Badania w ciąży, które powinnaś wykonać. Instrukcja tydzień po tygodniu 

Być może perspektywa comiesięcznych wizyt u ginekologa lub położnika oraz, wydawać by się mogło, niekończąca się lista badań w ciąży do wykonania przytłacza cię. Każde z nich ma jednak na celu ochronę ciebie i twojego dziecka. Wykrycie wielu nieprawidłowości na początku ich rozwoju pozwala je wyeliminować, nim zaczną stanowić poważne zagrożenie. 

Pierwsze badanie w ciąży do 10. tygodnia 

Zgodnie z Rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego pierwsza wizyta u ginekologa lub położnej powinna się odbyć w ciąży do 10. tygodnia, przy czym najlepiej zaplanować ją na czas między 7. a 8. tygodniem. Podczas wizyty możesz się spodziewać, że lekarz zważy cię, zapyta o wzrost, a także zmierzy ciśnienie. Oceni też ryzyko ciążowe na podstawie informacji z wywiadu. Ponadto wykona badanie piersi, pobierze cytologię i wykona badanie ginekologiczne wraz z oceną wydzieliny pochwowej. Już na pierwszej wizycie otrzymasz skierowanie na wykonanie: 

• oznaczenia grupy krwi (aby zyskać potwierdzony wynik, badanie powinno zostać zrobione dwukrotnie, z dwóch próbek, w różnych dniach i po pobraniu krwi z innych miejsc), 
• oznaczenia przeciwciał odpornościowych, 
• morfologii, 
• poziomu glukozy na czczo, 
• badania ogólnego moczu. 

Konieczne będzie także wykonanie badań VDRL (pod kątem kiły), HIV, HCV (pod kątem wirusowego zapalenia wątroby), pod kątem toksoplazmozy i różyczki. Zaplanuj również wizytę u stomatologa. Niewyleczona próchnica i choroby przyzębia zwiększają bowiem ryzyko porodu przedwczesnego. 

W 10. tygodniu możesz wykonać niektóre badania NIPT. Są to nieinwazyjne badania wolnego DNA płodowego, które pozwalają wykryć z bardzo wysoką dokładnością wady genetyczne (w tym najczęściej występujące, czyli zespół Downa, zespół Edwardsa, zespół Patau). 

Badanie w ciąży między 11. a 14. tygodniem 

Podczas wizyty ciążowej między 11. a 14. tygodniem, poza badaniem ginekologicznym oraz pomiarem ciśnienia i wagi lekarz wykonana USG. Otrzymasz również skierowanie na wykonanie testu podwójnego (PAPP-A i betaHCG). Badania te są płatne, wyjąwszy: 

• ciężarne powyżej 35. roku życia, 
• ciężarne, u których wystąpiły wady płodu w poprzednich ciążach, 
• występowanie wad genetycznych u jednego z rodziców. 

Test podwójny w połączeniu z USG pierwszego trymestru pozwala określić statystyczne ryzyko wystąpienia wad genetycznych dotyczących trzech podstawowych trisomii (zespół Downa, zespół Edwardsa, zespół Patau). Ryzyko wystąpienia wady większe niż 1:1000 wymaga poszerzonej diagnostyki. Specjalista może zlecić ci wykonanie badania NIPT. 

W przypadku uzyskania niepokojących wyników lekarz zaproponuje wizytę u genetyka w celu wykonania badań inwazyjnych. Może być to amniopunkcja, czyli pobranie próbki płynu owodniowego (wykonywana po 15. tygodniu ciąży) albo biopsja kosmówki (wykonywana między 11. a 14. tygodniem ciąży).

Badania w ciąży między 15. a 20. tygodniem 

Między 15. a 20. tygodniem ciąży lekarz zleci wykonanie oznaczenia przeciwciał anty-Rh, jeśli masz grupę krwi z Rh ujemnym a ojciec dziecka z Rh dodatnim. Rodzi to bowiem ryzyko wystąpienia konfliktu serologicznego. Ponadto możesz otrzymać skierowanie na wykonanie tzw. testu potrójnego (beta-HCG, Estriol, AFP). Najlepiej, jeśli badanie wykonasz między 15. a 17 tygodniem ciąży. Pozwala ono ocenić ryzyko wystąpienia zespołu Edwarda i zespołu Downa oraz otwartej wady cewy nerwowej.

