Astma wysiłkowa – objawy, przyczyny, rozpoznanie, leczenie

Astma wysiłkowa, zwana też powysiłkowym skurczem oskrzeli, to rzadki typ astmy, w której objawy widoczne są podczas wysiłku lub tuż po nim. Stopień nasilenia się symptomów zależny jest od intensywności wysiłku. Z chorobą tą zmaga się 90 proc. pacjentów z astmą przewlekłą oraz 10 proc. całej populacji. Najczęściej dotyczy ona dzieci i nastolatków.

Astma wysiłkowa – przyczyny

Nieznane są obecnie dokładne przyczyny astmy wysiłkowej. Lekarze podejrzewają jednak, że może być ona wynikiem oziębienia dróg oddechowych, które wywołują skurcz oskrzeli, bądź też zwiększoną wentylacją, która powoduje zmianę osmolarności oskrzeli. Niezależnie jednak od przyczyn, wiele czynników sprzyja atakom astmy wysiłkowej. Przykładowo, są to ćwiczenia aerobowe, skażenie środowiska, dym tytoniowy.

Objawy astmy wysiłkowej

Najbardziej charakterystyczne objawy tego rodzaju astmy to:

• świszczący oddech,
• męczący kaszel,
• duszności (mogą potęgować się w wyniku kontaktu z pyłkami lub dymem papierosowym),
• uczucie ucisku w klatce piersiowej,
• obniżenie wydolności,
• nadmierne zmęczenie (na skutek wysiłku fizycznego).

Objawy astmy wysiłkowej najczęściej widoczne są po 20 minutach od rozpoczęcia ćwiczeń lub po 5-10 minutach od ich zakończenia. Samoistnie ustępują po 30-45 minutach. Zdarza się jednak, że u niektórych odnotowuje się je po 5-8 godzinach od zakończenia ćwiczeń. Bywa, że do kolejnego ataku dochodzi po 6-10 godzinach od pierwszego i nie musi on być poprzedzony aktywnością fizyczną.

Czasem objawy pojawiają się również w nocy, a do tego dochodzą nudności beż żadnej określonej przyczyny – oznacza to, że choroba ta, niestety, wymknęła się spod kontroli i należy wprowadzić zmiany w leczeniu. W bardzo ciężkich przypadkach może dojść utraty przytomności oraz sinicy, która jest efektem niedoboru tlenu. Należy pamiętać, że w skrajnych sytuacjach może dojść nawet do śmierci.

Rozpoznanie astmy wysiłkowej

W diagnostyce astmy wysiłkowej stosuje się spirometrię oraz próbę wysiłkową. Spirometria to badanie, dzięki któremu można ocenić obturację oskrzeli oraz jej odwracalność. Próba wysiłkowa również pozwala zbadać wydolność oskrzeli.

Astma wysiłkowa – leczenie

Jak leczyć astmę wysiłkową? Najważniejsze jest unikanie czynników, które wywołują objawy. Nie oznacza to jednak, że trzeba całkowicie rezygnować z aktywności fizycznej. Istotne jest, aby przed każdym treningiem wykonywać dziesięciominutową rozgrzewkę. Powinno się też stopniować intensywność ćwiczeń. Ważne jest, aby starać się oddychać cały czas przez nos, i to nie tylko podczas treningu. Po jego zakończeniu ważny jest kilkuminutowy odpoczynek.

Osoby, u których widoczne są objawy astmy wysiłkowej, nie powinny ćwiczyć na zewnątrz, gdy panuje niska temperatura bądź gdy występuje wysoki poziom zanieczyszczeń w powietrzu. Odradza się im również trening przy infekcjach dróg oddechowych – wówczas objawy mogą się jeszcze bardziej nasilać.

Jeśli chodzi o leki stosowane przy astmie wysiłkowej, poza okresami wysiłku stosuje się β₂-mimetyk, salbutamol lub β₂-mimetyk formoterolu. Jeśli jednak objawy choroby wystąpią podczas wysiłku, pomimo wcześniejszego przyjęcia tych leków, należy jeden z nich przyjąć od razu, w trakcie treningu. Przebieg choroby pomagają kontrolować glikokortykosteroidy, najczęściej w postaci wziewnej. Mają one działanie przeciwzapalne i zmniejszają reaktywność oskrzeli. Czasem trzeba je przyjmować nawet codziennie. Zdarza się jednak, że nie przynoszą one pożądanych efektów, a jedynie skutki uboczne: problemy żołądkowe, trudności z zasypianiem, drżenie mięśni, wysuszenie gardła, przyspieszenie akcji serca. Przed treningiem można stosować kromony oraz tzw. antagonistów receptorów leukotrienowych.

Coraz więcej badań wykazuje, iż astma powiązana jest również z czynnikami dietetycznymi, dlatego też warto porozmawiać o jadłospisie ze specjalistą. Dobre efekty zapewnia również suplementacja kwasów omega-3, witaminy C oraz beta-karotenu. Naukowcy dowiedli również, że w zmaganiach z astmą wysiłkową może pomóc joga.

Astma wysiłkowa u dzieci

Jeśli zauważyłaś objawy astmy wysiłkowej u dziecka, powinnaś koniecznie zgłosić to nauczycielowi WF-u. Osoby z tą chorobą nie powinny wykonywać niektórych ćwiczeń, m.in. intensywnych ćwiczeń aerobowych czy też biegów na długie dystanse.

Tak jak zostało wyżej zaznaczone, choroba nie oznacza konieczności rezygnacji ćwiczeń, jak również i z samych lekcji WF-u. Osobom z tego rodzaju astmą poleca się dobór takiej dyscypliny sportu, która nie nasila objawów. Przykładowo, może być to np. pływanie, golf, tenis czy piłka nożna. Polecane są także spacery oraz gry zespołowe. Związane jest to z tym, że są to rodzaje aktywności o zmiennym tempie, dzięki czemu można ustabilizować podczas ich wykonywania rytm oddychania.

Źródła:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279522/
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK557554/
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4653278/
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10984363/