Wypadanie płatka zastawki mitralnej – objawy i leczenie. Jak żyć z chorobą Barlowa?

Wypadanie płatka zastawki mitralnej jest chorobą serca polegającą na przesunięciu jednego lub obu płatków zastawki mitralnej w stronę lewej komory serca w czasie jej skurczu. Zaburzenie może przebiegać bezobjawowo lub dawać o sobie znać zarówno poprzez fizyczne symptomy, jak i zaburzenia neuropsychiatryczne. Być może towarzysząca ci lękliwość, kaszel i omdlenia to konsekwencja choroby Barlowa?

Na czym polega wypadanie zastawki mitralnej?

Zastawka mitralna jest tą częścią serca, która zapobiega cofaniu się krwi z lewej komory serca do lewego przedsionka organu. Jednym z elementów jej budowy są płatki – przedni i tylny, połączone z pierścieniem mitralnym.

Wypadanie płatka mitralnego, zwane również zespołem (chorobą) Barlowa, jest zaburzeniem, które polega na przesunięciu fragmentu lub całości płatka (lub obu płatków) zastawki mitralnej o nie mniej niż 2 mm poza linię pierścienia mitralnego. Innymi słowy – wypadanie zastawki mitralnej objawia się jej przemieszczaniem do przedsionka serca w czasie skurczu komory serca.

Często stosowany jest podział na formę klasyczną i nieklasyczną tego zaburzenia. O pierwszym z nich mowa, gdy płatek ma grubość większą lub równą 5 mm. Jeśli natomiast płatki zachowują swoją normalną grubość – wówczas mamy do czynienia z postacią nieklasyczną wypadania płatka zastawki mitralnej.

Czym jest spowodowany prolaps zastawki mitralnej?

Wypadanie zastawki serca diagnozuje się u około 1–2,5% populacji. U osób zdrowych przedni i tylny płatek przylegają do siebie. W związku z tym w czasie pracy skurczowej serca nie przemieszczają się one do przedsionka. Uniemożliwia to także sprawne działanie aparatu podzastawkowego. W przypadku zespołu wypadania płatka zastawki dwudzielnej ma miejsce zmiana struktury płatków i zaburzenie ich naturalnych czynności lub nieprawidłowości w działaniu aparatu podzastawkowego.

Choroba może mieć charakter dziedziczny dlatego, jeśli twoi dziadkowie lub rodzice zmagali się z niedomykalnością zastawki mitralnej – objawy tej choroby możesz również zauważyć u siebie (choć nie jest to jednoznaczne). Ryzyko rozwoju choroby wzrasta również wraz z wiekiem. Nie ma jednak związku z płcią – występuje z jednakową częstotliwością zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn.

Pierwotne wypadanie płatka zastawki dwudzielnej

Pierwotny prolaps mitralny dotyczy nieprawidłowości budowy płatka lub płatków zastawki mitralnej. Są to zmiany zwyrodnieniowe (tzw. zwyrodnienie śluzakowate), które powodują pogrubienie zarówno samych płatków zastawki mitralnej, jak i nici ścięgnistych. Ponadto płatki zwiększają również swoją powierzchnię, a nici ścięgniste się wydłużają. Może pojawić się też wypadanie płatka zastawki mitralnej z falą zwrotną (tzw. ruch cepowaty). Ma to miejsce, gdy dojdzie do zerwania nici ścięgnistej i tym samym ciężkiej niedomykalności mitralnej.

Wtórne wypadanie płatka zastawki dwudzielnej

Wtórne wypadania zastawki mitralnej dotyczy dysproporcji między zastawką mitralną a komorą serca. Może być również powiązane ze współistniejącymi chorobami tkanki łącznej, w tym przede wszystkim z zespołem Marfana. Zaburzenie we wtórnej postaci diagnozowane jest także przy ostrym zapaleniu wsierdzia i chorobie niedokrwiennej serca (u chorych po przebytym zawale serca).

