Na czym polega tomografia komputerowa? W jakich przypadkach jest stosowana i czy należy się do niej przygotowywać?

Jednym z podstawowych badań diagnostycznych jest tomografia komputerowa. To metoda obrazowa powszechnie wykorzystywana przez lekarzy w celu potwierdzenia lub wykluczenia wielu schorzeń. Tomograf wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie. Współczesna technologia umożliwia wykonanie badania techniką 2D i 3D.

Tomografia komputerowa umożliwia dokładną diagnostykę wielu narządów. Głowica aparatu wykonuje zdjęcia w różnych płaszczyznach, dzięki czemu możliwe jest dokładne obejrzenie narządów i ewentualne stwierdzenie występujących nieprawidłowości. Bardzo ważne jest zachowanie bezruchu podczas badania. W niektórych przypadkach trzeba się także odpowiednio przygotować.

Jak wygląda tomografia komputerowa?

Tomografia komputerowa, podobnie jak inne metody diagnostyki obrazowej, jest badaniem bezbolesnym dla pacjenta. W większości przypadków wykonywana jest na leżąco. Pacjent układa się na ruchomym stole, który wjeżdża w swego rodzaju tunel, gdzie wykonywane są zdjęcia narządów wewnętrznych. Przebywanie w tunelu trwa krótko, następnie stół wyjeżdża i znowu wjeżdża, żeby wykonać kolejne zdjęcia w innej płaszczyźnie. Przeciwwskazaniem do wykonania tomografii komputerowej może być klaustrofobia. Dlatego też w niektórych przypadkach przeprowadza się ją w krótkotrwałym znieczuleniu ogólnym. Aby uzyskać lepszą jakość zdjęć narządów, niekiedy konieczne jest zastosowanie środka cieniującego – kontrastu, który podaje się dożylnie przez założony wcześniej wenflon. Kontrast może wywoływać nieprzyjemne doznania podczas badania, np. uczucie pełnego pęcherza moczowego, pragnienie, nudności, wymioty, podwyższenie lub obniżenie ciśnienia tętniczego, gorączkę. Jednak aby uzyskać jak najlepszy efekt badania, pacjent przez cały czas jego trwania powinien leżeć nieruchomo.

Kiedy wykonuje się tomografię komputerową głowy?

W diagnostyce neurologicznej tomografia komputerowa głowy jest jednym z badań pierwszego rzutu. Pozwala ocenić tkankę nerwową z rozróżnieniem istoty szarej i białej oraz przestrzenie zawierające płyn mózgowo-rdzeniowy. Umożliwia diagnostykę mózgowia (przy podejrzeniu udaru mózgu, krwotoków mózgowych, guzów i urazów mózgu), twarzoczaszki (w zakresie diagnozowania stanów zapalnych guzów i urazów), jak również zatok przynosowych (przy ostrych i przewlekłych zapaleniach oraz podejrzeniu nowotworów). Bezpośrednim wskazaniem do wykonania tomografii komputerowej głowy są urazy czaszki. Ponadto badanie to wykonuje się także przy podejrzeniu:

• nowotworów ośrodkowego układu nerwowego – takich jak: glejak, chłoniak, rak ucha środkowego, gwiaździak, oponiak,
• stanów zapalnych trudnych do zdiagnozowania,
• wad rozwojowych u dzieci,
• niedokrwienia mózgu,
• zawału mózgu,
• choroby Alzheimera,
• polipów zatokowych,
• nowotworów jamy ustnej i zatok przynosowych,
• torbieli pajęczynówki.

Ze względu na wskazanie do podania kontrastu, by uzyskać jak najlepszą jakość zdjęć, zaleca się, aby pacjent był na czczo.

Kiedy należy wykonać tomografię komputerową jamy brzusznej?

Tomografia komputerowa jamy brzusznej jest badaniem wykorzystywanym przy ocenie narządów miąższowych – wątroby, śledziony, trzustki i nerek – oraz ścian żołądka, pęcherzyka żółciowego, jelit i nadnerczy. Wskazaniem do jej wykonania może być ostry, przewlekły ból brzucha. Tomografia komputerowa zalecana jest przy podejrzeniu:

• nowotworów jelit, żołądka, trzustki, wątroby i nerek,
• zapalenia, niedrożności i perforacji jelit,
• zapalenia wyrostka robaczkowego,
• kamicy dróg żółciowych,
• zapalenia trzustki,
• chorób nerek,
• marskości wątroby,
• zakrzepicy żył wątrobowych,
• zakrzepicy żyły głównej dolnej.

Pacjent przed badaniem powinien być na czczo. Zalecane jest także spożycie określonej ilości wody – w zależności od badania, dzięki czemu oddziela się wnętrze jelita od sąsiadujących struktur, co pozwala na na lepszą diagnostykę.

Kiedy wykonuje się tomografię komputerową kręgosłupa?

Tomografia komputerowa umożliwia także szczegółową diagnostykę kręgosłupa. Pozwala ocenić stan elementów kostnych. Jest bardzo pomocnym badaniem przy:

• ocenie zmian pourazowych,
• ocenie nacieków nowotworowych,
• chorobach zwyrodnieniowych stawów kręgosłupa,
• patologiach krążka międzykręgowego.

Kiedy wykonuje się tomografię komputerową płuc?

W przypadku stwierdzenia zmian w okolicach klatki piersiowej na zdjęciu RTG tomografia komputerowa płuc może być kolejnym etapem w diagnostyce medycznej. Pozwala ona na ocenę morfologiczną płuc oraz pozostałych narządów klatki piersiowej. Wskazaniem do wykonania tego badania jest podejrzenie nowotworów pierwotnych lub przerzutowych w okolicach śródpiersia oraz przełyku, a także ocena zatorowości płuc. Tomografia komputerowa zalecana jest także przy diagnozowaniu stanów zapalnych płuc o nietypowym przebiegu. Podanie kontrastu w tym przypadku nie zawsze jest wymagane. O konieczności jego zastosowania pacjent informowany jest wcześniej, gdyż wymaga to odpowiedniego przygotowania, m.in. bycia na czczo oraz przyjęcia dużej ilości płynów.

Tomografia komputerowa to jedno z badań o najszerszym zastosowaniu. Wykorzystywane jest przy ocenie stanu zdrowia wielu narządów. Można je wykonać także prywatnie. Cena tomografii komputerowej to koszt ok. 200 zł.