się ten artykuł?
Nietrzymanie moczu to problem, który wbrew pozorom dotyczy nie tylko seniorów, ale i wielu młodych osób. Krępująca dolegliwość wciąż jest tematem tabu, przez co pacjenci nie szukają pomocy u specjalistów. Tymczasem z popuszczaniem moczu można skutecznie walczyć i to na wiele sposobów – zarówno zachowawczych, jak i operacyjnych. Zobacz, co możesz zrobić, aby pozbyć się tego nieprzyjemnego kłopotu.
Skąd bierze się nietrzymanie moczu?
Nietrzymanie moczu, określane też jako inkontynencja moczu, definiowane jest jako niekontrolowana, mimowolna mikcja. Na taką przypadłość cierpią osoby obydwu płci, ale kobiety chorują zdecydowanie częściej niż mężczyźni. Do większego ryzyka wystąpienia omawianego problemu predysponują je:
- ciąże i porody, a w szczególności urodzenie dziecka siłami natury oraz ważącego powyżej 4 kg,
- zabiegi operacyjne układu moczowo-płciowego,
- menopauza i okres pomenopauzalny ze względu na częstsze infekcje układu moczowego, zmiany hormonalne oraz skrócenie cewki i osłabienie mięśni w obrębie pęcherza.
Innymi czynnikami, które przyczyniają się do nietrzymania moczu, są:
- nadwaga i otyłość,
- mała aktywność fizyczna,
- wykonywanie ciężkiej pracy fizycznej,
- choroby neurologiczne – stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, neuropatia cukrzycowa,
- zażywanie niektórych leków – inhibitorów konwertazy angiotensyny, leków antydepresyjnych, diuretycznych,
- zaburzenia pracy jelit – zaparcia, zespół jelita drażliwego,
- czynniki genetyczne,
- stosowanie nieodpowiedniej diety bogatej w używki, napoje gazowane,
- starzenie się organizmu.
W Polsce z nietrzymaniem moczu zmaga się ok. 2,5 miliona osób, choć dane te mogą być niedokładnie oszacowane, ponieważ wielu pacjentów nie przyznaje się do problemów z pęcherzem moczowym.
Rodzaje nietrzymania moczu
Wyróżnia się kilka rodzajów nietrzymania moczu. Poniższa tabela przedstawia poszczególne typy ich typy:
| Rodzaj nietrzymania moczu | Charakterystyka i objawy |
| Wysiłkowe nietrzymanie moczu (WNM) | Pojawia się przy takich czynnościach jak kaszel, kichanie, podnoszenie ciężkich przedmiotów. Mocz wycieka wtedy w niewielkiej ilości, a spowodowane jest to wzrostem ciśnienia wewnątrz jamy brzusznej. W klasyfikacji ICD-10 wysiłkowe nietrzymanie moczu znajduje się pod kodem N39.3. WNM dzieli się na 3 stopnie, w zależności od częstości występowania. W stopniu pierwszym wysiłkowe nietrzymanie moczu indukowane jest dużym wysiłkiem fizycznym, dźwiganiem oraz kaszlem i kichaniem. Przy stopniu 2 wyciek moczu zdarza się już przy średnio intensywnej aktywności fizycznej, np. przy sprzątaniu, wchodzeniu po schodach, podskakiwaniu, podnoszeniu przedmiotów z podłogi. W najcięższym, 3 stopniu WNM, do popuszczania moczu dochodzi w dowolnej chwili podczas chodzenia, stania, leżenia. |
| Naglące nietrzymanie moczu (NNM) | Chorzy z naglącym nietrzymaniem moczu odczuwają silne parcie na mocz, które prowadzi do skurczu mięśni wypieracza pęcherza. Zjawisko to spowodowane jest nadpobudliwością lub niestabilnością pęcherza. Mikcja może nastąpić zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy. |
| Postać mieszana – wysiłkowo-naglące nietrzymanie moczu | Ten typ schorzenia łączy w sobie cechy wysiłkowego i naglącego nietrzymania moczu. |
| Nietrzymanie moczu z przepełnienia | Nietrzymanie moczu z przepełnienia, inaczej przewlekłe zaleganie moczu w pęcherzu, to stan, w którym pęcherz jest nadmiernie wypełniony moczem, ponieważ mięsień wypieracz nieprawidłowo się kurczy. Przyczyną nietrzymania moczu z przepełnienia jest zaburzenie unerwienia pęcherza moczowego. |
| Nietrzymanie moczu pozazwieraczowe | Do nietrzymania moczu pozazwieraczowego predysponują m.in. przetoki, czyli nieprawidłowe połączenie układu moczowego z pochwą. |
Jaki lekarz pomoże przy nietrzymaniu moczu?
