Nerwica serca bywa trudna do zdiagnozowania. Jak ją rozpoznać?

Nerwica serca to dolegliwość, której objawy somatyczne pozornie wskazują na poważną chorobę. Kłucie i kołatanie serca, duszności, zawroty głowy czy niepokój – takie symptomy towarzyszą chorym, mimo że z medycznego punktu widzenia ich organizm jest zdrowy. Skąd bierze się nerwica serca? Czy jest ona groźna? Jak sobie poradzić z tym zaburzeniem? 

Co to jest nerwica serca?

Nerwica serca zaliczana jest do zaburzeń lękowych. Ta potoczna nazwa nie określa żadnej jednostki chorobowej, lecz zespół objawów będących odpowiedzią na silny stres. Inne nazwy, którymi opisuje się tę dolegliwość, to m.in. nerwica wegetatywna, dystonia neurowegetatywna czy zespół Da Costy (zespół serca żołnierskiego) – ostatnia ma odniesienie do nazwiska amerykańskiego kardiologa, który zaobserwował objawy nerwicowe serca u żołnierzy walczących w wojnie secesyjnej. W klasyfikacji ICD-10 nerwicę serca zalicza się do zaburzeń wegetatywnych występujących pod postacią somatyczną (F45.3). 

Co powoduje nerwicę serca? 

Choć bezpośrednie przyczyny nerwicy serca nie zostały poznane, uznaje się, że ma ona podłoże psychogenne. Najczęściej indukują ją czynniki stresogenne, które pobudzają układ współczulny, a także wpływają na zwiększone wydzielanie kortyzolu. Największe skutki uboczne niesie ze sobą przewlekły stres, ponieważ prowadzi on do znacznego pogorszenia stanu psychofizycznego i zwiększonego ryzyka rozwoju wielu chorób. Dystonię neurowegetatywną mogą wyzwolić różne traumatyczne przeżycia, takie jak: 

• śmierć bliskiej osoby, 
• udział w wypadku drogowym, 
• doświadczenie katastrofy naturalnej (powodzi, pożaru), 
• narażenie na przemoc w rodzinie, 
• problemy finansowe lub zawodowe. 

Pewne cechy charakteru, takie jak duża wrażliwość i zamartwianie się mogą predysponować do rozwoju zaburzeń lękowych. Z nerwicą serca częściej zmagają się osoby wyczulone na bodźce pochodzące z otoczenia, o słabej odporności na stres i nadmiernym krytycyzmie wobec siebie. 

Objawy nerwicy serca

Nerwica wegetatywna powoduje pobudzenie układu nerwowego i układu krążenia czego skutkiem jest kłucie i kołatanie serca oraz ból w okolicy klatki piersiowej odczuwany jako gniecenie lub ucisk. Objawy nerwicy serca budzą niepokój, ponieważ chory może interpretować je jako zbliżający się zawał serca. Dodatkowo pojawia się silny lęk, obawa o własne zdrowie oraz strach przed śmiercią. W czasie ataku nerwicy serca wzrasta tętno i ciśnienie tętnicze krwi. Możesz odczuwać duszności, mieć trudności ze złapaniem oddechu. Oprócz objawów sercowych choremu towarzyszą też inne nieprzyjemne dolegliwości: 

• ze strony przewodu pokarmowego: nudności, biegunki, wymioty, 
• ze strony układu nerwowego: bóle i zawroty głowy, zaburzenia koncentracji i pamięci,
• parestezje: mrowienie, drżenie kończyn
• osłabienie,
• kaszel,
• nadmierna potliwość, 
• uderzenia gorąca, 
• zaczerwienienie skóry, 
• suchość w ustach, 
• dreszcze. 