Wypadanie płatka zastawki mitralnej (zespół Barlowa) – objawy

Zespół wypadania płatka zastawki dwudzielnej objawiać się może:

• bólami w okolicy serca,
• kołataniem serca,
• arytmią serca,
• zawrotami głowy,
• zasłabnięciami lub utratą przytomności,
• dusznościami,
• zmniejszoną wydolnością fizyczną,
• utratą masy ciała,
• kaszlem.

Dość ciekawe są neuropsychiatryczne objawy zespołu Barlowa. Nerwica, stany lękowe, nadmierne pobudzenie emocjonalne i napady paniki – wszystko to może wskazywać na wypadanie płatka zastawki mitralnej. 

Chorzy z zespołem Barlowa częściej doświadczają przejściowego niedokrwienia mózgu lub udaru mózgu. Warto jednak zaznaczyć, że nie zawsze dolegliwości związane z chorobą są mocno odczuwalne. Niekiedy zaburzenie to ma charakter bezobjawowy. Nie dziwi więc, że rozpoznanie odbywa się nierzadko przypadkowo podczas wykonywania echa serca, zleconego przez specjalistę z zupełnie innej przyczyny.

Niedomykalność zastawki mitralnej – skutki uboczne

Zwiększenie grubości płatków zastawki mitralnej powyżej 5 mm podwyższa ryzyko wystąpienia groźnych dla życia i zdrowia powikłań aż czternastokrotnie. Zalicza się do nich:

• infekcyjne zapalenie wsierdzia,
• nagły zgon serca,
• niedokrwienie mózgu,
• niedomykalność mitralną,
• migotanie przedsionków,
• nadciśnienie tętnicze.

Wypadanie płatka zastawki – metody diagnozy

Podstawą do rozpoznania wypadania zastawki mitralnej – poza wywiadem – jest badanie osłuchiwania. O chorobie świadczą charakterystyczne kliki i szmery w czasie skurczu serca. Bez względu na wynik osłuchiwania konieczne jest także wykonanie dalszej diagnostyki. Brak opisanych wyżej objawów może być bowiem wynikiem przyjęcia pozycji siedzącej przez pacjenta podczas badania.

Wiele cennych informacji może dostarczyć badanie echokardiograficzne dwuwymiarowe (tzw. echo serca). Warto jednak pamiętać, że u wielu chorych obraz będzie prawidłowy. W przypadku osób, które odczuwają charakterystyczne dla wypadania płatka zastawki mitralnej objawy – zaobserwować można natomiast nieswoiste zmiany w odczycie elektrokardiogramu.  Wykonując badanie dopplerowskie, można stwierdzić falę niedomykalności zastawki mitralnej. Warto również wykonać badanie RTG klatki piersiowej, zwłaszcza u osób z przewlekłą postacią choroby, ponieważ zwykle lewa komora jest wówczas większa.

Leczenie – jakie leki na wypadanie płatka zastawki mitralnej?

U cierpiących na wypadanie zastawki mitralnej często diagnozuje się niedobory magnezu. Z tego też względu chorym przepisuje się leki z magnezem w celu uzupełnienia tego mikroelementu. Często przyjmują również beta-blokery, których zadaniem jest nie tylko zmniejszenie częstotliwości skurczów serca, ale też poprawa ukrwienia mięśnia sercowego. 

Dla efektywnego leczenia konieczna jest stała kontrola kardiologa, który wskaże właściwe postępowanie w celu złagodzenia objawów (jeśli takie występują). Kontakt z kardiochirurgiem jest natomiast konieczny, by wykonać operację zastawki mitralnej.

Źródła:

1. Z. Gąsior, P. Pysz i in. Elementarz echokardiograficzny wad serca: wypadanie płatka lub płatków zastawki mitralnej, „Kardiologia po Dyplomie” t. 8, nr 5, s. 25–29.
2. B. Juzal, M. Dłużeniewska, Wypadanie płatka zastawki mitralnej, „Kardiologia w Praktyce” 2007, vol. 1, nr 3, s. 117–123.
3. A. Tyrka, G. Kopeć, Jak działają beta-blokery?, https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/leczenie/62378,beta-blokery (dostęp: 16.03.2022).