Choroby tarczycy – objawy, charakterystyka i leczenie. Jak rozpoznać nadczynność i niedoczynność?

Tarczyca jest bardzo ważnym gruczołem w organizmie. Wydzielane przez nią hormony mają ogromny wpływ na płodność, wagę, kości, układ pokarmowy, a nawet na serce. Występujące przy nadczynności lub niedoczynności tarczycy objawy są łudząco podobne do innych chorób niezwiązanych z gruczołem tarczowym.  

Potencjalne choroby tarczycy powinny być zróżnicowane z innymi schorzeniami. U niektórych chorych pozorne objawy nadczynności tarczycy mogą tak naprawdę oznaczać chorobę nowotworową. W większości przypadków jest to zmiana łagodna, która nie daje przerzutów. Z chorobami gruczołu tarczowego borykają się głównie kobiety. Mężczyźni i dzieci chorują dużo rzadziej. Jakie są jeszcze objawy chorej tarczycy?

Tarczyca – położenie i funkcje

Tarczyca jest gruczołem dokrewnym o kształcie przypominającym motyla, który jest położony poniżej krtani. Jest uzależniona od przysadki mózgowej, której sygnały pobudzają ją do produkcji hormonów – trójjodotyroniny (FT3), wolnej tyroksyny (FT4) i kalcytoniny. Mają one wpływ na poszczególne funkcje w organizmie.

Trójjodotyronina wpływa na układ nerwowy. Reguluje metabolizm węglowodanów, białek, tłuszczów oraz mięśni. Tyroksyna z kolei jest odpowiedzialna za płodność i wchłanianie glukozy, a kalcytonina za kości. Do prawidłowej pracy tych hormonów potrzebna jest tyreotropina (TSH), która wysyła sygnały z przysadki mózgowej do tarczycy. Można śmiało stwierdzić, że gruczoł tarczowy reguluje funkcjonowanie niemal wszystkich układów w organizmie.

U osoby, która ma problemy z tarczycą, objawy mogą być z początku niezauważalne lub są bagatelizowane z powodu podobieństwa do innych schorzeń. Przyczyna powstania chorób tarczycy wiąże się z nadmiarem lub niedoborem hormonów, a czynnikami temu sprzyjającymi są: niedobór jodu, szkodliwe promieniowanie albo predyspozycje genetyczne.

Choroby tarczycy – objawy

Objawy tarczycy są niepozorne. Ich podobieństwo do innych schorzeń znacznie utrudnia rozpoznanie. W związku z niedoborem lub nadmiarem hormonów wyróżnia się:

• Niedoczynność tarczycy – objawy wiążą się z niedostateczną produkcją hormonów tarczycowych. U chorych niedobór manifestuje się pod postacią ciągłego zmęczenia, suchej i szorstkiej skóry, łamliwych włosów i paznokci, spowolnienia metabolizmu (w tym przyrostu wagi), a nawet stanów depresyjnych i nieustannej senności. Objawy niedoczynności tarczycy mogą występować pojedynczo lub grupowo.
• Nadczynność tarczycy – objawy dają o sobie znać, gdy w organizmie jest nadmiar hormonów tarczycowych. Chory jest drażliwy, bardzo nerwowy, ma kołatania serca (napadowe migotanie przedsionków) drżenia rąk i kłopoty z koncentracją. U niektórych osób mogą wystąpić nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu pokarmowego.
• Rak tarczycy – objawy nowotworu gruczołu tarczowego ujawniają się dopiero w zaawansowanym stadium choroby. Są to: duszności, wrażenie ucisku w gardle i trudności w połykaniu pokarmów.
• Zapalenie tarczycy – objawy choroby Hashimoto są widoczne dopiero podczas badania ultrasonograficznego (USG). W obrazie widać rozległy stan zapalny, a we krwi są obecne przeciwciała tarczycowe.
• Powiększona tarczyca – objawy to charakterystyczne dla choroby wola, którym może towarzyszyć wytrzeszcz oczu (choroba Gravesa-Basedowa).

Nie wszystkie objawy chorób tarczycy są widoczne gołym okiem. Do prawidłowego rozpoznania potrzebna jest szczegółowa diagnostyka.

Jak prawidłowo rozpoznać objawy chorób tarczycy?

Prawidłowe rozpoznanie objawów tarczycy zależy od wyników badań laboratoryjnych i obrazowych. Chory musi wykonać badania na poziom hormonów i przeciwciał tarczycowych (TSH, FT3, FT4, aTPO, aTG) oraz określić stężenie jodu we krwi. Pomocne w rozpoznaniu jest USG tarczycy. Niektóre osoby, zwłaszcza z dodatnim wywiadem rodzinnym i ze stwierdzoną obecnością guzków w tarczycy, muszą wykonać biopsję lub scyntygrafię.

Leczenie objawów chorej tarczycy

Leczenie objawów chorej tarczycy polega głównie na farmakoterapii. Pacjentom zaleca się przyjmowanie leków zawierających syntetyczne hormony tarczycowe oraz preparaty z jodem. Niektóre osoby zażywają także leki przeciwko arytmii i glikokortykosteroidy. Forma leczenia jest uwarunkowana postacią choroby.

Osoby z guzkami na tarczycy muszą wykonywać regularne badania laboratoryjne i obrazowe oraz przyjmować leki, które hamują dalszy rozwój guzków. Jeśli istnieje podejrzenie nowotworu, konieczna jest operacja. Zabieg usunięcia tarczycy lub jej części wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. Chory musi pozostać w szpitalu przez kilka dni.