Grzybica paznokci – przyczyny, objawy, leczenie, domowe sposoby

Grzybica paznokcia to częsta przypadłość, prowadząca do niekorzystnych zmian w wyglądzie paznokci. Grzybica paznokci wywołana jest przez grzyby chorobotwórcze. Nieleczona może prowadzić do utraty paznokcia, a także rozprzestrzeniania się infekcji. Leczenie wymaga stosowania leków przeciwgrzybiczych, a taka terapia może być wspomagana domowymi metodami. Jak rozpoznać grzybicę paznokci i jak ją leczyć?

Grzybica paznokci rąk i nóg – przyczyny choroby

U podłoża grzybicy paznokci leży infekcja wywołana przez grzyby chorobotwórcze:

• dermatofity (Trichophtyon, Microsporum, Epidermophyton),
• grzyby pleśniowe (Scopularopsis brevicaulis),
• grzyby drożdżopodobne (Candida albicans).

Istnieje wiele czynników sprzyjających rozwojowi infekcji grzybiczej paznokci. Grzybica paznokcia częściej pojawia się u osób cierpiących na cukrzycę, mających poważne zaburzenia hormonalne, zaburzenia układu immunologicznego, problemy żołądkowo-jelitowe oraz u osób z otyłością. Grzybica paznokci u nóg pojawia się również po długotrwałym leczeniu antybiotykami, kortykosteroidami lub po chemioterapii w leczeniu onkologicznym. Znaczącym czynnikiem ryzyka jest ciepło i wilgoć, które kumulują się podczas chodzenia w nie przewiewnych butach lub używanie skarpetek z materiałów syntetycznych.

Jak wygląda grzybica paznokci?

Gdy rozwija się grzybica paznokci, początkowe stadium choroby objawia się pod postacią przebarwień paznokci. Mogą mieć one odcień biały, żółtawy, a także ciemny aż do czarnego. Paznokcie stają się łamliwe, mogą się rozwarstwiać i odkształcać. W późniejszych stadiach grzybicy paznokci może dojść do odwarstwienia płytki paznokciowej od łożyska, a także stanu zapalnego wału podpaznokciowego. Początki grzybicy paznokci zazwyczaj są bezbolesne, a bardziej zaawansowanym zmianom może towarzyszyć ból.

Podobne objawy mają charakter niespecyficzny i mogą towarzyszyć innym chorobom paznokci, takim jak łuszczyca, zmiany nowotworowe, liszaj płaski czy zakażenia bakteryjne.

Diagnostyka grzybicy paznokci – jak rozpoznać chorobę?

Gdy pojawia się grzybica paznokci, objawy nie są na tyle charakterystyczne, aby można było postawić diagnozę. Dlatego konieczne jest wykonanie badań diagnostycznych. Pobierane są fragmenty paznokci lub zeskrobiny spod paznokci, z których zakładana jest hodowla mikrobiologiczna. Pozwala to potwierdzić grzybiczy charakter infekcji, a także wytypować szczep grzyba, co pozwala zaplanować odpowiednią terapię.

Leczenie grzybicy paznokci

Grzybica paznokcia, podobnie jak każda infekcja o podłożu grzybiczym wymaga leczenia. Niektóre preparaty na grzybicę paznokci są dostępne bez recepty, niekiedy jednak u pacjentów, u których rozwija się grzybica paznokci, leki na receptę to konieczność.

Po diagnozie grzybicy paznokci leczenie bywa czasochłonne i niestety nieskuteczne. Dlatego też chory bardzo często, gdy nie widzi szybkiej poprawy kondycji paznokci, poddaje się po stosowaniu kuracji już po kilku tygodniach. Co na grzybicę paznokci sprawdza się najlepiej? Kiedy pacjent zgłosi się do lekarza z pierwszymi objawami przebarwienia płytki to przy grzybicy paznokci, lakier na grzybicę paznokci jest pierwszym zalecanym środkiem. Smaruje się nim paznokcie przez kilka tygodni aż do 3 miesięcy. Na tym etapie szansa na wyleczenie jest bardzo duża. Przy zaawansowanej lub bardziej rozległej grzybicy paznokci leki przyjmowane są doustnie i muszą zawierać w swoim składzie czynniki aktywne działające hamująco na rozwój grzybni i strzępek. Taka farmakologiczna kuracja trwa od minimum 2 miesięcy do nawet roku. Gdy zdiagnozowana zostanie grzybica paznokci, leki bez recepty występujące najczęściej w postaci aerozoli oraz lakierów ochronnych działają bardziej profilaktycznie niż leczniczo i nie mogą stanowić jedynego źródła leczenia zakażenia grzybiczego.

Grzybica pod paznokciem jest czasami leczona terapią wspomaganą przez szlifowanie płytki paznokcia. Taki zabieg powtarza się raz w miesiącu. Specjaliści przy grzybicy paznokci u rąk usuwają niekiedy więcej niż połowę zajętej chorobowo płytki, co zwiększa szanse na usunięcie zakażenia. Po zakończeniu zabiegów wymagana jest rekonstrukcja paznokcia. Taka proteza nie różni się niczym od zwyczajnej płytki paznokcia.

