Choroba kociego pazura – na czym polega, jakie ma objawy i jak ją leczyć?

Choroba kociego pazura to bakteryjna choroba odzwierzęca, którą człowiek może zarazić się po zadrapaniu przez kota. Jej pierwszym objawem jest krosta w miejscu zranienia, a po pewnym czasie powiększenie węzłów chłonnych. Choć zwykle ma łagodny przebieg, u niektórych osób konieczne jest wprowadzenie leczenia. Jak rozpoznać chorobę kociego pazura i jak uniknąć jej w przyszłości? 

Na czym polega choroba kociego pazura?

Choroba kociego pazura jest wywoływana przez bakterie Bartonella henselae lub rzadziej Bartonella clarridgeiae, których nosicielem są koty, zwłaszcza młode, poniżej pierwszego roku życia. Koty zarażają się bakterią przez pchły bytujące na ich skórze bądź w wyniku pogryzienia przez inne koty. Zwierzęta zwykle przechodzą chorobę bezobjawowo.

Do zarażenia człowieka dochodzi w wyniku zadrapania lub ugryzienia przez kota, a także polizania przez niego otwartej rany. Jedynym nośnikiem choroby są zwierzęta, nie zaobserwowano dotąd przypadku zarażenia po kontakcie z chorym człowiekiem.

Choroba kociego pazura po raz pierwszy została opisana blisko 100 lat temu – w latach 30. XX wieku, a jej związek z kotami został zidentyfikowany w latach 50. XX wieku. Szacuje się, że nawet 40- 50 % kotów może być bezobjawowymi nosicielami tej choroby.

Zobacz także: Czym i kiedy może zarazić nas zwierze?

Kto jest szczególnie narażony na zachorowanie? 

Choroba kociego pazura najczęściej występuje u dzieci poniżej 15 roku życia, ale osoby dorosłe także mogą na nią zachorować. Natomiast na powikłania pochorobowe najbardziej narażone są osoby z osłabionym układem odpornościowym i dzieci poniżej 5 lat. Do zarażenia dochodzi zazwyczaj w okresie jesienno-zimowym.

Zobacz także: Jak wzmocnić odporność organizmu u dorosłych? oraz odporność u dziecka

Choroba kociego pazura – objawy 

Pierwszym objawem jest zaczerwienienie skóry i krosta w miejscu zadrapania. Krosta utrzymuje się zwykle od 1 do 3 tygodni, ale może być obecna na skórze nawet przez kilka miesięcy. Kilka dni do tygodnia później pojawia się obrzęk węzłów chłonnych (pachowych, pachwinowych lub szyjnych podżuchwowych) z możliwym ropieniem i uczuciem bolesności. Powiększenie węzłów chłonnych może utrzymywać się od 1 do 4 miesięcy. Niekiedy głównym objawom może towarzyszyć ból głowy, złe samopoczucie, słaby apetyt, zmęczenie i dolegliwości mięśniowo-szkieletowe.

U 85-90% dzieci głównymi objawami są limfadenopatia (powiększone węzły chłonne) i wysoka gorączka. U osób z obniżoną odpornością choroba może mieć ciężki przebieg i objawiać się encefalopatią (przewlekłe lub trwałe uszkodzenie struktur mózgu), drgawkami, powiększeniem narządów trzewnych (śledziony, wątroby), zapaleniem płuc i opłucnej, zapaleniem kłębuszkowym nerek.

Choroba kociego pazura może też dawać objawy w obrębie narządu wzroku: zapalenie nerwu wzrokowego, naczyń siatkówki i naczyniówki, obrzęk tarczy nerwu wzrokowego, utratę ostrości widzenia.

Rozpoznanie choroby kociego pazura 

W rozpoznaniu choroby kociego pazura główną rolę odgrywają cztery czynniki: 

• Wywiad lekarski, który wskazuje na kontakt z kotami 
• Pierwotna zmiana skórna w postaci krosty w miejscu kontaktu z kotem: na skórze, oku lub błonach śluzowych 
• Pozytywny wynik badań serologicznych w kierunku choroby kociego pazura 
• Wykluczenie innych możliwych chorób dających podobne objawy, w tym: limfadenopatii, nowotworów złośliwych i chorób autoimmunologicznych 

Leczenie choroby kociego pazura 

Choroba kociego pazura zazwyczaj przebiega z samoograniczeniem, nie wymaga leczenia i ustępuje po 4-8 tygodniach. 

Leczenie choroby kociego pazura różni się w zależności od prezentowanych objawów klinicznych i stanu immunologicznego pacjenta. W przypadku wystąpienia objawów konieczne może być leczenie wspomagające lekami przeciwgorączkowymi i przeciwzapalnymi oraz stosowanie ciepłych okładów w miejscach zranienia. Antybiotyki (azytromycyna,  erytromycyna lub doksycyklina) mogą być zalecane w cięższych przypadkach lub u osób z osłabionym układem odpornościowym. 

Czas potrzebny do wyleczenia różni się w zależności od objawów i odpowiedzi organizmu na antybiotyki. Całkowite wyleczenie następuje zwykle w ciągu 2-5 miesięcy. Przebyta choroba nie daje odporności. 

Jak uniknąć zachorowania? 

Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na chorobę kociego pazura, warto pamiętać o kilku działaniach prewencyjnych: 

• Nie głaskaj ani nie dotykaj bezpańskich lub dzikich kotów
• Zadrapanie i ugryzienie natychmiast umyj mydłem i bieżącą wodą 
• Nie pozwól kotom wylizywać otwartych ran 
• Zachowaj ostrożność i higienę podczas usuwania odchodów, moczu lub wymiotów kota 
• Często odkurzaj pomieszczenia, aby zmniejszyć ryzyko obecności pcheł w domu 
• Chroń zdrowie kota stosując środki ochrony przed pasożytami, w tym pchłami, kleszczami i wszami 
• Osoby z obniżoną odpornością powinny unikać kotów młodszych niż rok  

Treść artykułu ma charakter edukacyjno-informacyjny, ale nie stanowi i nie zastępuje porady lekarskiej.

Bibliografia:

[1] Genanaw Girma i wsp., „A Review on Cat Scratch Disease and it’s Zoonotic Significance,” Madridge Journal of Veterinary Medicine and Research, vol.1, issue 1, Jan. 2017.

[2] Klotz Steven A. i wsp., „Cat-scratch Disease,” American Family Physician, vol. 83, no. 2, Jan. 2011.

[3] Baranowski K., Huang B., „Cat-scratch Disease,” Stat Pearls Publishing, 2020.

[4] Fiecek B. i wsp., „Zakażenia Bartonella SPP. ze szczególnym uwzględnieniem chorób oczu,” Post. Mikrob.,  p.47–53, 2012.