Przepuklina kręgosłupa – jak ją zdiagnozować? Czy dyskopatię da się wyleczyć?

Przepuklina kręgosłupa (in. dyskopatia, wypadnięcie dysku) jest jednym z najczęściej diagnozowanych schorzeń w jego obrębie. Choroba rozwija się na skutek zmian degeneracyjnych krążków międzykręgowych w wyniku przeciążeń, przebytych urazów lub siedzącego trybu życia. Nieleczona, może prowadzić do poważnych problemów neurologicznych, wówczas jednym rozwiązaniem będzie operacja. Dowiedz się, jak radzić sobie z objawami oraz w jaki sposób leczyć przepuklinę kręgosłupa.

Co to jest przepuklina kręgosłupa?

Przepuklina kręgosłupa (ICD-10:M99.5) to choroba degeneracyjna spowodowana wysunięciem jądra miażdżystego poza przestrzeń międzykręgową. Jądro miażdżyste znajduje się między trzonami kręgów kręgosłupa i stanowi centralną część krążka międzykręgowego (dysku). Jego rolą jest amortyzacja oraz ochrona krążków międzykręgowych.

W wyniku codziennych obciążeń krążki stopniowo ulegają degeneracji, tracąc swoją elastyczność. Powoduje to stopniowe przemieszczanie dysków w kierunku kanału kręgowego i ucisk na korzenie nerwowe. Jeśli nastąpi pęknięcie pierścienia włóknistego, może dojść do nagłego incydentu bólowego, który często interpretowany jest przez pacjentów jako wypadnięcie dysku.

W zależności od odcinka, w którym pojawiła się przepuklina, wyróżniamy jej następujące postacie:

• przepuklina odcinka szyjnego (dyskopatia szyjna),
• przepuklina odcinka piersiowego (dyskopatia piersiowa),
• przepuklina odcinka lędźwiowego (dyskopatia lędźwiowa).

Na przepuklinę krążka międzykręgowego narażone są najbardziej trzony kręgowe L4-L5 (kręgi lędźwiowe) oraz L5 i S1 (kręgi krzyżowe). Zdarza się także, że przepukliną objętych jest wiele krążków kręgosłupa. Mówimy wtedy o tzw. dyskopatii wielopoziomowej.

Na zdjęciu MRI widać przepuklinę kręgosłupa lędźwiowego (ciemniejsza plama) na poziomie L4-L5. Fot. Adobe Stock

Przepuklina kręgosłupa – objawy

Intensywność i charakter objawów różnią się w zależności od rozmiaru oraz obszaru występowania przepukliny. Jeśli dysk nie uciska na nerw, dolegliwości zazwyczaj są łagodne i ograniczają się do sporadycznego bólu pleców. W sytuacji, kiedy przepuklina uciska korzenie nerwowe, wówczas dominującym symptomem jest ból kręgosłupa o ostrym, piekącym lub tępym charakterze.

Bardzo często promieniuje on przez pośladek aż do stopy (podobnie jak przy rwie kulszowej). W sytuacji, kiedy przepuklina kręgosłupa dotyczy odcinka szyjnego, bólowi towarzyszy sztywnienie szyi, ból karku oraz zawroty głowy. Wśród częstych objawów przepukliny kręgosłupa wymieniamy także:

• zaburzenia czucia,
• mrowienie,
• drętwienie i niedowład kończyn,
• ograniczenie ruchomości kręgosłupa,
• wykształcenie wad postawy: skoliozy, zniesienie lordozy szyjnej lub lędźwiowej,
• wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych.

Niepokojącymi objawami, które muszą być natychmiast poddane interwencji medycznej, są zaburzenia oddawania moczu lub stolca.

Diagnostyka dyskopatii

Diagnostyka przepukliny kręgosłupa opiera się przede wszystkim na dokładnym wywiadzie z pacjentem, uwzględniającym między innymi lokalizację dolegliwości oraz charakter bólu. Kolejnym etapem jest badanie fizykalne, które pozwala określić siłę mięśniową oraz rejony jej osłabienia. Nieodzownym elementem może być wdrożenie diagnostyki obrazowej:

• rezonans magnetyczny (MRI) – umożliwia uzyskanie najbardziej precyzyjnego obrazu przepukliny jądra miażdżystego,
• tomografia komputerowa (CT) – badanie stosowane u pacjentów, u których istnieją przeciwwskazania do przeprowadzenia rezonansu,
• RTG kręgosłupa – ocena struktur kostnych pod kątem przepukliny będącej efektem nagłych urazów oraz podejrzenie zmian wywołanych obecnością guza.