Symptomy nerwicy zwykle ujawniają się w sytuacjach stresowych, choć niekoniecznie tuż po zadziałaniu bodźca. Wiele osób nie potrafi podać żadnej uchwytnej przyczyny, która odpowiada za atak nerwicy, dlatego pacjentom trudno jest przewidzieć, kiedy znów pojawią się u nich objawy. A te obserwowane są zarówno w dzień, jak i w nocy i trwają kilkanaście-kilkadziesiąt minut. Nerwica serca, w przeciwieństwie do innych chorób tego narządu, nie jest prowokowana wysiłkiem fizycznym. 

Jak rozpoznać zaburzenia nerwicowe?

Niepokojące objawy sercowe powinny skłonić cię do wizyty lekarskiej. Bez wykonania odpowiednich badań nie sposób bowiem stwierdzić, czy odczuwane dolegliwości mają podłoże chorobowe, czy psychogenne. Pierwszym elementem wizyty powinien być wnikliwy wywiad oraz badanie przedmiotowe, uwzględniające pomiary ciśnienia tętniczego krwi i tętna serca.  

Oprócz podstawowych badań, takich jak morfologia krwi, należy wykonać EKG i echo serca. Całodobową pracę omawianego narządu można dodatkowo zbadać za pomocą holtera EKG. Badania obrazowe i wysiłkowe mają na celu wykluczenie chorób o podobnym obrazie klinicznym, czyli: 

• zawału serca, 
• arytmii, 
• choroby wieńcowej. 

Jak dotąd nie opracowano żadnego testu na nerwicę serca. Tylko poszerzona diagnostyka daje szansę na znalezienie odpowiedzi, jaka jest przyczyna występujących dolegliwości. 

Leczenie nerwicy serca

Leczenie nerwicy ukierunkowane jest na wprowadzenie działań redukujących stres odczuwany w życiu codziennym. Wskazana jest psychoterapia, podczas której pacjent ma szansę dotrzeć do źródła swoich lęków i zmierzyć się z nimi. Choć nie da się całkowicie pozbyć stresu z życia, ważne jest nauczenie się radzenia sobie z trudnymi sytuacjami. Pomagają w tym techniki relaksacyjne, medytacyjne i ćwiczenia oddechowe. 

Zalecana jest modyfikacja stylu życia i zadbanie o odpowiednią ilość snu. W diecie powinny znaleźć się pełnowartościowe produkty dostarczające energię i niezbędne składniki odżywcze, dobrze jest też zrezygnować z używek. Ważne będzie osiągnięcie balansu między pracą a czasem wolnym. 

Choć nie ma dedykowanych leków na nerwicę serca, psychiatra może zaproponować pacjentowi leki przeciwdepresyjne, jeśli są ku temu wskazania. W ramach leczenia domowego nerwicy serca wspomagająco można sięgnąć po preparaty zawierające ekstrakty roślinne, m.in. kozłek lekarski, chmiel zwyczajny, lawendę czy melisę. Są to dostępne bez recepty suplementy diety o działaniu uspokajającym. 

Czy nerwica serca jest groźna?

Choć nerwica serca wywołuje szereg nieprzyjemnych objawów, nie są one skutkiem dysfunkcji narządów i nie stanowią zagrożenia dla zdrowia i życia. Mimo to symptomy są na tyle dokuczliwe, że mogą powodować utratę radości z życia oraz pogarszać codzienne funkcjonowanie. Nie zostawaj z problemem sama – poszukaj pomocy u specjalisty. 

Bibliografia: 

1. Jabłoński M.,Farmakoterapia zaburzeń nerwicowych – warunki optymalnego wyboru leczenia, Psychiatria po Dyplomie, Tom 8, Nr 1, 2011. 
2. Mathias C., Low D., Iodice V., Owens A., Kirbis M., Grahame R., Postural tachycardia syndrome – current experience and concepts, Nature Reviews | Neurology 2011, 8(1):22-34. 
3. Zafar M., Nauman M., Nauman H., Nauman S., Kabir A., Shahid Z., Fatima A., Batool M., Impact of Stress on Human Body: A Review, European Journal of Medical and Health Sciences, 2021, 3(3):1-7