Krztusiec u dorosłych – objawy, powikłania i leczenie

Krztusiec u dorosłych, inaczej zwany kokluszem, to choroba, która jest przenoszona drogą kropelkową przez pałeczki Bordetella pertussis. Ryzyko zachorowania rośnie przy kontakcie z chorym.

Krztusiec u dorosłych należy do ostrych dolegliwości szerzących się drogą kropelkową. Krztusiec u dorosłych objawia się w zależności od fazy rozwoju: nieżytowej lub napadowej. Przy krztuścu powikłania u dorosłych obejmują zapalenie płuc, uszkodzenie nerwów czaszkowych lub mózgu.

Co to jest krztusiec u dorosłych?

Krztusiec, nazywany kiedyś kokluszem, dawniej uznawany był za chorobę wieku dziecięcego, dziś coraz więcej przypadków odnotowuje się u dorosłych. Obecnie aż 1/3 pacjentów z krztuścem to dorośli. Przy krztuścu u dorosłych diagnostyka na wczesnym etapie może zapobiec pojawieniu się groźnych dla zdrowia powikłań. Jest to choroba wysoce zaraźliwa i w 95% przypadków przenoszona jest drogą kropelkową. W młodości istnieje niewielka szansa na rozwój krztuśca. Przez wiele lat szczepionka przeciwko kokluszowi skutecznie chroni przed zakażeniem, a jedynym jej minusem jest to, że ochrona ta obowiązuje jedynie przez około 10 lat.

Jak zdiagnozować krztusiec u dorosłych?

Lekarz może podejrzewać zakażenie krztuścem na podstawie charakterystycznego kaszlu. Jednakże, aby zyskać 100% pewności, musi zlecić pacjentowi wykonanie badań mikrobiologicznych i serologicznych. Jest to istotne w doborze prawidłowego leczenia, ponieważ nieleczony krztusiec u dorosłych to głównie ropniak opłucnej, zapalenie ucha wewnętrznego i płuc. Przy diagnozowaniu krztuśca w krwi pacjenta szuka się bakterii z rodzaju Bordetella pertussis, będącymi pałeczkami krztuśca. Badania serologiczne w diagnostyce krztuśca wykorzystują technikę ELISA, która wykrywa obecność w materiale biologicznym przeciwciała IgA skierowane przeciwko hemaglutyninie włóknikowej bakterii. Jeśli wynik wskaże na podwyższone stężenie przeciwciał IgG, świadczy to z kolei o tym, że chory ma za sobą przebyte zakażenie lub szczepił się na krztusiec w przeszłości. Krztusiec u dorosłych dzieli się na 3 okresy kliniczne. Pierwszy z nich to okres nieżytowy trwający około dwóch tygodni. W tym czasie chory narzeka na zmęczenie, łzawienie z oczu, wyciek z nosa oraz łagodny kaszel. Między drugim tygodniem a drugim miesiącem choroby występuje okres napadowego kaszlu, czemu poza kaszlem towarzyszyć mogą świsty wdechowe i wymioty. Ostatnia faza to faza zdrowienia, kiedy intensywność kaszlu stopniowo się zmniejsza.  Po rozpoznaniu krztuśca u swojego pacjenta, lekarz zobligowany jest do zgłoszenia tego faktu do stacji sanitarno-epidemiologicznej.

Leczenie i zapobieganie krztuścowi

Od wielu lat na polskim rynku dostępne są szczepionki przeciwko rozwojowi krztuśca. Jest to konieczność, szczególnie gdy w domu znajduje się małe dziecko, mogące zarazić się drogą kropelkową. Ponadto szczepienia te dodatkowo chronią przed takimi chorobami jak tężec i polio. Dawkę szczepienia należy powtarzać co 10 lat. Jak leczyć krztusiec u dorosłych? Po diagnozie krztuśca u dorosłych leczenie bazuje na podawaniu antybiotyków skierowanych przeciwko pałeczkom Bordetella pertussis. Ważne, aby przyjąć lek najpóźniej dwa tygodnie od pojawienia się pierwszych objawów choroby. Przyjęcie antybiotyku w późniejszym terminie nie ma zbyt skutecznego działania w łagodzeniu przebiegu choroby. Lekarze, zadając sobie pytanie o to, jaki antybiotyk na krztusiec u dorosłych przepisać swoim pacjentom, zazwyczaj wybierają azytromycynę, erytromycynę, kotrimoksazol oraz klarytromycynę. Nadal niewiele wiadomo o skuteczności i bezpieczeństwie podawania leków przeciwhistaminowych oraz glikokortykosteroidów. Przy antybiotykoterapii istnieje duże ryzyko pojawienia się skutków ubocznych w postaci zubożenia naturalnej flory bakteryjnej. Dlatego nie powinno zapominać się o jednoczesnym przyjmowaniu probiotyków oraz innych leków działających osłonowo.

Kiedy ostre napady kaszlu pojawią się u dzieci chorych na krztusiec, ważne jest, aby rodzice nie reagowali na takie objawy nerwowo. Nawet niewielki stres u malucha może znacznie zaostrzyć objawy tej choroby. Z tego właśnie powodu dzieciom chorym na krztusiec, poza leczeniem farmakologicznym, zaleca się spokój i odpoczynek. Zarówno dorośli, jak i dzieci cierpiące na koklusz, powinni przebywać dużo na świeżym powietrzu, ale w miarę możliwości unikać intensywnego wysiłku fizycznego, który może nasilić ataki kaszlu.