Leczenie przepukliny kręgosłupa

Przepuklina na kręgosłupie jest leczona w zależności od tego, jakie symptomy wywołuje. W ostrej fazie dolegliwości, kiedy dominującym objawem jest silny ból, stosuje się farmakoterapię – leki doustne, zastrzyki oraz maści. Środki mają za zadanie łagodzić stan zapalny oraz działać przeciwbólowo.

Duży nacisk kładzie się na także rehabilitację. Metody fizjoterapii koncentrują się w głównej mierze na ćwiczeniach, ich głównym celem jest wzmocnienie mięśni pleców, brzucha oraz pośladków dla lepszej stabilizacji kręgosłupa. Pozytywne rezultaty przynoszą również zabiegi fizykalne, takie jak laseroterapia czy elektroterapia, służące rozluźnieniu mięśni i stymulacji procesów regeneracyjnych tkanek. Działania te umożliwiają powrót do codziennych aktywności czy uprawiania sportu bez przykrych dolegliwości.

Operacja przepukliny kręgosłupa

U niektórych pacjentów, kiedy doszło do dużych deficytów neurologicznych, leczenie zachowawcze może okazać się nieskuteczne. Konieczna będzie wówczas operacja przepukliny kręgosłupa. Wskazaniami do przeprowadzenia interwencji są:

• występowanie silnego bólu,
• niedowład,
• zaburzenia czucia.

Zabieg, który daje możliwość skutecznego wyeliminowania nieprzyjemnych dolegliwości to laserowe usuwanie przepukliny kręgosłupa. Procedura jest minimalnie inwazyjna, nie pozostawia blizn i wymaga znacznie krótszego okresu rehabilitacji. Natomiast decyzję o konieczności wykonania operacji podejmuje lekarz ortopeda, oceniając objawy, z którymi boryka się pacjent, lokalizację przepukliny oraz stopień ucisku korzeni nerwowych.

Czy przepuklina kręgosłupa jest groźna?

Zaniedbanie leczenia przepukliny kręgosłupa może skutkować niedowładami i prowadzić do wielu ograniczeń w codziennym funkcjonowaniu. Dlatego utrzymujący się ból kręgosłupa nie powinien być ignorowany. Im szybciej zostanie rozpoznana jego przyczyna, tym większe szanse na skuteczną terapię i powrót do pełnej sprawności.

Czy z przepukliną kręgosłupa można pracować?

Jak żyć z przepukliną kręgosłupa? Możliwości pracy przy tym schorzeniu zależą przede wszystkim od stopnia nasilenia objawów. W ostrych okresach, kiedy ból utrudnia funkcjonowanie, należy ograniczyć dotychczasową aktywność na okres od kilku dni do kilku tygodni.

Przepuklina kręgosłupa ma tendencję do nawrotów, dlatego praca fizyczna wymagająca dźwigania, schylania się czy długotrwałego stania może być niemożliwa do wykonywania. Praca siedząca także często powoduje nasilenie objawów, dlatego decyzję o zdolności do wykonywania czynności zawodowych powinien podejmować lekarz, który uwzględni wszystkie powyższe czynniki.

Bibliografia: 

1. Zawadka M., Fijewski A., Gawda P., Bóle odcinka lędźwiowego kręgosłupa, a zmiany zwyrodnieniowe, Geriatria 2017, 11, 56-65. 
2. Kraemer J., Choroby krążka międzykręgowego: przypadki kliniczne, diagnostyka, leczenie i profilaktyka, Edra Urban & Partner, 2013, 335-340. 
3. Wong J., Cote P., Sutton D. et al., Clinical practice guidelines for the noninvasive management of low back pain: a systematic review by the Ontario Protocol for Traffic Injury Management (OPTIMa) Collaboration, European Journal of Pain 2017, 201-216.