Przejdź do treści

Ileostomia – rodzaje, wskazania, pielęgnacja i dieta. Jak żyć ze stomią?

Ileostomia – rodzaje, wskazania, pielęgnacja i dieta Istock.com
Podoba Ci
się ten artykuł?
Podoba Ci
się ten artykuł?

Ileostomia to zabieg operacyjny, którego celem jest wyłonienie na powierzchnię brzucha fragmentu jelita cienkiego. Takie działanie jest konieczne w przypadku, gdy wydalanie drogą naturalną zostało uniemożliwione. Ileostomię wykonuje się m.in. u osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego. Jakie są wskazania do wytworzenia sztucznego odbytu? Jak pielęgnować ileostomię i na czym polega dieta osób ze stomią?

Ileostomia – co to jest?

Ileostomia to rodzaj stomii wyłanianej na jelicie cienkim. Stomia jest chirurgicznym połączeniem światła układu (np. pokarmowego) z powierzchnią powłok brzusznych. Dzięki niej możliwe jest wydalanie kału lub moczu w sytuacjach, gdy procesy te nie mogą zachodzić naturalnie. Stomię można wyłonić na każdym odcinku przewodu pokarmowego i układu moczowego. Stomię jelitową nazywa się także sztucznym odbytem lub brzusznym odbytem. Ileostomia, jak i pozostałe rodzaje stomii, to zabiegi, które ratują pacjentom zdrowie i życie, jednak są dużym wyzwaniem i wymagają od chorych pewnych wyrzeczeń.

Pierwszy zabieg ileostomii przeprowadził niemiecki chirurg Baun w 1879 roku, jednak pacjent zmarł 9 tygodni po operacji z powodu nieszczelnego zespolenia oraz pojawienia się zapalenia otrzewnej. Udaną ileostomię udało się wykonać już 5 lat później w Wiedniu. W latach 40. i 50. XX wieku doskonalono technikę końcowej ileostomii, choć wciąż pojawiały się powikłania, takie jak zapalenie skóry wokół stomii i zwężenie stomii. W 1952 roku wprowadzono technikę wywiniętej ileostomii, a od 1985 roku zaczęto stosować tube ileostomy u dzieci i dorosłych.

Ileostomia – rodzaje

Wyróżnia się dwa rodzaje stomii jelitowych: ileostomię wytworzoną na jelicie cienkim oraz kolostomię wywołaną na jelicie grubym. Każda z nich dzieli się na stomię końcową (stomię jednolufową) i stomię pętlową (stomię dwulufową). Stomia końcowa oznacza wszycie proksymalnego końca jelita w otwór w powłokach brzusznych. Z kolei stomia pętlowa polega na wyłonieniu i wszyciu szczytu pętli jelita.

Drugi podział ileostomii opiera się na odwracalności zabiegu. Jeśli istnieje taka możliwość, stomię wyłania się jedynie tymczasowo. Stomie czasowe zazwyczaj wytwarza się w sytuacjach pilnych, np. gdy występuje niedrożność spowodowana guzem nowotworowym oraz u chorych z doznanym urazem – po przebiciu nożem czy postrzale. Likwidacja stomii czasowej zazwyczaj następuje po okresie ok. 3 miesięcy. Na czym polega zamknięcie stomii? Po usunięciu stomii odtwarza się ciągłość przewodu pokarmowego. Operacja jest skomplikowana, a jej przebieg zależy od zastosowanej wcześniej metody chirurgicznego wytworzenia stomii.

Często zdarza się, że stomia czasowa staje się stomią ostateczną, czyli stomią wyłonioną na stałe. Ma to miejsce w sytuacji, w której przywrócenie czynności układu pokarmowego jest niemożliwe. Wskazaniem do stałej ileostomii jest wycięcie zwieraczy odbytu lub ich całkowite uszkodzenie. Szacuje się, że aż ok. 75% przypadków osób, u których zastosowano stomię czasową, będzie musiało korzystać z niej do końca życia.

