Przydatne informacje na temat szczepionki przeciw odkleszczowemu zapaleniu mózgu

Przez kilka ostatnich lat odnotowano niemal w każdym rejonie Polski odkleszczowe zapalenie mózgu, będące poważnym powikłaniem po ugryzieniu przez kleszcza. Mimo że dedykowana szczepionka nie jest obowiązkowa, zaleca się jej stosowanie u osób, które regularnie odwiedzają, w których bytują kleszcze.

Celem szczepienia przeciwko odkleszczowemu zapaleniu mózgu jest czynne wzmocnienie odporności przeciw zapaleniu mózgu oraz zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych. Dzieciom w wieku od 2 do 12 lat podaje się dwie dawki tej szczepionki, natomiast osobom starszym trzy. Szczepionka przeciw kleszczom nie uodparnia organizmu na inne choroby, które mogą wywoływać kleszcze, np. boreliozę.

Szczepionka przeciw kleszczom – dla kogo?

Szczepienie przeciw odkleszczowemu zapaleniu mózgu zaleca się osobom, którym zdarza się przebywać w miejscach, gdzie bytują kleszcze, czyli w lasach, na polach, łąkach, w sadach itp. Jednak w szczególności powinni zaszczepić się:

• rolnicy,
• leśnicy,
• osoby posiadające działki lub sady,
• pracownicy straży pożarnej,
• ratownicy medyczni,
• pracownicy straży granicznej.

Szczepienie powinni rozważyć również turyści, którzy często podróżują pieszo, grzybiarze, osoby uprawiające kolarstwo czy amatorzy leśnych spacerów. Zalecany wiek podaży szczepionki przeciw odkleszczowemu zapaleniu mózgu w przypadku najmłodszych to ukończenie 2 roku życia, a w niektórych szczególnych przypadkach, po konsultacji z lekarzem, możliwe jest podanie szczepionki już po ukończeniu 12 miesięcy. Cena preparatu waha się między 70 a 130 zł.

Szczepionka na kleszcze – schemat podaży

Wyróżniamy dwa schematy postępowania podczas szczepienia przeciw odkleszczowemu zapaleniu mózgu: standardowy oraz skrócony.

• Schemat standardowy – druga dawka podawana jest po dwóch tygodniach od pierwszej. Efektu ochronnego można oczekiwać już po dwóch tygodniach po drugim zastrzyku, czyli równy miesiąc po pierwszej dawce. W zależności od wieku, różny jest zalecany czas dawki przypominającej. W wieku 12–49 lat zaleca się szczepienie przypominające co 5 lat, natomiast powyżej 49 roku życia co 3 lata.
• Schemat skrócony. Trzy dawki szczepionek podawane są w cyklu 0–7–21 dni. Efekt ochronny organizmu pojawia się po dwóch tygodniach od podaży drugiej dawki. Pierwszą dawkę przypominającą należy podać po 12–18 miesiącach, następnie, podobnie jak w przypadku schematu standardowego, co 5 lat w przedziale wiekowym 12–49 lat, natomiast powyżej 49 roku życia co 3 lata.

Niezależnie od wyboru schematu podaży, aby osiągnąć oczekiwany poziom przeciwciał, należy podać pełne trzy dawki podstawowe. Szczepionkę na odkleszczowe zapalenie mózgu podaje się głównie drogą domięśniową, w szczególnych przypadkach, np. u małych dzieci, można podać drogą podskórną. Miejscem najczęściej wybieranym do zrobienia iniekcji jest okolica mięśnia naramiennego lub mięsień obszerny boczny uda.

Czy szczepionka ma skutki uboczne?

Skutki uboczne w przypadku szczepionki przeciw odkleszczowemu zapaleniu mózgu nie różnią się od możliwych skutków ubocznych innych szczepionek. Zwiększone ryzyko ich wystąpienia występuje w momencie trwającej infekcji np. przeziębienia. Do skutków ubocznych zaliczamy:

• ból mięśni i głowy,
• ból w miejscu iniekcji,
• gorączkę,
• brak apetytu,
• senność,
• ogólne osłabienie organizmu,
• zawroty głowy.

Zdecydowanie rzadziej występują:

• potliwość,
• dreszcze,
• objawy grypopodobne,
• sztywność oraz dyskomfort w okolicy karku,
• nudności, wymioty, biegunka.

Szczepionka na kleszcze – przeciwwskazania

Tak jak w przypadku każdej szczepionki istnieje lista przeciwwskazań do zastosowania preparatu. Należą do nich:

1. stwierdzona nadwrażliwość (uczulenie) na formalinę i jajko kurze;
2. wystąpienie przy poprzednim szczepieniu powikłań poszczepiennych;
3. stwierdzona nadwrażliwość na jakikolwiek składnik szczepionki;
4. objawy uczulenia po poprzednim szczepieniu;
5. faza ostra choroby lub czas krótszy niż 2 tygodnie od momentu zakończenia choroby.

Skład szczepionki

W Polsce podawana jest głównie FSME-IMMUN w ampułko-strzykawce zawierającej 0,5 ml preparatu. Jej skład to:

• szczep Neudörfl, czyli wirus kleszczowego zapalenia mózgu (w jednej dawce są 2,4 mikrogramy inaktywowanego szczepu wirusa kleszczowego zapalenia mózgu) – pozyskuje się go z zarodków kurzych jaj,
• chlorek sodu,
• ludzka albumina,
• dwuwodorofosforan potasu,
• fosforan dwuwodny disodu,
• uwodniony wodorotlenek glinu,
• sacharoza,
• woda.