Rak dróg żółciowych to nowotwór zlokalizowany w przewodach odprowadzających żółć. Może być umiejscowiony w obrębie wątroby oraz naciekać na okoliczne narządy. W początkowym stadium zwykle nie daje objawów, przez co rozpoznania dokonuje się często dopiero przy zaawansowanej postaci choroby. Na czym polega leczenie raka dróg żółciowych? W jakich sytuacjach można przeprowadzić operacyjne usunięcie guza i kiedy wskazana jest chemioterapia?
Co to jest rak dróg żółciowych?
Rak dróg żółciowych jest rodzajem nowotworu rozwijającego się w przewodach, którymi transportowana jest żółć (drogi żółciowe łączą wątrobę, pęcherzyk żółciowy oraz jelito cienkie). Leczenie tego nowotworu stanowi duże wyzwanie, szczególnie w przypadku późnej diagnozy.
Biorąc pod uwagę lokalizację guza wyróżniamy kilka typów raka dróg żółciowych:
- rak wewnątrzwątrobowych dróg żółciowych,
- rak zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych – do tej grupy należy typ górny (postać wnękowa, najczęstsza) oraz dolny raka (postać obwodowa, która może rozprzestrzeniać się i obejmować pęcherzyk żółciowy, brodawkę Vatera i przewody trzustkowe).
Przyczyny rozwoju raka dróg żółciowych
U podłoża rozwoju nowotworu leżą zmiany w DNA, które powodują niekontrolowane namnażanie się komórek tworzących guz. Taki proces może wystąpić u każdej osoby i rzadko udaje się wskazać konkretną jego przyczynę. Wiemy jednak, jakie czynniki predysponują do rozwoju raka dróg żółciowych. Wymienia się wśród nich:
- choroby wątroby (marskość, wirusowe zapalenie wątroby typu B i C),
- pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych,
- wrodzone anomalia dróg żółciowych,
- torbiele dróg żółciowych,
- kamicę żółciową,
- zarażenie pasożytami wątrobowymi,
- czynniki związane ze stylem życia: palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, otyłość,
- wiek powyżej 50. roku życia.
Objawy raka dróg żółciowych
Rak dróg żółciowych może nie dawać żadnych objawów nawet w zaawansowanym stadium. Symptomy pojawiają się tylko u części pacjentów i obejmują:
- ból brzucha,
- zmęczenie,
- brak apetytu,
- niezamierzoną utratę masy ciała,
- nocne poty.
W przypadku, gdy dojdzie do zablokowania światła dróg żółciowych przez rosnący guz objawy raka dróg żółciowych stają się wyraźnie zaznaczone. U pacjenta pojawia się żółtaczka (zażółcenie skóry i białkówki oczu), jego mocz staje się ciemny, a oddawane stolce są jasne. Chory może także odczuwać świąd skóry i mieć gorączkę.
Diagnostyka raka dróg żółciowych
Diagnostyka raka dróg żółciowych opiera się na badaniach krwi oraz badaniach obrazowych. Aby ustalić rozpoznanie choroby i ocenić stan pacjenta, lekarz może zlecić:
- badania czynnościowe wątroby polegające na oznaczeniu stężenia aminotransferaz (AST, ALT), bilirubiny, transpeptydazy (GGTP) oraz fosfatazy alkalicznej (ALP),
- oznaczenie antygenu 19-9 we krwi – jest to białko, które w nadmiarze produkują m.in. komórki nowotworowe, choć podwyższony poziom tego markera może świadczyć także o występowaniu innych chorób dróg żółciowych, niekoniecznie raka,
- USG,
- tomografię komputerową,
- rezonans magnetyczny,
- endoskopową cholangiopankreatografię wsteczną (ERCP) – badanie, w którym lekarz wprowadza cienką rurkę przez jamę ustną do początkowego odcinka jelita cienkiego i stamtąd do dróg żółciowych; w czasie ERCP może pobrać próbkę tkanki do badania histopatologicznego (pozwala ono na wykrycie komórek nowotworowych i ocenę ich cech mających wpływ na przebieg leczenia) oraz założyć stent w przypadku, gdy guz nowotworowy lub inna przeszkoda (np. kamień żółciowy) blokuje przewody odprowadzające żółć.
Leczenie raka dróg żółciowych
Operacyjne usunięcie nowotworu jest jedynym możliwym sposobem na wyleczenie raka dróg żółciowych. W części przypadków ze względu na lokalizację guza i stopień zaawansowania choroby podjęcie próby resekcji zajętych tkanek nie jest jednak wskazane. Na czym polega leczenie raka dróg żółciowych w zależności od tego, czy nowotwór można usunąć operacyjnie?
Operacyjny rak dróg żółciowych
Operacja u pacjentów z rakiem dróg żółciowych ma na celu resekcję zmian nowotworowych wraz z otaczającymi je tkankami. W przypadku niewielkich guzów zewnątrzwątrobowych zabieg może polegać na usunięciu części przewodów żółciowych i zespoleniu powstałych końców. Czasami konieczne jest również wycięcie okolicznych tkanek wątroby, trzustki i węzłów chłonnych. W wybranych przypadkach dostępną opcją leczenia jest także przeszczepienie wątroby od dawcy. Przed operacją wskazane jest często zastosowanie chemioterapii.
Nieoperacyjny rak dróg żółciowych
Pacjentów z nieoperacyjnym rakiem dróg żółciowych można leczyć za pomocą chemioterapii, radioterapii i terapii fotodynamicznej. Te metody mają na celu przede wszystkim spowolnienie rozwoju nowotworu i zmniejszenie nasilenia odczuwanych dolegliwości.
Rokowania u pacjentów z rakiem dróg żółciowych
Rokowania u pacjentów z rakiem dróg żółciowych w dużej mierze zależą od lokalizacji nowotworu i obecności przerzutów. Ogólna przeżywalność chorych z tym typem nowotworu jest niska (okres pięciu lat od momentu postawienia diagnozy przeżywa około 10 proc. osób). Wczesna diagnoza raka i możliwość leczenia operacyjnego guza znacznie poprawiają rokowania.
Bibliografia:
- Valle J. W., Kelley R. K., Nervi B. i wsp. (2021) Biliary tract cancer, Lancet 397: 428-444.
- Zamani Z., Fatima S. (2021) Biliary Tract Cancer, StatPearls.
- Mayo Clinic (2019) Cholangiocarcinoma (bile duct cancer).
Podoba Ci się ten artykuł?
Powiązane tematy:
Polecamy
Gdy ich bliscy chorują, oni sami są cichymi pacjentami. Tak w Polsce wygląda opieka nad osobami ze schizofrenią
„Budzę się i jem, by móc znowu zasnąć”, czyli czym jest zespół nocnego jedzenia (NES). Rozmowa z psycholożką zdrowia Agnieszką Węgiel
„Nie jesteśmy w stanie odróżnić klinicznie depresji poporodowej od fazy niedoczynności poporodowego zapalenia tarczycy” – mówi dr Dorota Wakuła
