Cholesterol

Cholesterol to nie tylko ważny materiał budulcowy wszystkich błon komórkowych w ciele człowieka, ale i osłonek mielinowych otaczających komórki nerwowe. Zarówno niedobór, jak i nadmiar cholesterolu jest groźny dla zdrowia.

Cholesterol to słowo raczej o pejoratywnym zabarwieniu. Jednakże jest on kluczowy w produkcji hormonów płciowych, witaminy D3, kwasów żółciowych oraz związków wydzielanych przez nadnercza. Poszczególne frakcje określa się mianem LDL (ang. low density lipoprotein) oraz HDL (ang. high density lipoprotein).

Frakcje cholesterolu

Przy oznaczeniu panelu cholesterolowego określa się nie tylko całkowity poziom cholesterolu i trójglicerydów, ale także cholesterolu LDL oraz HDL.

• cholesterol LDL (określany inaczej jako „zły cholesterol”) – transportowany z wątroby do mięśni jest przez lipoproteinę o niskiej gęstości. Ten rodzaj cholesterolu odkłada się w tętnicach, co sprzyja powstawaniu chorób sercowo-naczyniowych, np. miażdżycy;
• cholesterol HDL (znany bardziej jako dobry cholesterol) transportowany przez lipoproteinę o dużej gęstości z tkanek obwodowych do wątroby, gdzie zostaje metabolizowany. Jego duża ilość wpływa na zmniejszenie ryzyka chorób serca i naczyń.

Test z krwi na cholesterol i normy

Pobranie krwi z żyły łokciowej w celu oznaczenia poziomu cholesterolu musi odbyć się na czczo. Na 12 godzin przed planowanym badaniem należy powstrzymać się od przyjmowania pokarmów, zalecane jest jedynie picie wody. Ważne jest także, aby na dobę przez pobraniem krwi nie pić alkoholu i nie uprawiać sportu.

Normy panelu lipidowego u osoby dorosłej przedstawiają się następująco:

• cholesterol całkowity – < 190 mg/dl
• frakcja LDL – < 115 mg/dl
• frakcja HDL – > 40 mg/dl (mężczyźni), > 45 mg/dl (kobiety)
• trójglicerydy – < 150 mg/dl

Należy jednak pamiętać, że normy te będą nieznacznie różniły się w zależności od laboratorium, w którym wykonywane jest badanie. Osoby po zawale serca powinny utrzymywać ogólny cholesterol na poziomie około 180 mg/dl. Jeszcze mniej, gdy przebytemu zawałowi towarzyszy cukrzyca. Prawidłowa interpretacja wyników musi uwzględniać również wiek osoby badanej oraz całą historię chorobową. Dlatego bezpieczniej jest skonsultować swoje wyniki z lekarzem.

Funkcje cholesterolu

Utrzymywanie odpowiedniego poziomu cholesterolu zapewnia fizjologiczne funkcjonowanie wielu narządów, w tym mózgu. Co ciekawe, jedynie 20% całego cholesterolu, który znajduje się w ludzkim organizmie, jest dostarczany z jedzenia. W związku z tym, to, co spożywamy ma pewien (chociaż nie najistotniejszy) wpływ na jego ostateczną wielkość. Wysoki poziom cholesterolu frakcji LDL przyczynia się do odkładania tłuszczu wewnątrz ścianek naczyń krwionośnych, co w konsekwencji ułatwia tworzenie się blaszek miażdżycowych. Przez takie zablokowanie kapilar do komórek i tkanek organizmu nie dociera odpowiednia ilość tlenu i składników odżywczych transportowanych z krwią. Po pewnym czasie może rozwinąć się choroba niedokrwienna serca oraz upośledzenie funkcjonowania układu nerwowego. Blaszka miażdżycowa, powiększając się, doprowadzić może do zawału serca, co nierzadko kończy się zgonem. Inne konsekwencje zmian miażdżycowych to uszkodzenie siatkówki oka, niewydolność nerek lub niedokrwienie kończyn.

Skąd pochodzi „zły cholesterol”?

Badania oceniające poziom cholesterolu należy wykonywać regularnie w ramach profilaktyki chorób serca i naczyń. Osoby zdrowe od 30. o 50. roku życia powinny sprawdzać swój profil lipidowy co 2–3 lata. Jeśli przyjmuje się leki mogące uszkadzać wątrobę, takie badanie należy wykonywać częściej, nawet co pół roku. Po 50. roku życia wzrasta ryzyko chorób serca i zawałów, dlatego badania laboratoryjne oznaczania poziomu cholesterolu należy wykonywać średnio raz w roku.