Czym jest osteomalacja? Poznaj objawy choroby i dowiedz się, jakie leczenie można zastosować

Osteomalacja to inaczej rozmiękanie kości. Należy do chorób metabolicznych. Jej istotą jest niewystarczająca mineralizacja tkanki kostnej. Za przyczynę najczęściej odpowiada niedobór kalcytriolu. Choroba przez długi czas nie daje żadnych objawów, jednakże w zaawansowanym stadium może być powodem wielu groźnych powikłań.

Osteomalacja nazywana bywa krzywicą dorosłych lub rozmiękaniem kości. Istotę choroby stanowi niedostateczna mineralizacja substancji organicznej, wchodzącej w skład budowy tkanki kostnej. Przyczyną choroby jest zwykle niedobór kalcytriolu. Schorzenie ma dość przebiegły przebieg, gdyż przez długi okres nie daje żadnych dolegliwości, jednakże w tym czasie dochodzi już do znacznych zmian w budowie struktury kostnej. Przede wszystkim kości tracą właściwości mechaniczne, co prowadzi do ich odkształcania się na skutek obciążenia związanego z ciężarem i wysiłkiem fizycznym. Często dochodzi też do złamań, gdyż kości nie reagują prawidłowo na obciążenia. Częstość choroby jest trudna do oszacowania, czasami ubytki kostne stwierdza się dopiero podczas badania biopsyjnego. Wszelkie odkształcenia kostne i uszkodzenia niewspółmierne do siły działania i obciążeń powinny budzić czujność lekarza i stanowić wskazanie do dalszej diagnostyki.

Osteomalacja – poznaj przyczyny choroby

Najczęstszą przyczyną choroby jest niedobór kalcytriolu. Aby zrozumieć jego rolę w powstawaniu choroby, należy poznać kilka faktów dotyczących roli i przemian witaminy D w organizmie człowieka. Większość witaminy D syntezowana jest w organizmie, jedynie niewielką część dostarczamy do niego wraz z pożywieniem. Synteza witaminy zachodzi w obrębie skóry na skutek przemian związanych z promieniowaniem słonecznym. Cholekalcyferol powstały w skórze jest transportowany do wątroby, gdzie podlega dalszym przemianom i produkt jego przemiany zostaje uwolniony do nerek. W nerkach powstaje aktywna postać witaminy D3, czyli kalcytriol. Ma on cechy hormonu i jego działanie obejmuje pobudzanie tzw. osteoklastów, co pobudza wchłanianie fosforanów i wapnia w jelitach i jednoczesne zwiększenie ich zwrotnego wychwytu w nerkach. Efektem tych działań jest wzrost stężenia jonów wapnia we krwi.

Bez prawidłowego stężenia kalcytriolu niemożliwe jest prawidłowe uwapnienie kości. Do najczęstszych przyczyn jego niedoboru zaliczamy niedostateczną podaż witaminy D oraz zbyt niską ekspozycję na promieniowanie UV, co zmniejsza syntezę kalcytriolu. Częstą przyczyną jest także upośledzenie wchłaniania witaminy D przez przewód pokarmowy. Ma to miejsce przy niektórych chorobach wątroby i dróg żółciowych, schorzeń górnego odcinka przewodu pokarmowego oraz chorób trzustki. Przyczyną jest także niewydolność nerek.

Istnieje jeszcze kilka schorzeń odpowiedzialnych za zbyt niskie stężenie kalcytriolu, mają one podłoże genetyczne, ale występują bardzo rzadko.

Poza niedoborem kalcytriolu do przyczyn osteomalacji zaliczamy niedobór fosforanów nieorganicznych. Ma to miejsce w przypadku ich niedostatecznej podaży z pożywieniem (sytuacja często spotykana u osób przewlekle nadużywających alkoholu lub stosujących nieodpowiednią dietę). Istnieją także schorzenia genetyczne odpowiadające za niedostateczne stężenie tych substancji.

Osteomalacja – objawy choroby

Najczęstsze dolegliwości zgłaszane przez chorych z osteomalacją to osłabienie siły mięśniowej oraz przewlekłe bóle kostne o różnej lokalizacji. Uwagę w badaniu mogą zwracać deformacje szkieletu, zwłaszcza widoczne w obrębie kości kończyn dolnych (ułożenie kończyn dolnych przybiera kształt okręgu, przez co pojawia się tak zwany kaczy chód), ponadto kości są bolesne i tkliwe przy dotyku, występują złamania nieznajdujące odzwierciedlania w sile bodźca, który jest ich przyczyną. Widać tu pewne podobieństwo do osteoporozy, jednakże należy pamiętać, że mimo częściowo zbliżonego obrazu klinicznego osteomalacja i osteoporoza to dwie różne choroby mające odmienne przyczyny.

Do objawów osteomalacji zaliczamy też utajoną lub pełnoobjawową tężyczkę z jej wszystkimi powikłaniami.

Osteomalacja – leczenie choroby i przeciwdziałanie powikłaniom

Leczenie choroby zależy od przyczyny. Jeżeli jest to niedobór witaminy D w pokarmie lub zbyt niska ekspozycja na światło słoneczne, wskazana jest suplementacja witaminy preparatami doustnymi. Jeżeli mimo suplementacji nie otrzymujemy zadowalających rezultatów, to należy pomyśleć o zastosowaniu aktywnych metabolitów witaminy: kalcyfediol (jeżeli przyczyną niedoboru jest dysfunkcja wątroby) lub alfakalcydol (jeżeli przyczyny dotyczą nieprawidłowości w obrębie nerek). W przypadku niedoboru fosforanów stosuje się leczenie zależne bezpośrednio od przyczyny obniżenia ich stężenia. Ponadto zalecane jest zwiększenie spożycia mleka i jego przetworów jako naturalnych źródeł fosforanów.