Krótkowzroczność – rodzaje, przyczyny oraz sposoby leczenia miopii

Krótkowzroczność, inaczej miopia, to jedna z najczęściej spotykanych wad wzroku. Polega na kiepskim widzeniu obiektów znajdujących się daleko, przy ostrym widzeniu przedmiotów, które są blisko. Co powoduje wystąpienie tej wady? Czy można temu zapobiec? Jak poprawić widzenie przy krótkowzroczności?

Na czym polega krótkowzroczność?

Krótkowzroczność, nazywana profesjonalnie miopią (gr. myopia – mrużenie), a potocznie bliskowzrocznością, w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 oznaczona jest symbolem H52.1. To wada wzroku, która polega na tym, że obiekty znajdujące się blisko widzimy wyraźnie, podczas gdy przedmioty w oddali są dla nas zamazane.

Krótkowzroczność, podobnie jak dalekowzroczność i astygmatyzm, mieści się w grupie zaburzeń określanych jako wady refrakcji oka. Dalekowzroczność (inaczej  hyperopia lub nadwzroczność) to również często występująca wada wzroku, polegająca na słabym widzeniu przedmiotów oddalonych przy jednoczesnym zamazaniu przedmiotów znajdujących się blisko. Osoby dotknięte astygmatyzmem (niezbornością) widzą źle z daleka i z bliska, wada objawia się zniekształceniem widzenia spowodowanym niesferycznością rogówki oka.

Krótkowzroczność – objawy

Krótkowzroczność jest zazwyczaj efektem nieprawidłowej budowy oka. Jego elementy optyczne są zbyt wypukłe, przez co promienie słoneczne docierające do oka nie skupiają się na siatkówce, a przed nią. W efekcie obraz przedmiotu powstaje przed siatkówką i chory widzi wyraźnie tylko rzeczy, które znajdują się w bliskiej odległości. Oddalone obiekty stają się nieostre. Utrudnia to prowadzenie samochodu, czytanie czy rozpoznawanie twarzy z daleka. Dzieci mogą mieć problem z odczytaniem tekstu z tablicy.

Objawy krótkowzroczności to  przede wszystkim:

• trudności z dostrzeganiem odległych przedmiotów,
• częste mrużenie oczu,
• pogorszenie widzenia o zmierzchu i w nocy (z powodu szerszej źrenicy),
• związku z nieustającymi próbami akomodacji oka mogą pojawić się bóle głowy.

Przyczyny i rodzaje krótkowzroczności

Wyróżniamy trzy podstawowe typy krótkowzroczności:

• krótkowzroczność osiowa (zbyt długa oś gałki ocznej) – najczęstszy rodzaj krótkowzroczności, który rozwija się zwykle w okresie dojrzewania i osiąga ostateczny poziom u kobiet między 15 a 17 rokiem życia i u mężczyzn w wieku 18–20 lat
• krótkowzroczność krzywiznowa (zbyt wypukła krzywizna różnych elementów układu optycznego oka, przede wszystkim rogówki i soczewki).
• krótkowzroczność refrakcyjna (zbyt duży współczynnik załamania soczewki, najczęściej rozwija się w związku cukrzycą lub zaćmą jądrowej).

Ze względu na etiologię możemy natomiast wyróżnić krótkowzroczność nabytą lub wrodzoną.

Krótkowzroczność wrodzona ma często podłoże genetyczne.

Krótkowzroczność nabyta to wada wzroku wywołana przez czynniki środowiskowe (już w XIX w. holenderski okulista Donders zaobserwował, że ciągła praca „z bliska” sprzyja wydłużaniu się gałki ocznej) – współcześnie w przypadku miopii mają one dużo większe znaczenie niż czynniki genetyczne . Wśród czynników powodujących krótkowzroczność wymienia się:

• nieodpowiednie miejsce nauki,
• czytanie przy słabym oświetleniu,
• zbyt długie przesiadywanie przed monitorem komputera,
• czytanie książek z bardzo bliskiej odległości, bez robienia przerw.

Stopnie krótkowzroczności

Tak jak w dalekowzroczności, wada wyrażana jest w dioptriach, jednak inaczej niż przy nadwzroczności, w przypadku miopii mają one ujemnie wartości. Specjaliści przyjęli trzystopniowy podział zaawansowania krótkowzroczności:

• Niska krótkowzroczność – do −3,0 dioptrii (uznaje się, że widzenie z bliska przy wadzie −3 jest komfortowe, gdyż nie wymaga akomodacji),
• Średnia krótkowzroczność – od −4,0 do −7,0 dioptrii,
• Wysoka krótkowzroczność – powyżej −7,0 dioptrii.

Leczenie krótkowzroczności

Miopię koryguje się dobrze dobranymi szkłami. Aby poprawić widzenie przy krótkowzroczności, należy  nosić okulary korekcyjne o soczewkach wklęsło-wypukłych. Ich moc mierzy się w dioptriach o wartościach minusowych. Konstrukcja szkieł pozwala na rozpraszanie światła, dzięki temu umożliwiają one krótkowidzom poprawne widzenie. Przy dobieraniu okularów ważna jest także odległość między źrenicami. Okulary muszą być skonstruowane tak, by linia patrzenia przechodziła przez oś optyczną szkła okularowego.

O ile nie ma przeciwwskazań, stosuje się sztuczne soczewki kontaktowe.

Krótkowzroczność można leczyć różnego typu zabiegami, które dokonywane są na rogówce, takimi jak  laserowa korekcja wzroku. Ta ostatnia wiąże się jednak z dużym ryzykiem i powoduje liczne skutki uboczne.

Opracowano niedawno eksperymentalną metodę korygowania wady specjalnymi soczewkami  które zakłada się na czas snu. Soczewki „ortokorekcyjne” systematycznie i stopniowo zmieniają powierzchnię rogówki i tym sposobem pozwalają poprawić widzenie w krótkowzroczności.

Skutki nieleczonej krótkowzroczności

Krótkowzroczności nie należy bagatelizować. Obniża ona jakość życia. Męczy wzrok i może powodować silne bóle głowy. Nieleczona może prowadzić do pogłębienia wady. Postępująca krótkowzroczność u dorosłych może wynikać także z niedokorygowania (korekcji zbyt słabymi szkłami).

Jak zapobiegać postępującej krótkowzroczności? Bardzo istotne jest przestrzeganie zasad higieny pracy wzrokowej, czyli m.in.

• przy pracy „z bliska” utrzymanie dystansu przynajmniej 40 cm,
• robienie przerw podczas długotrwałej pracy „z bliska”,
• zadbanie o dobre oświetlenie miejsca pracy,
• czytanie w pozycji siedzącej i trzymanie tekstu we właściwej odległości.