Siatkówka oka to wewnętrzna struktura zlokalizowana na tylnej powierzchni gałki ocznej. Odpowiada za odbieranie impulsów świetlnych i przekształcanie ich w impulsy elektryczne, które drogą nerwu wzrokowego docierają do mózgu. Choroby siatkówki zazwyczaj rozwijają się na podłożu zmian zwyrodnieniowych – może pojawić się retinopatia cukrzycowa czy zwyrodnienie plamki żółtej związanej z wiekiem.
Budowa i funkcje siatkówki w oku
Tylna część gałki ocznej wyścielona jest błoną naczyniową. Od środka przylega do niej siatkówka – struktura wrażliwa na światło. Niemal na całej powierzchni naczyniówki siatkówka przylega dzięki oddziaływaniu ciśnienia panującego wewnątrz gałki ocznej oraz obecności ciałka szklistego. Siatkówka przymocowana jest jedynie w miejscu, z którego wychodzi nerw wzrokowy. W skład siatkówki wchodzi 10 warstw komórek nerwowych oraz ich wypustek. Najgłębszą warstwą siatkówki jest warstwa receptorowa, w której skumulowane są receptory wrażliwe na światło – czopki i pręciki. Czopki są receptorami odpowiadającymi za widzenie barw, z kolei pręciki umożliwiają obserwowanie ruchu i widzenie w ciemnościach. Największe zagęszczenie czopków określane jest jako plamka żółta, z kolei plamka ślepa to miejsce, w którym włókna nerwowe kumulują się tworząc nerw wzrokowy.
Siatkówka odpowiada za odbieranie impulsów świetlnych. Są one następnie przekształcane w obrębie czopków i pręcików na impulsy elektryczne i przekazywane za pośrednictwem nerwu wzrokowego do mózgu.
W przestrzeni zakupowej HelloZdrowie znajdziesz produkty polecane przez naszą redakcję:
Zwyrodnienie plamki żółtej
Jednym z najczęściej występujących schorzeń dotykających siatkówki jest zwyrodnienie plamki żółtej związanej z wiekiem AMD. U podłoża tego schorzenia leży odkładanie się złogów pod nabłonkiem siatkówki. Z czasem dochodzi do degeneracji siatkówki i zaniku komórek receptorowych. W ten sposób rodzi się postać sucha AMD. Natomiast postać wysiękowa rozwija się w efekcie powstania nieprawidłowości w ścianach naczyń krwionośnych – stają się one bardziej przepuszczalne, pojawiają się wysięki i obrzęki. Konsekwencją zwyrodnienia plamki żółtej jest zaburzenie widzenia centralnego, a nawet całkowita utrata widzenia.
Najważniejsze – poza wiekiem – czynniki ryzyka rozwoju AMD to:
- palenie papierosów,
- nadciśnienie i inne schorzenia układu sercowo-naczyniowego,
- otyłość,
- predyspozycje genetyczne,
- nadmierna ekspozycja na słońce.
Leczenie postaci suchej AMD polega na stosowaniu odpowiedniej suplementacji. Z kolei w postaci wysiękowej stosowane są iniekcje do oka preparatów hamujących powstawanie niekorzystnych zmian w obrębie naczyń krwionośnych.
Retinopatia cukrzycowa
Retinopatia cukrzycowa to choroba siatkówki rozwijająca się na podłożu cukrzycy. W przebiegu cukrzycy dochodzi do utrzymywania się podwyższonego poziomu glukozy we krwi, a to sprzyja nasileniu zjawiska glikemii. Jest to uszkodzenie rozmaitych struktur organizmu. Jedną z nich mogą być naczynia krwionośne siatkówki. Ponadto, cukrzycy nierzadko towarzyszy nadciśnienie, które także może osłabiać ściany naczyń krwionośnych. W obrębie naczyń krwionośnych siatkówki może dojść do rozwoju takich zmian jak mikrotętniaki, wybroczyny, mikrowylewy. Mogą powstawać nowe, nieprawidłowe naczynia krwionośne.
Retinopatia objawia się pod postacią:
- zaburzeń ostrości widzenia,
- załamywania się linii prostych,
- zniekształcenia oglądanych obiektów,
- blaknięcia kolorów,
- częściowej lub całkowitej utraty widzenia.
Leczenie retinopatii cukrzycowej sprowadza się do kontrolowania poziomu glikemii we krwi, co może ograniczyć postępowanie zmian w siatkówce oka. Ponadto w celu powstrzymania powstawania niekorzystnych zmian w ścianach naczyń krwionośnych stosowana jest laseroterapia, polegająca na koagulowaniu naczynek krwionośnych.
Odwarstwienie siatkówki
Odwarstwienie siatkówki to bardzo poważne schorzenie narządu wzroku, w którego przebiegu dochodzi do oddzielenia siatkówki od nabłonka barwnikowego. Przyczynami odwarstwienia siatkówki mogą być:
- krótkowzroczność,
- zaćma,
- zapalenie siatkówki,
- urazy oka,
- wiek.
Zazwyczaj zmiany zachodzą stopniowo i przez długi czas mogą nie dawać żadnych objawów. Z czasem pojawiają się mroczki i błyski, pogorszenie ostrości wzroku, pojawienie się zmętnienia wzroku. Ostatecznie dochodzi do całkowitego odwarstwienia się siatkówki – wówczas ma miejsce nagłe pogorszenie wzroku, znaczny ubytek pola widzenia. Konieczne jest natychmiastowe wdrożenie leczenia, w przeciwnym razie może dojść do utraty wzroku. Leczenie polega na zastosowaniu laseroterapii, specjalnych wszczepów pozwalających na zbliżenie siatkówki do nabłonka barwnikowego, a także wewnętrznej tamponady.
Zakrzep żyły centralnej siatkówki
Do zakrzepu żyły środkowej siatkówki dochodzi w efekcie nadciśnienia, miażdżycy czy cukrzycy, hiperlipidemii, palenia papierosów, stosowania doustnych leków antykoncepcyjnych. W efekcie zamknięcia światła naczynia krwionośnego dochodzi do niedokrwienia siatkówki. Objawem zakrzepu żyły centralnej siatkówki jest nagłe, bezbolesne pogorszenie widzenia. W leczeniu wykorzystywane są leki rozrzedzające krew, takie jak kwas acetylosalicylowy, heparyna czy warfaryna. Niekiedy konieczne może być zastosowanie laseroterapii siatkówki.
Bibliografia:
- Rejdak R., Rękas M., Siatkówka i ciałko szkliste; BCSC 2018 – 2019; Urban&Partner, 2020
Podoba Ci się ten artykuł?
Powiązane tematy:
Polecamy
Dr n. med. Karina Barszczewska: „W PCOS pojawia się ryzyko zaburzeń psychicznych i behawioralnych, a także seksualnych, o czym bardzo mało się mówi”
Mylona z alzheimerem, parkinsonem, uważana za chorobę dzieci. Jak rozpoznać i leczyć padaczkę u seniorów, mówi dr n. med. Maria Maliszewska
„Te wszystkie przykre słowa były małymi ciosami, przez które coś, co w sobie lubiłam, stawało się moim kompleksem” – mówi Katarzyna Czapraga, ofiara fat shamingu
