Przygniecenie i wstrząs – pierwsza pomoc poszkodowanemu

Przygniecenie to uraz powstały w w wyniku działania na ciało znacznego ciężaru. Następstwem przygniecenia jest uraz ciała, skóry, tkanki podskórnej, a niekiedy także narządów wewnętrznych. Konsekwencją przygniecenia może być też wstrząs, czyli stan niedotlenienia i niedożywienia tkanek spowodowany spadkiem objętości krwi. Jak udzielić pierwszej pomocy przy przygnieceniu i wstrząsie?

Przygniecenie – pierwsza pomoc przy zmiażdżeniu

Gdy dojdzie do przygniecenia i zmiażdżenia kończyny, konieczne jest usunięcie przedmiotu powodującego uraz – ma to na celu zapobieganie niedokrwieniu tkanki. Rana może być rozległa, dlatego należy chronić ją przed zakażeniem oraz krwawieniem. Opatrując zranienia należy zadbać, aby osoba poszkodowana przebywała w pozycji siedzącej lub leżącej, co ma zabezpieczyć przed upadkiem w razie omdlenia. Aby zminimalizować ryzyko zakażenia rany, konieczne jest jej przykrycie jałowym opatrunkiem. Jeżeli ma miejsce silne krwawienie, trzeba założyć opatrunek uciskowy. Można go wykonać z użyciem bandaża elastycznego. Gdy opatrunek nasiąknie krwią, nie należy go zdejmować w celu wymiany na nowy, a jedynie dołożyć kolejną warstwę bandaża. Jeżeli w ranie tkwi jakiekolwiek ciało obce nie wolno go usuwać, ponieważ stwarza to ryzyko silnego krwawienia i pogłębienia uszkodzeń. Jeżeli źródłem krwawienia jest kończyna – należy unieść ją powyżej poziomu tułowia.

Jeżeli doszło do złamania kończyny – należy są unieruchomić. W tym celu można wykorzystać trójkątny kawałek materiału, robiąc z niego temblak lub unieruchamiając rękę blisko tułowia.

Pierwsza pomoc przy masywnym zmiażdżeniu

Jeżeli doszło do przygniecenia dużym, ciężkim przedmiotem, można usunąć go wówczas, gdy pozostawienie osoby poszkodowanej w miejscu wypadku stanowi istotne zagrożenie dla życia. Ciężki przedmiot należy usunąć także wtedy, gdy do urazu doszło bezpośrednio przed przybyciem służb ratunkowych. Jeśli jednak wypadek wystąpił co najmniej kilka minut wcześniej, nie jest wskazane usuwanie przedmiotu – zabezpiecza on przed nasileniem krwotoku wewnętrznego.

Kiedy może dojść do rozwoju wstrząsu?

Wstrząs to stan niedotlenienia komórek, będący konsekwencją takich zdarzeń jak:

• utrata dużej objętości krwi,
• rozległe oparzenia,
• ogólnoustrojowe zakażenie,
• ciężkie uszkodzenie ciała,
• zawał serca.

W przebiegu wstrząsu dochodzi do zaburzenia dopływu krwi do komórek ciała, co skutkuje ich niedotlenieniem i niewystarczającym odżywieniem. Dłuższe utrzymywanie się takiego stanu powoduje obumieranie komórek, co może stanowić stan zagrażający życiu, gdyż może dojść do poważnego zaburzenia funkcji wielu narządów.

Wstrząs – pierwsza pomoc

U osoby z urazem zmiażdżeniowym można podejrzewać wstrząs wówczas, gdy pojawią się takie symptomy jak:

• zimna, spocona skóra,
• bladość skóry,
• nagłe osłabienie,
• problemy z utrzymaniem równowagi,
• senność i splątanie,
• utrata przytomności,
• szybki, płytki oddech,
• przyspieszone tętno,
• nudności i wymioty,
• rozszerzone, słabo reagujące na światło źrenice.

Gdy podejrzewany jest wstrząs, pierwsza pomoc powinna rozpocząć się od ułożenia osoby poszkodowanej w odpowiedniej pozycji. Jeżeli osoba poszkodowana jest przytomna, należy ułożyć ją w pozycji leżącej na wznak, najpierw unosząc kończyny dolne przez kilkanaście sekund pod kątem prostym, a następnie opierając je około 30 stopni względem tułowia. Jeżeli poszkodowany zacznie wymiotować lub krztusić się krwią, wówczas należy ułożyć go w pozycji bocznej – zapobiega to zadławieniu. Osobę we wstrząsie należy zabezpieczyć przed wychłodzeniem, okrywając ją kocem lub folią termiczną. Stale należy kontrolować częstość akcji serca i oddechu, towarzysząc osobie poszkodowanej aż do momentu przybycia służb ratunkowych.

Jeżeli osoba z podejrzeniem wstrząsu jest nieprzytomna, należy kontrolować oddech i tętno. Należy chronić poszkodowanego przed wychłodzeniem. Gdy pojawią się wymioty, osobę poszkodowaną należy obrócić na bok. Jeżeli dojdzie do zatrzymania oddechu należy podjąć resuscytację oddechowo-krążeniową.

Bibliografia:

Goniewicz M., Pierwsza pomoc. Podręcznik dla studentów. PZWL, 2016