Obowiązkowe badania w ciąży – jakie należy wykonać na poszczególnych jej etapach?

Ciąża to szczególny czas w życiu kobiety. W organizmie oraz psychice zachodzą ogromne zmiany, które przygotowują ją do roli mamy oraz powitania na świecie dziecka. Zmiany te nie zawsze przebiegają w sposób prawidłowy. Z tego powodu bardzo ważne jest, aby wykonywać obowiązkowe badania w ciąży, które pozwalają kontrolować stan mamy i rozwijającego się malucha.

Badania w ciąży rozpoczynają się już przy pierwszej wizycie u ginekologa. Pierwszym z nich będzie badanie ginekologiczne oraz USG dopochwowe, które potwierdzą ciążę. Jeśli test ciążowy został wykonany w dniach spodziewanej miesiączki lub kilka dni później, należy wstrzymać się z wizytą u ginekologa, najlepiej ok. 2–3 tygodnie. Dopiero po tym czasie ginekolog będzie mógł zobaczyć na USG pęcherzyk ciążowy i malutki zarodek w środku. Nie należy zwlekać zbyt długo z wizytą u lekarza. Ciąża musi zostać potwierdzona przez lekarza do 10 tygodnia – jest to warunek konieczny, aby później otrzymać pomoc od państwa w postaci becikowego i innych zasiłków. Warto wiedzieć, że kobietom w ciąży przysługuje w prawie pracy wolne na badania w ciąży, bez względu na formę umowy zawartą z pracodawcą. Jakie należy wykonać badania w ciąży i kiedy?

Obowiązkowe badania w ciąży: I trymestr

I trymestr ciąży trwa od jej początku do 13. tygodnia. Dla mamy jest to trudny okres, ponieważ oprócz radości z ciąży pojawiają się mdłości, osłabienie, bóle głowy, wyostrzenie węchu i uczucie zmęczenia. Piersi stają się tkliwe i bolesne, a dobry nastrój przeplata się ze złym. Przyszła mama może obawiać się przyszłości, zastanawiać się, czy podoła nowej roli. Ważne jest wtedy wsparcie najbliższych osób. Wszystkie te objawy są oznaką dostosowywania się organizmu do nowego stanu. Ciało kobiety wykonuje w tym czasie ogromną pracę, dzięki której dziecko może się bezpiecznie i prawidłowo rozwijać. Pierwsze badania w ciąży, jakie zleci lekarz to:

• morfologia krwi;
• TSH;
• przeciwciała przeciwko toksoplazma gondii  IgG i IgM;
• grupa krwi;
• przeciwciała anty HCV;
• badania w kierunku chorób wenerycznych (kiła i HIV);
• glukoza na czczo;
• ogólne badanie moczu.

Na pobranie krwi należy zgłosić się na czczo. Mocz do badania w ciąży jest pobierany rano tego samego dnia, do specjalnej próbki, którą można kupić w aptece lub wziąć z laboratorium.

Pacjentka powinna umówić się na kolejną wizytę, już z wynikami, w czasie której zostanie założona karta ciąży. Zostaną wpisane do niej wyniki badań oraz takie wartości jak masa ciała, ciśnienie krwi i jej grupa. Ważne jest, aby przyszła mama zawsze miała przy sobie kartę ciąży zawierającą wyniki badań i najważniejsze informacje w razie zasłabnięcia.

Kolejnymi badaniami w ciąży wykonywanymi w I trymestrze jest USG genetyczne, połączone z zalecanym testem PAPPA. Badania te wykonuje się od 11. do końca 13. tygodnia ciąży. Na USG widoczne będą już wykształcone kończyny dziecka, jego narządy wewnętrzne. USG połączone z wynikami testu PAPPA z krwi pozwoli na ocenę ryzyka chorób genetycznych dziecka, takich jak np. Zespół Edwardsa czy zespół Downa.

Badania w ciąży: II trymestr

II trymestr ciąży przynosi poprawę samopoczucia przyszłej mamy. Czas ten jest „złotym okresem” ciąży. Mijają mdłości, pojawia się nieobecna wcześniej energia i chęć do działania. Wiele kobiet w czasie I trymestru korzysta z L4 ze względu na złe samopoczucie i mdłości, natomiast II trymestr jest czasem, kiedy wiele kobiet wraca do obowiązków zawodowych, o ile oczywiście lekarz prowadzący ciążę nie będzie widział przeciwwskazań. W II trymestrze ciąży pojawiają się zagrożenia w postaci cukrzycy ciążowej i nadciśnienia. W tym czasie NFZ refunduje trzy wizyty u ginekologa, czyli mniej więcej co miesiąc. Wykonuje się wtedy następujące obowiązkowe badania w ciąży:

• morfologia pomiędzy 15. a 27. tygodniem;
• badanie ogólne moczu;
• przeciwciała Rh– dla mam z ujemną grupą krwi;
• powtórzenie toksoplazmy gondii dla mam, które miały ujemny wynik przeciwciał IgG;
• test obciążenia glukozą między 24. a 28. tygodniem ciąży (na czczo) – należy się przygotować do dłuższego pobytu w przychodni; będą potrzebne aż 3 pobrania krwi.

Zostaną wykonane również badania położnicze:

• Cytologia (o ile nie była wykonana wcześniej);
• ocena wysokości dna macicy i wymiary miednicy;
• od połowy II trymestru regularne KTG;
• USG połówkowe (po 20. tygodniu ciąży); będzie wtedy widoczna płeć dziecka.

Badania w III trymestrze ciąży

III trymestr ciąży trwa od 28. do 40. tygodnia ciąży. W tym czasie mama odczuwa dolegliwości związane z rosnącym brzuszkiem – pojawia się rwa kulszowa, bóle pleców, obrzęki stóp. Mama odczuwa zmęczenie i brak energii. Zalecane przez lekarza badania w ciąży w III trymestrze to:

• badanie ogólne moczu;
• KTG podczas każdej wizyty (zwykle po 35 Hbd);
• przeciwciała anty RH dla mam z ujemną grupą krwi;
• posiew z dróg rodnych;
• USG w 36. tygodniu ciąży.

Jeśli w szacowanym terminie nie nastąpi poród, lekarz wykona kolejne USG ciąży.