Test Schirmera – wskazania, rodzaje, przebieg badania

Test Schirmera to badanie służące do rozpoznawania zespołu suchego oka. Jest wykonywane z wykorzystaniem sterylnych pasków, które okulista wkłada pod dolną powiekę. Na podstawie określanego po kilku minutach poziomu ich zwilżenia można stwierdzić, czy występuje deficyt łez świadczący o problemach z nawilżeniem oka. Gdzie wykonać test Schirmera i jak przeprowadzane jest to badanie?

Co to jest test Schirmera?

Test Schirmera to badanie służące do diagnostyki zespołu suchego oka – schorzenia, w którym dochodzi do niewystarczającego wydzielania wodnej składowej filmu łzowego lub nieprawidłowego składu łez. Badanie jest nieinwazyjne i szybkie (trwa pięć minut).

Wskazania do wykonania testu Schirmera

Podstawowym wskazaniem do przeprowadzenia testu łzowego Schirmera jest podejrzenie zespołu suchego oka. Na występowanie tego schorzenia u pacjenta mogą wskazywać objawy, takie jak:

• swędzenie oczu,
• uczucie piasku w oczach,
• odczuwanie pieczenia oczu,
• wydzielina z oka w postaci ciągliwego śluzu,
• zamglone widzenie,
• nadwrażliwość na światło,
• zaczerwienione oczy,
• brak wydzielania łez przy płaczu.

W zespole suchego oka niektóre z tych objawów ulegają złagodzeniu po zamknięciu oczu. Dolegliwości mogą nasilać się przy wietrznej pogodzie, przy narażeniu na kurz i dym oraz w pomieszczeniach ogrzewanych lub klimatyzowanych.

Rodzaje testu Schirmera

Wyróżniane są trzy warianty testu Schirmera:

• test Schirmera I – podstawowa wersja badania, w której bez środków znieczulających mierzone jest łzawienie odruchowe,
• test Schirmera II – typ badania, które także nie wykorzystuje znieczulenia, ale jest wykonywane po podrażnieniu błony śluzowej nosa; ten test również mierzy wydzielanie odruchowe łez; służy przede wszystkim do wykrycia zaburzeń łzawienia związanych z zespołem Sjögrena (chorobą autoimmunologiczną przebiegającą z uszkodzeniem gruczołów łzowych),
• test Schirmera ze znieczuleniem – przeprowadzany w celu oceny podstawowego (a nie odruchowego) wydzielania łez.

W dalszej części artykułu znajdziesz informacje o przebiegu i interpretacji wyników podstawowej wersji badania – testu Schirmera I.

Przygotowanie do testu łzowego Schirmera

Specjalne przygotowanie się pacjenta do badania jest potrzebne tylko w przypadku osób noszących soczewki kontaktowe. Należy je wtedy zdjąć przynajmniej na dwie godziny przed badaniem.

Jak wygląda test Schirmera I?

Przebieg testu Schirmera można opisać w kilku punktach:

1. Pacjent proszony jest spojrzenie w górę. Okulista delikatnie odsuwa dolną powiekę i wkłada pod nią zagięty pasek służący do badania.
2. Ta sama procedura jest powtarzana w drugim oku.
3. Osoba wykonująca badanie notuje czas.
4. Pacjent powinien delikatnie zamknąć oczy (bez zaciskania powiek). Ważne, by w trakcie badania nie dotykał oczu.
5. Po pięciu minutach pacjent jest proszony o otwarcie oczu i spojrzenie w górę.
6. Lekarz usuwa paski z oczu i odczytuje z nich wynik badania (poziom zwilżenia pasków).

W czasie testu łzowego Schirmera pacjent może odczuwać lekki dyskomfort, ale cała procedura nie powinna być bolesna.

Wyniki testu łzowego Schirmera

Generalną zasadą przy interpretacji wyników testu Schirmera I jest to, że im mniejsza część (długość) paska została zwilżona, tym mniej łez produkuje pacjent:

• wynik powyżej 15 mm – prawidłowy, wskazuje na brak problemu z nawilżaniem oka,
• wynik 10-15 mm – łagodna (początkowa) suchość oka,
• wynik 5-10 mm – umiarkowana suchość oka,
• wynik poniżej 5 mm – nasilony zespół suchego oka.

Przy interpretacji tych danych należy zachować ostrożność, ponieważ test Schirmera jest często krytykowany za słabą powtarzalność wyników. Uważa się go za przydatny szczególnie w zaawansowanym zespole suchego oka. U pacjentów ze schorzeniem o umiarkowanym lub niskim stopniu nasilenia badanie czasami nie wykrywa występujących nieprawidłowości w wydzielaniu łez.

Gdzie wykonać test Schirmera?

Test Schirmera można wykonać w niektórych gabinetach okulistycznych. Koszt badania to około 60 złotych. W części placówek medycznych test Schirmera przeprowadzany jest w cenie konsultacji okulistycznej.

Bibliografia:

1. National Health Service (2020) Dry eye syndrome.
2. Stevens S. (2011) Schirmer’s test, Community Eye Health Journal, 24(76): 45.
3. American Academy of Ophthalmology (2020) Dry Eye Syndrome.