Badania w ciąży między 21. a 26. tygodniem 

Między 21. a 26. tygodniem ciąży warto powtórzyć badanie pod kątem toksoplazmozy, jeśli podczas diagnostyki w pierwszym trymestrze uzyskałeś wynik ujemny. Od tego etapu ciąży podczas każdej wizyty lekarz będzie też sprawdzał czynności serca płodu. To pozwoli ocenić, czy dziecko rozwija się prawidłowo, a w razie wykrycia wad możliwa będzie wczesna interwencja. 

Między 24. a 28. tygodniem powinnaś natomiast wykonać tzw. badanie krzywej cukrowej w ciąży, pozwalające określić stężenie glukozy po doustnym podaniu 75 g roztworu. Krzywa cukrowa pozwala zdiagnozować cukrzycę lub ryzyko jej rozwoju. Choroba jest niebezpieczna nie tylko dla matki, ale również dla dziecka (m.in. ze względu na zwiększone ryzyko makrosomii płodu).

Badania w ciąży między 27. a 32. tygodniem 

W tym czasie lekarz wykona badanie USG III trymestru (optymalny na to czas przypada między 28. a 30. tygodniem ciąży). Pozwala wykryć wady wrodzone niewykryte na wcześniejszych etapach oraz ocenić prawidłowość rozwoju płodu, np. pod kątem hipotrofii. 

Jeśli masz grupę krwi z Rh ujemnym, wówczas pomiędzy 28. a 30. tygodniem ciąży powinnaś przyjąć immunoglobuliny anty-D, które zapobiegną rozwojowi konfliktu serologicznego. Jeśli jednak organizm wytworzył przeciwciała (co zdarza się czasami także w pierwszej ciąży) podanie zastrzyku nie jest możliwe.

Badanie w ciąży między 33. a 37. tygodniem 

Między 33. a 37. tygodniem ciąży możesz spodziewać się skierowania na badania (poza wykonywaną co miesiąc morfologią i badaniem moczu): 

• VDRL, 
• HIV, 
• HCV, 
• GBS (posiew w kierunku paciorkowców beta-hemolizujących), 
• HBsAg (antygen HBS).

Badania w ciąży między 38. a 39. tygodniem 

Tuż przed porodem nie wykonuje się żadnych badań dodatkowych, a jedynie monitoruje prawidłowy przebieg ciąży i kondycję twojego organizmu. Diagnostykę wdraża się jedynie w sytuacji, kiedy istnieje ku temu istotny powód, np. wystąpienie objawów jakiegoś schorzenia.

Badania w ciąży od 40. tygodnia 

W okolicy terminu porodu lekarz wykona USG z oceną masy płodu, aby oszacować wagę dziecka w momencie przyjścia na świat. Zrobi również KTG. Jeśli ciąża przebiega z powikłaniami, mogłaś mieć je regularnie wykonywane już od 35. tygodnia (a nawet od 24. tygodnia).  

Wedle jednych specjalistów ciężarne po 40. tygodniu powinny przebywać w szpitalu, gdzie KTG może być wykonywane codziennie. Wedle innych – KTG do 41. tygodnia powinno być przeprowadzane ambulatoryjnie, a dopiero po 41. tygodniu w szpitalu. Lekarz z pewnością poinformuje cię, która forma monitorowania stanu płodu jest w twoim przypadku najodpowiedniejsza. 

Bibliografia:

1. http://www.femmed.com.pl/wp-content/uploads/2013/02/rekomendacjaopiekaprzedporodowa.pdf [dostęp 21.09.2023]. 
2. Błaszczak B., Piotrowska M., Brukwicka I., Kopański Z., Rowiński J., Strychar J., Problemy zdrowotne jamy ustnej u kobiet w ciąży, Journal of Clinical Healthcare 2017, nr 1, s. 15-19. 
3. Markwitz W., Ropacka M., Kardiotokografia praktyczna, Ginekologia Polska 2007, nr 78, s. 414-416. 
4. Stembalska A., Łaczmańska I., Dudarewicz L., Nieinwazyjne badania prenatalne w diagnostyce aneuploidii chromosmów 13, 18 i 21 – aspekty teoretyczne i praktyczne, Ginekologia Polska 2011, nr 82, s. 126-132.