Badanie mające sprawdzić czy chory potrzebuje kolostomii

Wskazania do ileostomii

Kiedy zakłada się stomię? Wskazaniem do zabiegu ileostomii są:

  • nieswoiste zapalenia jelit: choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
  • zmiany powstałe po niedokrwieniu jelit,
  • niedrożność jelita grubego,
  • uszkodzenia jelita grubego,
  • wieloogniskowy rak jelita grubego,
  • rozległa endometrioza jelita grubego,
  • zespół Ogilvie,
  • odbarczenie obwodowej części układu pokarmowego.
jelita w 3D

Ileostomia – pielęgnacja

Jak powstaje i jak wygląda stomia? Podczas operacji chirurg wyłania jelito cienkie, wywija je i przyszywa do skóry. Powstały sztuczny odbyt wystaje nad powierzchnią skóry na wysokość 3–4 cm. Ileostomia ma różowoczerwony kolor i nie jest unerwiona. Aby nie doszło do powikłań po wyłonieniu stomii, niezwykle ważna jest pielęgnacja miejsca otaczającego stomię. Skóra wokół stomii narażona jest na kontakt z wydalinami, w których znajdują się m.in. enzymy trzustkowe i wątrobowe działające drażniąco. Regularne oczyszczanie skóry zmniejsza ryzyko powstawania podrażnień i nadżerek.

Istotnym elementem pielęgnacji jest dobór odpowiednich worków stomijnych i ich prawidłowe mocowanie. Istnieją dwa typy worków do stomii: jednoczęściowe i dwuczęściowe. Worki stomijne jednoczęściowe nakleja się bezpośrednio na brzuch, a płytka jest połączona na stałe z workiem. Worki dwuczęściowe mają dwie oddzielne części, dlatego możliwa jest wymiana worka bez odklejania płytki. Jak często zmieniać worek stomijny? W przypadku worków jednoczęściowych należy wymieniać je codziennie po napełnieniu, natomiast worki dwuczęściowe – co 3–4 dni.

Stomia (źródło - www.gettyimages.com)

Dieta przy ileostomii

W pierwszych dniach po zabiegu ileostomii zwykle istnieje konieczność żywienia dojelitowego lub pozajelitowego. Gdy przewód pokarmowy zaczyna pracować prawidłowo, wprowadza się posiłki płynne i półpłynne, takie jak kleiki, kisiele i budynie. Pacjenci mogą też jeść zmiksowane zupy. Co można jeść przy stomii? Wraz z rozszerzaniem diety przy stomii w jadłospisie powinny znaleźć się produkty lekkostrawne i bogatobiałkowe: chude mięsa, ryby, chude twarogi. Warzywa polecane są w formie gotowanej i przetartej. Nie może też zabraknąć zdrowych tłuszczów pochodzących np. z oliwy z oliwek czy oleju rzepakowego.

Powikłania ileostomii

Ileostomia może dawać różne niepożądane objawy. Do wczesnych powikłań ileostomii należą:

  • niedokrwienie i martwica stomii,
  • obrzęk,
  • krwawienia,
  • infekcje w okolicy stomii,
  • zwężenie stomii,
  • przetoka okołostomijna,
  • brak zrostu śluzówkowo-skórnego.
ból brzucha

Wśród późnych powikłań ileostomii wymienia się:

  • przepuklinę okołostomijną,
  • niedrożność,
  • wypadanie stomii,
  • wciągnięcie stomii,
  • zwężenie stomii,
  • wszczepy śluzówkowe,
  • przedziurawienie jelita podczas irygacji,
  • skręcenie jelita w pobliżu stomii.
Materiały promocyjne
„Dysbioza jelitowa”, czyli zdrowie zaczyna się w jelitach/fot. materiały prasowe PZWL

U mężczyzn z ileostomią mogą wystąpić zaburzenia erekcji spowodowane uszkodzeniem nerwów w czasie operacji. Do dermatologicznych powikłań ileostomii należą stany zapalne skóry w pobliżu sprzętu stomijnego, zapalenie skóry wywołane kontaktem z treścią jelitową oraz infekcje skórne. Nie sposób nie wspomnieć też o ryzyku wystąpienia zaburzeń emocjonalnych i psychicznych, w tym obniżonego poczucia własnej wartości, braku akceptacji swojego ciała, stanów lękowych i depresji.

Źródła:

  1. Tomasz Banasiewicz, Piotr Krokowicz, Marek Szczepkowski, Stomia – prawidłowe postępowanie chirurgiczne i pielęgnacyjne, Termedia Wydawnictwa Medyczne, wyd. II uaktualnione, Poznań 2017.
  2. Jacek Hermann, Tomasz Banasiewicz, Wytwarzanie i zamykanie stomii, „Chirurgia po Dyplomie”, 01, 2017.

Podoba Ci się ten artykuł?

Powiązane tematy:

i
Treści zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.