Samo leczenie płytki paznokci nie wystarczy, jeśli mamy do czynienia z zakażeniem na stopach. W takim wypadku chory musi pozbyć się zarówno obuwia, jak i skarpetek, które nosił w czasie infekcji. Alternatywnym rozwiązaniem jest dezynfekcja.

Grzybica paznokci – domowe sposoby na tą przypadłość

Czy grzybicę paznokci da się wyleczyć domowymi sposobami? Nie. Wcieranie w paznokcie oliwy czy olejku z drzewa herbacianego nie tylko nie pomoże, ale i rozprzestrzeni chorobę w inne miejsca. Specjaliści nie polecają także stosowania pasty z sody oczyszczonej i kropli soku z cytryny oraz płukanek z octu jabłkowego.

Grzybica paznokci u dzieci

Grzybica paznokci u dzieci jest dość rzadko spotykanym zjawiskiem. Pediatra przy wizycie może pobrać zeskrobiny paznokci do dalszej analizy mikologicznej. Taka analiza wesprze lekarza przy wyborze odpowiedniego leku. U małych dzieci, poniżej 2 roku życia, stosuje się nie tylko leki o działaniu miejscowym – jak żele, maści i lakiery – ale i wdraża się leczenie doustne. Maluchom najczęściej podaje się terbinafinę, w poważniejszych przypadkach itrakonazol. Wszystkie te leki są dostępne wyłącznie za okazaniem recepty.

Leczenie grzybicy paznokci rąk i nóg oprócz leczenia farmakologicznego musi obejmować także interwencję miejscową – maści zawierają substancje przeciwgrzybicze jak klotrimazol lub triklosan. Czas leczenia grzybicy paznokci u dzieci nie różni się znacząco od czasu takiej samej terapii u ludzi dorosłych i trwa przeciętnie od kilku miesięcy do roku. Aby uchronić dziecko przed rozwojem patogenu na stopach i dłoniach, można zabezpieczać je specjalnymi lakierami lub aerozolami w sytuacjach największego ryzyka np. podczas korzystania z publicznego basenu, w trakcie wyjazdu dziecka na klasowe kolonie czy uczestniczenia w obozach sportowych. Dziecko powinno także unikać dzielenia się środkami higieny osobistej jak np. ręcznik z rówieśnikami.

Jak zapobiegać grzybicy paznokci?

Istnieje wiele metod profilaktyki grzybicy paznokci, a zwłaszcza grzybicy paznokci u stóp. Najskuteczniejsze sposoby zapobiegania grzybicy paznokci są następujące:

• odpowiednia higiena – nie chodzi o to, by codziennie robić manicure i pedicure, ale by paznokcie regularnie myć, przycinać i piłować. Pozostawione same sobie mogą wrastać w skórę, łamać się i rozdwajać; im gorszy ich stan, tym większa szansa na urazy oraz rozwój różnego typu zakażeń; pamiętaj też o dokładnym wycieraniu stóp, a w szczególności przestrzeni między palcami po wyjściu spod prysznica; jeżeli regularnie chodzisz na basen, pamiętaj, by równie regularnie dezynfekować swoje klapki,
• wygodne buty – ucisk i uszkodzenia paznokci spowodowane noszeniem zbyt ciasnych butów mogą predysponować do grzybicy; stąd tak ważne jest, by dobierać odpowiednie, wygodne obuwie; ciepło i wilgoć to idealne środowisko do rozwoju grzybicy, dlatego zakładaj skarpety na suche stopy oraz zwróć uwagę na dobór tkanin; tworzywo, z jakiego wykonane są skarpetki czy buty, ma ogromne znaczenie; należy unikać nieprzewiewnych, sztucznych i sztywnych materiałów, które mogą spowodować obtarcia i wzmożone pocenie; warto też regularnie odkażać buty,
• unikanie chodzenia boso w miejscach publicznych – szczególnie chodzi tu o miejsca publiczne, takie jak basen, siłownia, szatnia czy hotelowe pokoje; nie wiadomo, kto przed nami tamtędy chodził i co miał na swoich stopach; warto zawsze zabierać ze sobą w podróż klapki kąpielowe lub ochraniacze na stopy; przyda się również żel antybakteryjny lub płyn do dezynfekcji rąk; dla osób, które mają problem z nadmiernym poceniem, pomocny może być specjalny dezodorant lub puder do stóp, który nie tylko upora się z nieprzyjemnym zapachem, ale również ochroni przed zakażeniem,
• dbałość o ogólne zdrowie – stan ogólny naszego organizmu odgrywa znaczącą rolę w przebiegu każdego schorzenia i grzybica nie jest tu wyjątkiem; choroby ogólnoustrojowe, takie jak cukrzyca, otyłość, choroby przewodu pokarmowego czy zaburzenia hormonalne, mogą zwiększyć ryzyko zakażeń; podobnie jest z niedokrwistością i chorobami układu krążenia; do grzybicy predysponują również choroby układu immunologicznego czy przyjmowanie chemioterapii, ponieważ zaburzone zostają naturalne systemy obronne organizmu.

Bibliografia:

1. Szpietowski J., Franczuk A., Grzybica paznokci; Nowa Medycyna 1/ 2001