Co to są leukocyty? Funkcje białych krwinek oraz przyczyny ich nieprawidłowych wyników

Leukocyty, inaczej białe krwinki, są komórkami znajdującymi się we krwi. Zaliczamy do nich neutrofile, bazofile, eozynofile, limfocyty i monocyty. Są różnorodną grupą, lecz wspólną ich funkcją jest obrona organizmu przed szkodliwymi patogenami.

Podwyższone ilości leukocytów we krwi oraz w moczu są najczęściej oznaką toczącego się zakażenia, np. układu moczowego. Niskie ich poziomy mogą z kolei pojawić się w przewlekłych chorobach uszkadzających szpik kostny, gdzie są one produkowane.

Co to są leukocyty i jakie są dla nich normy w badaniach laboratoryjnych?

Leukocyty to komórki występujące we krwi, nazywane są inaczej krwinkami białymi. Są one, obok erytrocytów (krwinek czerwonych) oraz trombocytów (płytek krwi), szeroką i niejednorodną grupą elementów morfotycznych krwi. Wszystkie te komórki są wytwarzane w układzie krwiotwórczym, który obejmuje przede wszystkim szpik kostny czerwony, a także węzły chłonne i śledzionę. Leukocyty najczęściej dzielone są na dwie główne grupy, w zależności od obecności w ich cytoplazmie ziarnistości – na granulocyty i agranulocyty, które tych elementów nie posiadają. Do agranulocytów zaliczamy limfocyty (wyróżniamy te typu B i T) i monocyty, a do granulocytów – neutrofile (granulocyty obojętnochłonne), eozynofile (kwasochłonne) oraz bazofile (zasadochłonne). Najliczniejszymi grupami leukocytów są neutrofile (stanowią około 60% leukocytów) oraz limfocyty (ich liczba stanowi 30% leukocytów).

Rola leukocytów

Leukocyty są podstawowym składnikiem układu odpornościowego człowieka. Ich główną funkcją jest obrona organizmu przed patogenami, takimi jak wirusy, bakterie oraz grzyby. Ta jest realizowana w trzech specyficznych mechanizmach odpornościowych. Są to: fagocytoza, czyli wchłanianie i trawienie chorobotwórczych drobnoustrojów oraz martwych komórek; odporność swoista, czyli produkcja specyficznych przeciwciał skierowanych przeciwko konkretnym patogenom oraz produkcja wolnych rodników i wyrzucanie swoich ziarnistości, które w bezpośredni sposób niszczą obce i szkodliwe komórki.

Badaniem umożliwiającym dokładne określenie liczby leukocytów jest morfologia krwi obwodowej. Do tego badania pobierana jest krew żylna. Norma liczby leukocytów we krwi krążącej wynosi 4 000–10 000/μl. Dla kobiet w ciąży norma jest wyższa i wynosi 10 000–15 000/μl.

Pewne ilości leukocytów dostają się także do moczu. Badanie osadu moczu pozwala na ich oszacowanie. Normą jest występowanie w moczu poniżej 4 leukocytów w polu widzenia mikroskopu. Natomiast w dobowej zbiórce moczu liczba leukocytów powinna być mniejsza niż 3 miliony.

Czym jest spowodowany podwyższony poziom leukocytów we krwi?

Podwyższone ilości leukocytów we krwi nazywamy leukocytozą. Leukocyty powyżej normy występują przede wszystkim w ostrych zakażeniach bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych. Pojawiają się także w białaczkach, w reumatoidalnym zapaleniu stawów, w dnie moczanowej, po ciężkich urazach, zatruciach metalami ciężkimi oraz po masywnej utracie krwi.

Niski poziom leukocytów we krwi nazywany jest leukopenią. Obniżone leukocyty sugerować mogą niedokrwistość aplastyczną, niektóre przewlekłe zakażenia wirusowe (HIV), choroby autoimmunologiczne, tkanki łącznej, czy wrodzone niedobory odporności. Pojawiają się także po przebyciu chemioterapii i radioterapii, w sepsie oraz przy niewydolności nerek i wątroby.

Jakie są powody występowania leukocytów w moczu?

Stan występowania podwyższonej ilości leukocytów w moczu to leukocyturia. Zwykle świadczy ona o bakteryjnym zakażeniu dróg moczowych, zwłaszcza w przypadku stwierdzenia tzw. znamiennej bakteriurii (mówimy o niej, gdy liczba bakterii w posiewie moczu przekroczy 105) oraz występowania objawów infekcji, takich jak bóle podbrzusza, pieczenie podczas oddawania moczu i częste mikcje. Leukocyty szczególnie często występują w moczu u dzieci, gdyż zakażenia układu moczowego należą do jednych z najczęstszych chorób w tej grupie wiekowej.

Wśród innych przyczyn wymienić należy kamicę układu moczowego, odmiedniczkowe i śródmiąższowe zapalenie nerek, rak pęcherza, zapalenie gruczołu krokowego oraz stosowanie niektórych antybiotyków.

Podwyższone leukocyty w moczu u kobiety w ciąży mogą być jedynym objawem zakażenia dróg moczowych. Nie należy tej sytuacji bagatelizować, gdyż infekcje takie mogą okazać się niebezpieczne dla przebiegu ciąży oraz rozwijającego się płodu. Leukocyty powyżej 10 w polu widzenia wymagają pogłębienia diagnostyki o posiew moczu i podjęcia ewentualnego leczenia.