Jakie są najczęstsze alergeny wziewne i pokarmowe? Jakie wywołują objawy?

Alergeny są antygenami wywołującymi reakcje nadwrażliwości immunologicznej, czyli alergie. Większość z nich to białka reagujące z przeciwciałami IgE i IgG. Wyróżnia się alergeny: wziewne, pokarmowe, kontaktowe, jady owadów, lateks oraz leki. Alergeny wziewne dzielą się na sezonowe, np. pyłki roślin, spory grzybów oraz całoroczne, np. roztocze kurzu domowego.

Podstawową metodą diagnostyczną alergenów są testy skórne punktowe. Przyjmuje się, że skóra w miarę dobrze odzwierciedla sytuację, jaka zachodzi w obrębie błon śluzowych przewodu pokarmowego i układu oddechowego u osób uczulonych.

Alergeny pokarmowe

Do najczęstszych alergenów żywnościowych należą: białka mleka krowiego, jaja, pszenica, a także ryby, owoce morza, pomidor, seler, orzechy oraz przyprawy. W niniejszym artykule zostaną omówione najpopularniejsze z nich.

Alergia na mleko krowie zależy przede wszystkim od wieku. W pierwszych miesiącach życia mleko to jest najczęstszym czynnikiem uczulającym u dzieci. Z wiekiem nadwrażliwość na białko mleka krowiego występuje coraz rzadziej. Wyróżnia się 3 kryteria rozpoznania tej alergii:

• ustąpienie objawów po odstawieniu mleka,
• nawrót dolegliwości po podaniu mleka,
• wyłączenie czynników powodujących podobne objawy.

Alergia na białko jaja kurzego zazwyczaj zaczyna się we wczesnym dzieciństwie, jednakże rozpoznaje się ją później niż nadwrażliwość na mleko. Do najczęstszych objawów należą: wymioty, ból brzucha oraz pokrzywka. Co istotne, białko może wywołać wstrząs anafilaktyczny, często o ciężkim przebiegu, a także uczulać na odległość. Pszenica spośród wszystkich zbóż uczula najczęściej. U małych dzieci z uczuleniem tym prawie zawsze występuje atopowe zapalenie skóry. Warto pamiętać, że pszenica jest również alergenem wziewnym, dlatego też może wywoływać choroby zawodowe u młynarzy i piekarzy. Najczęściej jest to astma oraz alergiczny nieżyt nosa. Alergia na orzechy arachidowe jest dosyć częsta – zarówno orzechy, jak i masło arachidowe są bardzo silnymi alergenami. Aczkolwiek olej ten nie zawiera białek i nie wywołuje reakcji alergicznej. Do objawów nadwrażliwości należą: pokrzywka, obrzęk błony śluzowej górnych dróg oddechowych, zespół alergii jamy ustnej, wymioty, biegunka oraz świąd. Orzeszki ziemne należą do pokarmów najczęściej wywołujących zgon w wyniku wstrząsu anafilaktycznego. Na szczęście na ogół jego przebieg jest łagodny. Warto pamiętać o czynnikach mogących zaostrzać objawy, należą do nich: alkohol, kwas acetylosalicylowy, a także duży wysiłek fizyczny. Seler często uczula osoby z nieżytem nosa wywołanym nadwrażliwością na pyłki roślin. Do objawów alergii należą: rumień, pokrzywka, astma oraz obrzęk Quinckego. Należy pamiętać, że seler należy do pokarmów wywołujących reakcje anafilaktyczne.

Alergeny wziewne

W Polsce najczęstszymi alergenami roślinnymi są pyłki traw, np. kostrzewa łąkowa, kupkówka pospolita; pyłki drzew, np. brzoza, leszczyna oraz chwasty. Objawy przez nie wywoływane są najsilniejsze w okresie pylenia. Od stycznia do kwietnia najczęściej pyli leszczyna oraz olsza. Na przełomie kwietnia i maja uczulać będzie brzoza, topola i dąb. W miesiącach wiosenno-letnich pylić będą: trawy, babka, szczaw, pokrzywa oraz komosa. Listopad oraz grudzień są najlepszymi miesiącami dla alergików, ponieważ wtedy nie powinny pylić żadne rośliny. Najczęstszymi objawami są: zaczerwienione, swędzące oczy, katar oraz częste kichanie.

Do pleśni wywołujących reakcje alergiczne najczęściej należą takie grzyby, jak Cladosporium, Alternaria oraz Aspergillus. Wywołują one przede wszystkim objawy oczne, które na ogół zaostrzają się jesienią oraz wiosną. Warto pamiętać, że wzrostowi pleśni sprzyja suszenie ubrań w zamkniętym pomieszczeniu, zła wentylacja oraz hodowla kwiatów doniczkowych. Głównym alergenem kurzu domowego są wydaliny roztocza Dermatophagoides pteronyssinus, który żeruje na złuszczonym ludzkim naskórku. Optymalne warunki dla jego rozwoju stanowią ciepłe i wilgotne pomieszczenia. Dlatego też kołdry, dywany i pluszowe zabawki są głównym miejscem bytowania roztoczy. Alergenami pochodzenia zwierzęcego są przede wszystkim antygeny psów oraz kotów. Uczula głównie ślina zwierząt, w szczególności dotyczy to kotów, które podczas czyszczenia futra pozostawiają duże ilości śliny na jego powierzchni. Należy pamiętać, że alergeny zwierzęce unoszą się w powietrzu, dlatego pomimo braku kontaktu z psem lub kotem może dojść do wystąpienia objawów uczulenia. W przypadku gryzoni silnie alergizujący jest ich mocz, dotyczy to przede wszystkim świnek morskich, królików oraz myszy. Lateks jest jednocześnie alergenem wziewnym oraz kontaktowym. Uczulenie na jego antygeny dotyczy przede wszystkim pracowników służby zdrowia stosujących rękawiczki lateksowe. Nie należy zapominać, że znajduje się on również w prezerwatywach oraz odzieży. Symptomy dotyczą głównie skóry, jednakże lateks może wywołać dodatkowo objawy z górnych dróg oddechowych, a nawet wstrząs anafilaktyczny.