Parathormon (PTH) to hormon syntetyzowany przez przytarczyce. Parathormon pełni z organizmie ważną funkcję – reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową, oddziałuje na kości i nerki, prowadząc do zwiększenia poziomu wapnia we krwi. Choroby przytarczyc wywołują zmiany w poziomie parathormonu, co prowadzi do zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej. Parathormon podwyższony lub za niski może być wykryty dzięki oznaczeniu poziomu tego związku we krwi.
Parathormon – co to jest?
Parathormon to hormon polipeptydowy, syntetyzowany przez przytarczyce – niewielkie gruczoły rozmieszczone symetrycznie w okolicy tarczycy. Wydzielanie parathormonu regulowane jest przez poziom wapnia w surowicy. Spadkowi poziomu wapnia towarzyszy niemal natychmiastowa synteza parathormonu przez przytarczyce. Parathormon i kalcytonina, czyli hormon syntetyzowany przez tarczycę, odpowiadają za regulowanie gospodarki wapniowo-fosforanowej.
Parathormon reguluje poziom wapnia we krwi, oddziałując na nerki oraz tkankę kostną. Jak dokładnie działa parathormon? Funkcje tego hormonu to:
- pobudzenie w kościach osteolizy i resorpcji kości; dzięki temu dochodzi do uwalniania wapnia z tkanki kostnej,
- pobudzenie resorpcji zwrotnej wapnia w nerkach, dzięki czemu ograniczone zostaje wydalanie wapnia z moczem; jednocześnie parathormon hamuje wydalanie fosforanów,
- zwiększenie wchłaniania wapnia w jelitach.
Kalcytonina i parathormon to hormony działające antagonistycznie. O ile parathormon wydzielany jest w odpowiedzi na niski poziom wapnia w organizmie, kalcytonina syntetyzowana jest przy wysokich poziomach wapnia we krwi. Skutkiem działania parathormonu jest podwyższenie poziomu wapnia we krwi, a kalcytonina działa odwrotnie – obniża poziom wapnia we krwi.
W przestrzeni zakupowej HelloZdrowie znajdziesz produkty polecane przez naszą redakcję:
Kiedy należy wykonać badanie parathormonu?
Badanie poziomu parathormonu we krwi wykonywane jest w przebiegu zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej. Zaburzenia w poziomie wapnia może nasuwać występowanie takich objawów jak: bóle brzucha, nudności i wymioty, zaparcia, wielomocz, senność i bóle głowy. Takie symptomy towarzyszą hiperkalcemii, czyli zbyt wysokiemu poziomowi wapnia we krwi. Z kolei zbyt niski poziom wapnia może manifestować się pod postacią:
- mrowienia kończyn,
- skurczów mięśni,
- napadów duszności,
- problemów z połykaniem,
- drgawek.
Poziom parathormonu oznaczany jest przy podejrzeniu niedoczynności lub nadczynności przytarczyc, a także w przebiegu zatrucia witaminą D. Kiedy jeszcze warto zbadać parathormon? Badanie znajduje zastosowanie po operacji usunięcia przytarczyc – dzięki badaniu możliwa jest ocena skuteczności zabiegu. Kolejnym wskazaniem do oznaczenia parathormonu PTH jest podejrzenie obecności nowotworów, które mogą wydzielać parathormon.
Jak przebiega badanie PTH?
Gdy podejrzewane są zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej, wówczas należy oznaczyć poziom PTH. Co to za badanie? Oznaczenie poziomu parathormonu wykonywane jest w próbce krwi pobranej na czczo. Wraz z oznaczaniem poziomu PTH, należy jednocześnie zbadać poziom wapnia i fosforanów we krwi, a także w moczu. Tylko wtedy można ocenić stan gospodarki wapniowo-fosforanowej. Ile kosztuje badanie, w którym oznaczany jest parathormon? Cena to około 35-45 zł.
Badanie parathormon intact to oznaczanie nietkniętej, kompletnej postaci hormonu, znajduje zastosowanie w diagnostyce różnicowej hiperkalcemii i hipokalcemii. Badanie wykonywane jest w próbce krwi żylnej pobranej na czczo.
Parathormon – norma
Prawidłowy poziom parathormonu we krwi to 10-60 pg/ml. Dla prawidłowej interpretacji wyników, konieczna jest także znajomość normy dla wapnia – to 3-4,5 mg/dl we krwi; norma wydalania wapnia z moczem to 7,5 mmol/dobę.
Przyczyny podwyższonego poziomu parathormonu
Parathormon podwyższony może towarzyszyć pierwotnej nadczynności przytarczyc. W przebiegu tego schorzenia dochodzi do nadmiernego wydzielania PTH, a przyczyną nadczynności zazwyczaj jest gruczolak, rzadziej – nowotwory złośliwe. Z kolei przyczyną wtórnej nadczynności przytarczyc może być przewlekła niewydolność nerek. W jej przebiegu zaburzony zostaje proces aktywacji witaminy D w nerkach, co przekłada się na spadek poziomu wapnia we krwi i kompensacyjne wzmożone wydzielanie parathormonu. Przyczyną wysokiego poziomu parathormonu może być obecność nowotworu, który wydziela ten hormon; mowa m. in. o nowotworze szyjki macicy, piersi czy raku drobnokomórkowym płuc. Ponadto nadmiar parathormonu towarzyszy zatruciu witaminą D. Przywrócenie prawidłowego poziomu parathormonu wymaga wyleczenia przyczyny zaburzeń hormonalnych i zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej.
Jakie są objawy wywoływane przez wydzielany w nadmiarze parathormon? Wysoki poziom hormonu w przebiegu pierwotnej nadczynności przytarczyc lub nowotworów występuje jednocześnie z hiperkalcemią. Z kolei nadmiarowi parathormonu w przebiegu wtórnej nadczynności przytarczyc towarzyszy obniżony poziom wapnia. Dlatego objawy wysokiego parathormonu różnią się w zależności od współistniejącego poziomu wapnia we krwi.
Zbyt niski poziom parathormonu – przyczyny
Obniżony poziom parathormonu występuje w niedoczynności przytarczyc. Gruczoły dotknięte stanem zapalnym, procesem nowotworowym czy urazem syntetyzują mniejsze ilości parathormonu. Wówczas niskiemu parathormonowi towarzyszy niski poziom wapnia we krwi.
Bibliografia:
- Khan M., Physiology, Parathyroid hormone; StatPearls 2020
- Wallach J., Interpretacja badań laboratoryjnych; MediPage 2011
Podoba Ci się ten artykuł?
Powiązane tematy:
Polecamy
„Profesjonalna ofiara karmi się zainteresowaniem emocjonalnym i zaangażowaniem innych” – mówi Dominika Cwynar
Po operacji każdy poszedł za głosem swojego nowego serca, do innego domu. Jak kiedyś leczono: historia przeszczepów
„Kroplówkom odmładzającym mówię NIE” – przestrzega endokrynolożka i diabetolożka dr Luiza Napiórkowska
