Cyklotymia – przyczyny, objawy i leczenie zaburzeń emocjonalnych

Cyklotymia w przebiegu przypomina nieco chorobę afektywną dwubiegunową. Jest od niej łagodniejsza. Epizody lekkiej depresji – dystymii występują cyklicznie na zmianę z symptomami hipomanii (rodzaj manii o mniejszej intensywności).

Cyklotymia jest rzadkim zaburzeniem afektywnym występującym u około 0,4%–1% populacji. Objawy cyklotymii nie mają związku z wydarzeniami życiowymi, a otoczenie (rodzina i przyjaciele) nie dostrzegają choroby bliskiego. Osobowość cyklotymiczna ujawnia się najczęściej w młodości, chociaż niektóre przypadki diagnozowane są dopiero w wieku dojrzałym.

Przyczyny cyklotymii

Jednoznaczne przyczyny pojawienia się cyklotymii nie są jeszcze do końca poznane. W związku z tym, że choroba afektywna dwubiegunowa oraz depresja często pojawiają się w obrębie tej samej rodziny, uważa się, że i cyklotymia może mieć podłoże genetyczne. Inna hipoteza mówi o wystąpieniu choroby po przeżyciu traumatycznego wydarzenia lub przewlekłego i silnego stresu. Istnieje jeszcze teoria mówiąca o zaburzeniu w ilości widzialnych neurotransmiterów w mózgu.

Objawy cyklotymii

Cyklotymia jest zbliżona do choroby afektywnej dwubiegunowej, ma jednak mniejsze nasilenie. Ich symptomy są dość zbliżone i dzielą się na fazę łagodnej depresji (inaczej dystymii) oraz fazę hipomanii. W pierwszym przypadku chory może mieć duży problem z podejmowaniem decyzji na własną rękę, często zwraca się z prośbą o pomoc do zaufanej osoby, nawet w najbardziej banalnych sytuacjach. Wykształca w sobie także duże poczucie winy, co związane jest z niskim poczuciem własnej wartości. Często cechuje się pesymistycznym podejściem do życia i w takich okresach nie ma nadziei na lepszą przyszłość. W fazie łagodnej depresji występuje również obniżona motywacja do życia, izolacja społeczna oraz uczucie ciągłego zmęczenia i senności. Nieustanny smutek może doprowadzić chorego do próby samobójczej. Fazy hipomanii na ogół występują na przemian z fazami łagodnej depresji. W tym okresie chory wydaje się zupełnie inną osobą. Tryska dobrym humorem, a nawet zdarza mu się popadać w euforię. Takie „wybuchy” radości są zazwyczaj nieadekwatne do sytuacji, w której chory się znalazł. Wówczas jest pewny siebie, optymistyczny, cechuje go duża aktywność i wigor. Zwykle jest to okres podejmowania planów życiowych i nowych wyzwań. Nieco ciemniejsza stroną fazy hipomanii jest tendencja do bycia rozrzutnym, wybuchów agresji oraz ochota do podejmowania ryzyka.

Kryteria diagnostyczne

Aby prawidłowo rozpoznać cyklotymię, wymagane jest minimum dwuletnie utrzymywanie się niestabilności nastroju z fazami depresji i hipomanii, z okresami normalnego zachowania lub bez nich. Ważne jest też to, aby żaden z epizodów manii i depresji nie narastał do rangi umiarkowanego lub ciężkiego. Psychiatra musi wykluczyć występowanie innych zaburzeń natury psychicznej, np. schizofrenię lub osobowość borderline. Chory nie może znajdować się pod wpływem środków psychoaktywnych.

Leczenie cyklotymii

Na ogół okresy łagodnej depresji są częste niż okresy hipomanii. Nie ma jednego, konkretnego leku, który byłby stworzony do leczenia cyklotymii. W zależności od potrzeby pacjenta lekarz może zalecić stosowanie farmaceutyków stabilizujących nastrój. Raczej nierekomendowane jest przepisywanie silnych leków antydepresyjnych, o ile schorzenie nie rozwinie się w pełnoobjawową depresję. Bywa i tak, że cyklotymia przechodzi płynnie w rozwój choroby afektywnej dwubiegunowej. Wówczas włączenie leczenia farmakologicznego i psychoterapii jest koniecznością. W tym drugim przypadku pomocna okazuje się terapia behawioralno-poznawcza. W zależności od potrzeb jest ona indywidualna lub grupowa. Chory ma zadanie skupić się na przekształceniu myśli negatywnych w pozytywne. Mimo że w teorii nie wydaje się to trudne, to proces leczenia wymaga czasu i cierpliwości. Terapeuci stosują również wiele technik relaksacyjnych, w tym naukę oddychania. Większość osób cierpiących na cyklotymię boryka się z nią przez całe życie. Tym samym leczenie może trwać nieustannie – szczególnie w okresie nawrotów niepokojących objawów. Leczenie podtrzymujące wymaga jednak od chorego porzucenia wszelkich środków powodujących u niego uzależnienie. Alkoholizm lub narkomania mogą bowiem nasilić objawy cyklotymii.