Statystyki są bardzo niepokojące – osoby borykające się z nietrzymaniem moczu często zwlekają nawet 10 lat, zanim zaczną szukać pomocy medycznej. Niekontrolowana mikcja jest na tyle wstydliwa, że pomimo znacznego pogorszenia jakości życia pacjenci nie chcą odwiedzić lekarza. Często nie wiedzą nawet, do kogo się udać.
Pamiętaj więc, że warto zacząć diagnostykę od wizyty u lekarza pierwszego kontaktu. Przeprowadzi on szczegółowy wywiad, w którego trakcie mogą paść pytania na temat tego, w jakich sytuacjach dochodzi do mikcji oraz jak często i w jakiej ilości popuszczany jest mocz. Rozpoznanie przyczyn nietrzymania moczu często wymaga dodatkowej konsultacji specjalistycznej. Pacjenci wysyłani są do urologa, ginekologa, geriatry lub neurologa, w zależności od rodzaju objawów i innych towarzyszących dolegliwości.
Leczenie nietrzymania moczu – z jakich terapii można skorzystać?
W pierwszej kolejności osoby z nietrzymaniem moczu powinny skorzystać z leczenia niefarmakologicznego. Konieczna jest zmiana stylu życia, w tym:
- rzucenie palenia papierosów,
- zmniejszenie ilości wypijanego alkoholu i kofeiny,
- regularne spożywanie posiłków,
- zadbanie o odpowiednie nawodnienie,
- osiągnięcie optymalnej masy ciała.
Kluczowym elementem terapii jest wzmocnienie mięśni dna miednicy. Ćwiczenia przy nietrzymaniu moczu polegają na napinaniu i rozluźnianiu mięśni Kegla. Jak je wykonać? Usiądź z nieznacznie rozstawionymi nogami, a następnie na 1-2 sekundy zaciśnij mięśnie krocza, tak, jakbyś podczas oddawania moczu chciała przerwać tę czynność. Kolejnym krokiem jest rozluźnienie mięśni. Możesz też ćwiczyć na stojąco lub leżąco. Ćwiczenie wykonuj w 3. seriach po 8-12 powtórzeń, 3 razy w tygodniu.
W leczeniu nietrzymania moczu stosuje się też biofeedback – metodę, w której pacjent uczy się kurczyć mięśnie dna macicy, a aparatura monitoruje, jaka jest siła skurczu oraz w razie potrzeby wzmacnia ją. Jeśli masz trudności w wykonywaniu ćwiczeń mięśni miednicy, pomocne mogą okazać się kulki dopochwowe, potocznie nazywane kulkami gejszy. Jeżeli masz wątpliwości, najlepiej skonsultuj się z terapeutką uroginekologiczną.
Nietrzymanie moczu jest głównym objawem menopauzalnego zespołu moczowo-płciowego (GSM) i często wiąże się z dysfunkcjami seksualnymi . Menopauzalny układ moczowy występuje u ponad 50% kobiet w okresie menopauzy. GSM to stan hipoestrogenny, który może mieć konsekwencje dla zewnętrznych narządów płciowych, urologii i seksualności.
Leki i zabiegi stosowane przy nietrzymaniu moczu
Gdy leczenie zachowawcze nie przynosi oczekiwanych rezultatów, wprowadza się terapię farmakologiczną. Tabletki na nietrzymanie moczu to m.in. leki antycholinergiczne, w tym preparaty zawierające tolterodynę i fezoterodynę oraz leki z soliferacyną. Jeśli farmakoterapia jest nieskuteczna, rozważa się leczenie chirurgiczne, które jest wskazane przede wszystkim u osób z WNM.
Bibliografia:
- Maziarska M., Sobolewska A., Mościan W., Twardak I., Nietrzymanie moczu jako narastający problem społeczny, Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne 2020, 10(4): 283-289.
- Purc D., Rasała A., Metody leczenia nietrzymania moczu, European Journal of Medical Technologies 2015, 3(8): 29-38.
- Wojtaszek A., NTM – Nietrzymanie Moczu. Etiologia, diagnostyka, farmakologia, Pielęgniarstwo Polskie 2012, 4(46), 190-192.
