Działanie leków psychotropowych. Przebieg leczenia, skutki uboczne, efekty

Leki psychotropowe zyskały przez wiele lat złą sławę. Czy słusznie? Większość powszechnie dostępnej „wiedzy” na temat leków psychotropowych to mity kształtujące opinie. Warto zapoznać się z podstawowymi informacjami na temat tego typu substancji.

Leki psychotropowe (substancje psychotropowe) to substancje chemiczne wykazujące oddziaływanie na funkcjonowanie mózgu człowieka. Jest to działanie zamierzone na skutek podjęcia leczenia konkretnych zaburzeń psychicznych – od lekkich zaburzeń nastroju po ciężkie przypadki schizofrenii, takie jak osobowość mnoga.

Leki psychotropowe a uzależnienie

Uzależnienia o podłożu somatycznym od leków psychotropowych w obecnych czasach zdarzają się niezwykle rzadko. Są to jedynie uzależnienia od leków z grupy benzodiazepin, które podaje się pacjentom głównie jako środki przeciwlękowe, przeciwdrgawkowe lub uspokajające.

Znacznie częściej rejestruje się uzależnienia o podłożu psychologicznym – nie od substancji chemicznej, ale od samej świadomości znajdowania oparcia w lekach psychotropowych. Pacjenci uzależnieni w ten sposób od leków panicznie boją się ich odstawienia, zwłaszcza w przypadku, gdy leki pomogły im całkowicie odmienić życie i dokonać w nim przełomowych zmian.

Zła sława leków psychotropowych wynika z dwóch podstawowych przyczyn. Przede wszystkim ze względu na historię – kilka dekad temu faktycznie stosowano wiele specyficznych, silnych leków psychotropowych, czego skutkiem często było przedawkowanie w wyniku silnego uzależnienia (tak głoszą np. oficjalne przyczyny śmierci wielu gwiazd, np. Marylin Monroe). Drugim powodem złej sławy psychotropów jest z pewnością nieświadomość – choroba psychiczna wciąż jest powodem do wstydu, a osoby chore bywają napiętnowane przez społeczeństwo.

Leki psychotropowe – skutki uboczne

W zależności od rodzaju przyjmowanych leków skutki uboczne mogą być bardzo różne. Jednakże wśród najpowszechniejszych wymienia się wzmożone napięcie mięśniowe i wzrost ciśnienia tętniczego krwi. Często również pacjenci doświadczają wzrostu temperatury ciała lub zaburzenia odczuwania zimna. Nadpotliwość natomiast oraz uczucie gorąca mimo chłodnych kończyn to objawy standardowe, zwłaszcza przy fluoksetynie (stosowanej najczęściej przy zaburzeniach odżywiania, takich jak bulimia czy żarłoczność psychiczna). Często pacjenci doświadczają zaburzeń rytmu serca, które na ogół są niegroźne i przypominają raczej młodzieńcze nerwobóle. Każdy jednak ze skutków ubocznych powinien zostać omówiony z lekarzem psychiatrą i przez niego kontrolowany.

Ostrożność przy zażywaniu środków psychotropowych

Podstawową zasadą jest przyjmowanie leków psychotropowych na receptę, wypisanych wyłącznie przez lekarza. Coraz częściej stwierdza się kupowanie tabletek psychotropowych bez recepty na czarnym rynku i bez konsultacji z lekarzem. Takie zachowanie stanowi zagrożenie życia.

Przed rozpoczęciem przyjmowania tabletek psychotropowych należy uważnie zapoznać się z ulotką dołączoną do opakowania. Coraz częściej słyszy się, że lekarz nie poinformował pacjenta o wszystkich przeciwwskazaniach przyjmowania konkretnego leku albo nie poinstruował go, jak należy zareagować w przypadku wystąpienia np. silnej reakcji alergicznej na lek.

Jeśli jest taka możliwość, każdorazowo przed rozpoczęciem leczenia należy poznać jak największą liczbę szczegółów dotyczących przepisanych przez lekarza tabletek. Nie można również zatajać przed lekarzem absolutnie żadnych informacji i jednocześnie wstydzić się zadawania pytań. Szczególną ostrożność należy zachować w ciąży. Bywa, że lekarz zaleci przyjmowanie leków psychotropowych kobiecie spodziewającej się dziecka, jednak wymaga to wzmożonej analizy ewentualnych zagrożeń dla płodu. Jest to niezwykle ważne!

Jak odstawić leki psychotropowe?

Taką decyzję należy skonsultować z lekarzem, nie tylko w celu ustalenia, czy rezygnacja z leków będzie dobrym wyborem w konkretnym schorzeniu i na konkretnym etapie leczenia, ale również po to, by omówić właściwy harmonogram odstawiania leków. Pozwoli to uniknąć nieprzyjemnych dolegliwości odstawiennych.

Wśród objawów odstawienia leków psychotropowych mogą się znaleźć bardzo różne dolegliwości w zależności od rodzaju przyjmowanych leków. Najczęściej są to jednak objawy typowo somatyczne jak: bóle i zawroty głowy, ogólne osłabienie oraz ospałość. Wśród objawów psychosomatycznych, które każdorazowo powinny być omawiane z lekarzem (nawet pierwszego kontaktu, jeśli nie ma możliwości wizyty u psychiatry), są objawy odstawienia leków psychotropowych, takie jak: niepokój, zaburzenia lękowe, myśli i zachowania obsesyjno-kompulsywne. Zdarzają się również epizody nasilenia depresji, jeśli zostały odstawione leki psychotropowe zalecane właśnie z jej powodu.