Zapalenie okostnej – co to jest, objawy. Na czym polega leczenie?

Zapalenie okostnej atakuje nagle i bez ostrzeżenia. Poczułaś szybko narastający i bardzo silny ból kości? To mogą być pierwsze objawy stanu zapalnego kostnej. Dowiedz się, na czym polega jego diagnoza i leczenie. 

Czym jest zapalenie okostnej?

Zapalenie okostnej to rodzaj fizjologicznej reakcji obronnej organizmu na czynniki biologiczne, chemiczne lub fizyczne uszkadzające silnie unaczynioną i unerwioną tkankę otaczającą kości. Zapalenie okostnej często postępuje do objęcia wszystkich tkanek kości, jest bardzo bolesne i wymaga leczenia.

Stan zapalny okostnej szybko przybiera na sile i może dotyczyć wszystkich osób bez względu na wiek. Zapalenie okostnej występuje również jako choroba genetyczna, czyli choroba Caffeya, diagnozowana u niemowląt po 5. miesiącu życia. Zapalenie okostnej może mieć charakter ostrego ataku w wyniku szybko działających wywołujących je czynników bądź przewlekły na skutek długotrwałego działania źródła destrukcyjnego.

Choroba zazwyczaj zajmuje kości długie (np. zapalenie okostnej piszczeli) oraz zęby (zapalenie okostnej zęba, tzw. ozębnej).

Okostna – co to jest?

Okostna to włóknista błona bezpośrednio otaczającą kość od zewnątrz, silnie unaczynioną i unerwioną, której zadaniem jest odżywianie kości, ochrona mechaniczna i biologiczna oraz regeneracja uszkodzeń tkanki kostnej ze względu na znajdujące się w niej komórki kościotwórcze, szczególnie w okresie wzrostu i złamań.

Przyczyny zapalenia okostnej

Przyczyny zapalenia okostnej są uzależnione od tego, z którym rodzajem choroby mamy do czynienia: 

• ostre zapalenie okostnej powstaje najczęściej w wyniku bezpośrednich mechanicznych urazów kości i zakażenia drobnoustrojami uszkodzonych struktur okostnej, tkanki kostnej, a nawet szpiku kostnego;
• przewlekłe zapalenie okostnej może stanowić następstwo długotrwałego działania promieniowania jonizującego na organizm lub zatrucia fosforem. Zapalenie okostnej tego typu stanowi jeden z objawów osteoartropatii przerostowej, choroby kości i stawów przejawiającej się nieprawidłowym ich rozrostem w dystalnych odcinkach kończyn (np. zapalenie okostnej piszczela i kości stóp oraz przedramienia i dłoni);
• przewlekłe zapalenie okostnej kości długich razem z pałeczkowatością palców i zapaleniem stawów składa się na zespół objawów osteoartropatii przerostowej. To choroba, której istotą jest nieprawidłowe rozrastanie się skóry oraz kości i która obejmuje głównie dystalne części kończyn – zapalenie okostnej dalszej nasady piszczela, kości przedramienia, nadgarstków i stóp. Przewlekłe zapalenie okostnej kości długich najczęściej jest konsekwencją zmian chorobowych w obrębie klatki piersiowej (zwłaszcza niedrobnokomórkowego raka płuc);
• zapalenie okostnej zęba może być wynikiem m.in. próchnicy, czyli bakteryjnej choroby zakaźnej tkanek twardych zęba, martwicy miazgi i korzeni zęba, powikłań po leczeniu kanałowym. Zapalenie okostnej okolic szczęki może być również wynikiem problemów z dziąsłami, np. zapaleniem dziąsła lub komplikacją po wyrwaniu zęba czy jego mechanicznym uszczerbku.

Zapalenie okostnej – objawy

Dominującymi objawami zapalenia okostnej bez względu na lokalizację, są silne dolegliwości bólowe, często o charakterze promieniującym w okolicy źródła bólu. Dodatkowo obserwuje się opuchliznę, podwyższoną temperaturę miejscową ciała lub gorączkę, zaczerwienienia skóry, dreszcze, osłabienie, złe samopoczucie. Z kolei do objawów zapalenia okostnej zęba dodatkowo zalicza się m.in. ból zęba i obrzęk promieniujące do szczęki, a nawet do zatok przynosowych i czołowych, bóle głowy, trudności w mówieniu, jedzeniu i piciu czy przełykaniu.

Diagnostyka i leczenie zapalenia okostnej

Leczenie zapalenia okostnej należy rozpocząć od postawienia diagnozy. Aby to zrobić, należy wykonać zdjęcie rentgenowskie. Jeżeli zapalenie okostnej dotyczy zębów, trzeba także zrobić badanie RTG. Na jego podstawie lekarz jest w stanie ocenić, jakie są przyczyny bólu. Jeżeli przypuszczenia się potwierdzą i w organizmie pacjenta doszło do zapalenia okostnej, należy podjąć odpowiednie leczenie. Jego rodzaj zależy od tego, jakie jest źródło choroby:

• w przypadku zakażenia drobnoustrojami prowadzi się intensywną farmakoterapię, najczęściej w postaci antybiotyku leków przeciwzapalnych i łagodzących dolegliwości bólowe, a w konsekwencji również objawy towarzyszące; przewlekłe zapalenie okostnej wymaga specjalistycznych środków;
• antybiotyk na zapalenie okostnej zęba często podawany jest w formie zastrzyków bezpośrednio w zajęte miejsce;
• operacja chirurgiczna polecana jest w zaawansowanych przypadkach choroby zęba; zabieg polega na usunięciu zęba lub rekonstrukcji tkanek złamanej kości i usztywnieniu jej odłamów;
• fizykoterapia, czyli zabiegi mające na celu przyspieszenie ustąpienia stanu zapalnego okostnej i regenerację tkanek kości, ograniczenie postępu choroby i złagodzenie objawów choroby poprzez np. laseroterapię, zimne okłady żelowe bądź masaże lodem.

Specjalistyczne leczenie można uzupełnić o domowe sposoby na zapalenie okostnej, np. zimne okłady miejsca bólu kości czy rumiankowe płukanki jamy ustnej w przypadku zapalenia okostnej zębów i szczęki.

Zapalenie okostnej – rokowania

Jeżeli lekarz dobrze zdiagnozował chorobę, wtedy całkowite pozbycie się problemu jest możliwe. Trzeba jednak pamiętać o tym,  jak najszybciej podjąć leczenie pod okiem lekarza i stosować się do wskazówek specjalisty. Domowe sposoby na zapalenie okostnej nie zawsze przynoszą odpowiednie rezultaty.