serca, to jak najszybciej musimy wezwać karetkę. Do tej pory osobę z podejrzeniem zawału musimy ułożyć w pozycji półsiedzącej, jeżeli jest przytomna. Osobę nieprzytomną układamy w pozycji bocznej ustalonej. Do momentu przyjazdu fachowej opieki medycznej należy również kontrolować tętno i oddech.

O dalszej pomocy zdecyduje obsługa medyczna karetki.