Zapalenie okostnej – objawy, leczenie. Jak uśmierzyć ból?

Zapalenie okostnej to przypadłość, która atakuje osoby w każdym wieku, nawet niemowlęta. Jej przyczyny mogą być bardzo różne, począwszy od ekspozycji na promieniowanie jonizujące, aż po urazy kości i drobnoustroje. Znakiem rozpoznawczym jest charakterystyczny, promieniujący ból. 

Czym jest zapalenie okostnej? 

Zapalenie okostnej to stan zapalny błony, która znajduje się wokół kości. Może on powodować bardzo silny ból, który trudno jest ignorować. Ma charakter nagły, szybko się nasila, a do tego nie da się go złagodzić środkami przeciwbólowymi. Jednym z rodzajów tej choroby jest zapalenie okostnej zęba, które pojawia się szczególnie często. 

Czym jest okostna? To tkanka otaczająca kości, w której znajduje się duża liczba naczyń krwionośnych oraz nerwów. Jej zadaniem jest głównie ochrona kości przed uszkodzeniami mechanicznymi. Co więcej, dostarcza ona składniki do kośćca, dzięki czemu utrzymuje jego metabolizm na prawidłowym poziomie. Pomaga również regenerować się kościom, odpowiedzialna jest także za ich przyrost. Pozwala im się rozwijać i skutecznie je odżywia. 

Zapalenie okostnej – objawy 

Główne objawy zapalenia okostnej to: 

• silny, promieniujący ból kości (do oka, czoła i ucha), 
• podwyższona temperatura ciała lub gorączka, 
• zaczerwienienie skóry wokół zainfekowanego miejsca, 
• opuchlizna na obszarze kości objętej stanem zapalnym, 
• ogólne osłabienie, 
• obniżony nastrój, 
• dreszcze. 

Zapalenie okostnej zębów – objawy 

W przypadku zapalenia okostnej zębów objawy są bardzo podobne. Występuje przy nim silny, pulsujący i promieniujący ból kości żuchwy lub szczęki, który odczuwalny jest jako ból zęba. Co więcej, rozprzestrzenia się również po całej głowie i szyi. Na wargach lub policzku pojawia się opuchlizna, a do tego chora osoba ma problemy z mówieniem. Widoczne są u niej również takie objawy jak gorączka oraz złe samopoczucie. Czasem symptomom tym towarzyszą duszności. Zdarza się także, że dany ząb jest rozchwiany lub wysadzony z zębodołu. Niekiedy pacjenci muszą zmagać się ze szczękościskiem, a więc z brakiem możliwości otwierania jamy ustnej. 

Przyczyny zapalenia okostnej 

Jakie można wyróżnić przyczyny zapalenia okostnej? To zależy od rodzaju choroby. Jeśli chodzi o przewlekłe zapalenie okostnej, zazwyczaj przyczyną jest promieniowanie jonizujące (w tym również promieniowanie rentgenowskie). Czasem doprowadza do niego również zatrucie fosforem. Ten rodzaj zapalenia okostnej stanowi także symptom osteoartropatii przerostowej, czyli choroby, której znakiem rozpoznawczym jest zniekształcenie palców. 

Ostre zapalenie okostnej powstaje z kolei wtedy, gdy do kości przedostają się choroby drobnoustroje – mogą one dotrzeć nie tylko do okostnej, ale także do szpiku kostnego. Do jego wystąpienia doprowadzają także urazy kości. Przewlekłe zapalenie okostnej kości długich to z kolei zazwyczaj skutek zmian chorobowych w klatce piersiowej, zazwyczaj wywołanych przez niedrobnokomórkowego raka płuc. Najczęściej obejmuje ono kości nadgarstków i stóp, przedramienia oraz piszczeli. Dodajmy, że omawiany typ zapalenia okostnej pojawia się często u sportowców, np. u biegaczy, w wyniku zbyt wyczerpujących treningów. 

Zapalenie okostnej zęba może być efektem wielu chorób, np. próchnicy, martwicy miazgi, ale też ubytków powstałych na skutek starcia zębów. Czasem pojawia się ono po wyrwaniu zęba lub leczeniu kanałowym, jeśli do środka przedostaną się drobnoustroje. Jeśli szybko nie podejmie się w takiej sytuacji leczenia, może to doprowadzić do powstania ropnia podokostnowego. 

Leczenie zapalenia okostnej 

Czasem, aby wyeliminować stan zapalny omawianej struktury anatomicznej, stosuje się antybiotyk na zapalenie okostnej. Często aplikuje się go doustnie lub w formie zastrzyków w bolące miejsce. Do leczenia wykorzystuje się również fizykoterapię, dzięki której ból szybciej ustępuje. Wspomaga ona leczenie i regenerację tkanek, np. poprzez laseroterapię, okłady czy też masaże. W niektórych sytuacjach może być również wymagane leczenie operacyjne. Lekarze decydują się na nie najczęściej wtedy, gdy stan zapalny powstał na skutek urazu mechanicznego, a więc np. złamania. 

Zapalenie okostnej zęba – leczenie  

Warto poświęcić także nieco uwagi leczeniu zapalenia okostnej zęba, w tym również domowemu. Zanim się je rozpocznie, konieczne jest wykonanie zdjęcia RTG. Czasem wymagane jest również wykonanie tomografii. Na podstawie tych badań opracowuje się plan leczenia. Najczęściej wdraża się antybiotykoterapię, dzięki której można wyleczyć stan zapalny. W następnej kolejności nierzadko przeprowadza się leczenie kanałowe. 

Jak uśmierzyć ból w przypadku zapalenia okostnej zęba? Zalecane jest tutaj stosowanie zimnych okładów na opuchnięty obszar. To pozwala złagodzić ból. Dobrze sprawdzą się tu również ziołowe napary, którymi można płukać usta. Mogą one być przygotowane na bazie rumianku lub szałwii. W tym samym celu można stosować płyny do płukania jamy ustnej o właściwościach przeciwbólowych i przeciwzapalnych. 

Bibliografia: 

1. Bartkowski S., Chirurgia szczękowo-twarzowa. Podręcznik dla studentów i lekarzy, Kraków 1996. 
2. Hasegawa M., Singh D., Yim N., Don Parsa F., Recurrent Tibial Periostitis Due to Blunt Trauma, Hawaiʻi Journal of Health & Social Welfare 2022, 81(2), s.38-41. 
3. Pineda C. J., Martinez-Lavin M., Goobar J. E., Sartoris D. J., Clopton P., Resnick D., Periostitis in hypertrophic osteoarthropathy: relationship to disease duration, American Journal of Roentgenology 2016, 148(4), s.773-778.